Máltækið „Ekki er allt sem sýnist“ virðist eiga sérstaklega vel við um mál Anítu Óskar Haraldsdóttur, 24 ára gamallar konu, sem setið hefur í gæsluvarðhaldi í Fangelsinu Hólmsheiði síðan 2. september, á grundvelli ákvæða um síbrotagæslu. Aníta er ákærð fyrir fjölmörg brot gegn valdstjórninni, til dæmis hótanir gegn lögreglumönnum, skemmdarverk á lögreglubifreiðum og spark í lögreglumann við handtöku, auk fjölmargra umferðarlagabrota.
Móðir Anítu, Klara Soffía Birgisdóttir, segir hins vegar að lögreglan á Suðurnesjum hafi lagt dóttur hennar í einelti allt frá því hún fékk bílpróf og hafi stöðvað hana fyrir minnstu sakir, til dæmis vegna ófullnægjandi ljósabúnaðar, fyrir að aka of nálægt lögreglubíl og fyrir að gefa ekki stefnuljós. Hún hefur hvað eftir annað verið handtekin vegna slíkra smábrota og látin gangast undir ölvunar- og fíkniefnapróf. Aldrei hafa slík próf skilað jákvæðri niðurstöðu enda hefur Aníta, að sögn móður hennar, aldrei neytt fíkniefna og það er varla hægt að segja að hún bragði áfengi.
Líkt og margir fangar stríðir Aníta við geðræn vandamál en ólíkt mörgum öðrum föngum hefur hún enga neyslusögu að baki heldur er harðduglegur vinnuþjarkur sem lengi var í 140% vinnu á hjúkrunarheimili og í heimahjúkrun, keypti sér sína fyrstu íbúð 19 ára og þá þriðju síðastliðið sumar, fyrir utan að eiga alltaf flotta bíla, allt frá því að hún fékk ökuréttindi 17 ára gömul.
Kveikur fjallaði um mál Anítu og fleiri geðsjúkra fanga þann 7. október. Aníta hefur ekki fengið innlögn á geðdeild og hefur verið neydd til að sitja mánuðum saman í gæsluvarðhaldi, þar af stóran hluta í einangrun vegna þess að það eru einu ráðin sem starfsmenn fangelsisins hafa gegn sjálfskaðahættu hennar. Klara segir að fangelsisvistin hafi mjög slæm áhrif á geðheilsu dóttur hennar sem þurfi á geðheilbrigðisþjónustu að halda en ekki fangelsi.
Hún hefur nú ákveðið að freista þess að að vekja aftur athygli á máli dóttur sinnar og knýja á um að hún fái þá geðheilbrigðisþjónustu sem hún þarf. Þess vegna féllst hún á að ræða við DV um málefni Anítu og birti ákall í Facebook-færslu sem finna má hér neðst í fréttinni.
Geðræn veikindi Anítu má meðal annars rekja til bílslyss sem hún lenti í árið 2022 og olli því að hún, þessi vinnuþjarkur, varð óvinnufær. Að geta ekki unnið varð Anítu mikið áfall en aðspurð segir Klara að hún sé greind með þunglyndi og kvíða. „Ég held að hún sé líka með áfallastreituröskum en hún er að fara í gegnum geðmat núna.“
„Hún varð náttúrulega andlega veik út af bílslysinu af því það var rosalega erfitt fyrir hana að detta út af vinnumarkaði. Við erum hérna að tala um stelpu sem var alltaf í vinnunni, tók allar aukavaktir sem voru í boði. Auðvitað hafði þetta áhrif en ég tel að einelti lögreglunnar gegn henni hafi líka verið orsakavaldur, þetta var blanda af þessu tvennu. Ástandið var stundum þannig að hún var að fá minn bíl lánaðan bara svo hún yrði ekki stoppuð. Þeir sátu um hana. Þegar hún var stoppuð þá fékk hún ekki bara sekt eins og venjulegt fólk heldur var hún alltaf látin dúsa í klefa, þó að það væri bara fyrir að hafa ekki gefið stefnuljós.“
Klara segir að lögregla hafi fyllst tortryggni í garð dóttur hennar algjörlega að ósekju, meðal annars vegna þess að hún keyrði um á flottum bílum svona ung og átti eigin íbúðir. „Þá hlaut hún að vera dópsali. Lögreglan lagði ekki saman tvo og tvo til að fá út að þessi stelpa vann eins og skepna og eyddi aldrei krónu. Og þegar hún skipti úr íbúð eitt í íbúð númer tvö þá hafði hún fengið yfir 20 milljónir króna í slysabætur.“
Klara segir að óhófleg afskipti lögreglu af dóttur hennar hafi byrjað strax og hún fékk bílpróf en hún segir dóttur sína ekki hafa gefið tilefni til þessarar miklu athygli lögreglunnar. „Hún var ekki vandræðabarn. Hún hefur alltaf verið rólegasta barn í heimi. Dugleg í skóla. Það var aldrei vesen á henni. En um leið og hún fékk bílprófið þá byrjaði þetta vesen, sem ég skrifa á lögregluna.“
„Þeir kunnu ekki að leggja saman tvo og tvo, það er bara þannig. Þeir eru búnir að vera ógeðslegir við hana og ég held að bara enginn í sögunni hafi gist eins oft í fangaklefanum í Keflavík og hún. Þetta skilur enginn sem þekkir hana því hún er ljúfasta stelpa í heimi og fangaverðirnir á Hólmsheiði eru bara mjög reiðir fyrir hennar hönd. “
Aðspurð segir Klara að Aníta hafi engin tengsl við undirheima og hún ítrekar að hún hafi aldrei neytt fíkniefna. Áfengisneyslan er vægast sagt sparleg: „Ég fór með hana í Tenerife í viku og ég kom ofan í hana einum áfengum Mojito-kokteil, annars voru hennar kokteilar óáfengir. Áfengi er bara eitthvað sem hún hefur ekki áhuga á.“
Klara segir að lögreglan á Suðurnesjum hafi með framgöngu sinni við Anítu undanfarin ár skaðað mannorð hennar um ófyrirsjáanlegan tíma. Hún og lögmaður fjölskyldunnar eru með í undirbúningi dómsmál gegn lögreglunni en hún segir að það ferli verði langt og strangt og erfiðlega gangi að afla nauðsynlegra gagna. Í þeim efnum sé ekki liðlegheitunum fyrir að fara hjá kerfinu. En réttlætið muni sigra í fyllingu tímans. „Ég veit að við erum með sterkt mál í höndunum og ég vil að hún verði á lífi og andlega heil þegar sú stund rennur upp. Meðal annars þess vegna er ég að berjast fyrir því að hún fái þá þjónustu sem henni ber.“
Þessi unga, harðduglega kona, virðist stödd í vítahring og Hólmsheiði er vondur staður fyrir andlega veika manneskju eins og hana. Klara lofar samt fangaverði og varðstjóra á Hólmsheiði sem geri sitt besta og sýni dóttur hennar samstöðu og skilning. Vegna sjálfskaðahættu hafa fangaverðir oft ekki önnur ráð en að loka hana inni í klefa þar sem eru bara auðir plasthúðaðir veggir og dýna á gólfinu.
Eftir mikinn þrýsting á heilbrigðiskerfið var Klöru tjáð að Aníta gæti fengið að liggja inni einn dag á geðdeild. Eftir að hún birti færsluna sem má lesa hér að neðan var henni sagt að hún gæti fengið tvo daga. Klara telur hins vegar til lítils að Aníta sé tvo daga á geðdeild og þurfi síðan aftur að fara upp á Hólmsheiði. Nýlega var gæsluvarðhald yfir Antíu framlengt til 21. desember en hún hefur setið inni frá því í byrjun september.
„Hún hefur vissulega legið á geðdeild áður en aldrei nógu lengi til að fá bót meina sinna,“ segir Klara.
Undirskriftalisti þar sem skorað er á yfirvöld að veita Anítu viðeigandi heilbrigðisþjónustu hefur verið settur upp á island.is.
Klara heldur áfram að berjast fyrir réttindum dóttur hennar. Hún vonast til að umfjöllun fjölmiðla um mál hennar og samtakamáttur á samfélagsmiðlum skili árangri.
