Pjetur og Mayeth Gudmundsson hafa verið gift í tæp ellefu ár og mestan hluta hjónabandsins hafa þau búið erlendis. Saman eiga þau tíu ára gamla dóttur. Pjetur er íslenskur ríkisborgari en Mayeth frá Filippseyjum. Fjölskyldan hefur búið saman í Kópavoginum síðan í fyrra en þann 6. maí ákváðu starfsmenn Útlendingastofnunar að synja henni um dvalarleyfi og vísa úr landi vegna þess að ekki var hægt að sýna fram á nægar tekjur heimilisins. Ekki er hægt að vísa Pjetri og dótturinni úr landi en Mayeth var gert að yfirgefa landið innan 15 daga, ellegar verði það gert með valdi.
Hamingjusamlega gift
„Við kynntumst fyrir tólf eða þrettán árum. Þá bjó ég í Noregi og starfaði sem sjómaður. Síðasta sumar fannst okkur vera rétti tíminn fyrir okkur að búa öll saman hérna á Íslandi og þær komu í júní eða júlí,“ segir Pjetur í samtali við DV.
Seinna um sumarið, þann 27. ágúst, lagði Mayeth inn umsókn um dvalarleyfi til Útlendingastofnunar, sem maki Íslendings. Pjetur segir að öllum nauðsynlegum pappírum hafi verið skilað inn, þar á meðal staðgreiðsluyfirliti yfir tekjur ársins. Um haustið hóf dóttirin skólagöngu í Kópavogi.
„Hún vildi auðvitað geta fengið sér vinnu og að við gætum lifað eðlilegu heimilishaldi eins og flestir aðrir. En hún fær ekki kennitölu nema hún sé komin með dvalarleyfi. Við erum hamingjusamlega gift. Við byggðum heimili á Filippseyjum en við viljum búa hérna og að dóttir okkar fái tækifæri til að læra íslensku og kynnast rótum sínum hérna. Ég þekki fólk sem hefur gengið í hentugleikahjónaband. En við erum ekki að því. Núna er henni gert að yfirgefa landið, annars verður hún þvinguð burt. Þá má hún ekki koma aftur í minnst tvö ár.“
Bréfið sent á íslensku
Pjetur starfaði í yfir þrjá áratugi á sjónum en fyrir fjórum árum varð hann öryrki, um það leyti sem hann sjálfur flutti til Íslands. Hann fékk heilahimnubólgu og síðan sýkingu sem krafðist þess að skera varð upp í heila og fjarlægja æðagúlp. Hefur hann reglulega fengið mikil höfuðverkjaköst síðan. Hann fær þó aðeins hálfar bætur frá Tryggingastofnun, rúmlega 157 þúsund krónur á mánuði. Mayeth og dóttirin hafa allan hjónabandstímann búið á Filippseyjum og Pjetur reglulega flogið þangað.
„Þeir segja að þetta sé ekki nóg fyrir okkur til að framfleyta okkur, en ég hef nú geta lifað af þessu. Við erum í ódýru húsnæði og við græjum okkur. Það er líka nýfallinn dómur erlendis sem mun hafa áhrif hér um bætur fólks á milli landa og ég á að fá 100 prósent bætur á næsta ári, segja þeir hjá Tryggingastofnun. Verður þá öllum greitt samtímis og afturvirkt. Konan mín vill líka vinna og vill hafa möguleikann til að ferðast á milli Íslands og Filippseyja. Við eigum gott heimili þar líka.“
Pjetur segir að formsframkvæmd Útlendingastofnunar hafi verið með nokkrum ólíkindum. Fyrir það fyrsta þá hafi úrskurðurinn tekið átta mánuði og fjölskyldan lifað í óvissu allan þann tíma. Þá hafi Mayeth sent inn umsóknina á ensku, þar sem hún talar ekki íslensku, en ákvörðunin var send til hennar á íslensku. Þar sem Pjetur hafi ekki formlega verið skráður sem umboðsmaður þá hafi hann ekki mátt sjá neina pappíra, en vitaskuld lásu þau bréfið saman.
„Þær voru báðar grátandi þegar komið var með bréfið í ábyrgðarpósti klukkan tíu í gærkvöldi, og gátu ekkert sofið um nóttina. Ég og dóttir okkar erum náin en hún er meira háð móður sinni. Þessi úrskurður þýðir að hún mun í reynd þurfa að hætta í skólanum hérna og fara með.“
Heimilt að víkja frá skilyrðum vegna veikinda og sanngirnisraka
DV sendi fyrirspurn til Útlendingastofnunar með nægum fyrirvara og enn hafa ekki borist svör, önnur en þau að vísað var í upplýsingar um framfærslu. Þórhildur Ósk Hagalín upplýsingafulltrúi sagði að trygg framfærsla væri eitt af grunnskilyrðunum fyrir veitingu dvalarleyfis, samkvæmt lögum um útlendinga.
„Útlendingastofnun miðar lágmarksframfærslu við grunnfjárhæð fjárhagsaðstoðar Reykjavíkurborgar. Upphæðir miðast við tekjur fyrir skatt. Einstaklingur 189.875 kr. á mánuði. Hjón 284.813 kr. á mánuði. Athugið að um sambúðarmaka gildir framfærsluviðmið fyrir einstakling. Viðbótarframfærsla vegna fjölskyldumeðlims 18 og eldri, 94.938 kr. á mánuði. Samkvæmt. 57. grein laga um útlendinga er heimilt að víkja frá skilyrði um trygga framfærslu hafi framfærsla verið ótrygg um skamma hríð vegna atvinnuleysis, slyss eða veikinda eða vegna sambærilegra ástæðna og eins ef ríkar sanngirnisástæður mæla með því.“
Mál Pjeturs og Mayeth er ekki það fyrsta sinnar tegundar sem kemur upp á Íslandi. Árið 2010 var fjallað um sambærilegt mál í DV. Átti þá að sundra fjölskyldu á Bolungarvík í sundur vegna ónógra launa en eiginkonan í því tilviki, Thais de Freitas, var frá Brasilíu. Eiginmaðurinn, Valur Magnússon, gat ekki sýnt fram á nægar tekjur en hann vann í fiski og lítill afli hafði veiðst á miðunum þetta árið. Áttu þau saman tvö ung börn á þeim tíma. Eftir umfjöllunina fór svo að fjölskyldan mátti búa saman hér á landi.
