fbpx
Fimmtudagur 26.júní 2025
EyjanFastir pennar

Þorsteinn Pálsson skrifar: Sterka hliðin og hin hliðin á NATO

Eyjan
Fimmtudaginn 26. júní 2025 06:00

Trump kemur til hátíðarkvöldverðar á leiðtogafundi NATO í Haag 24. júní 2025. Mynd/Getty Images

Ekki missa af Helstu tíðindum dagsins í pósthólfið þitt

Lesa nánar

Sumir spáðu því að NATO myndi tæpast lifa af leiðtogafundinn í Haag. En þetta mikilvæga varnarbandalag vestrænna lýðræðisríkja í áratugi lifir hvað sem öðru líður.

Það er ótvírætt styrkleikamerki að Evrópuþjóðirnar í bandalaginu og Kanada hafa samþykkt að auka framlög til hervarna svo um munar á næstu árum.

Nýleg aðild Finna og Svía er líka mikilvægt styrkleikamerki.

Veikasti hlekkurinn

Hin hliðin á NATO birtist í því gamla lögmáli að engin keðja er sterkari en veikasti hlekkurinn.

Bandaríkjamenn kusu í lok síðasta árs að eiga ekki lengur hugmyndafræðilega samleið með þeim ríkjum sem verja lýðræði, frjáls viðskipti og alþjóðlegt regluverk.

Það segir mikla sögu um þessa grundvallar umbreytingu að í aðdraganda leiðtogafundarins undirritaði Kanada tímamóta samkomulag um aðild að varnarsamstarfi Evrópusambandsins.

Málum er því miður svo komið að hin hliðin á NATO sýnir varnarbandalag í öndunarvél.

Sviðsetning

Svo virðist sem leiðtogafundurinn hafi verið sviðsettur með tvennt í huga:

Annað er að forseti Bandaríkjanna birtist sem sigurvegari með því að önnur ríki samþykktu að verja umtalsvert hærri fjárhæðum til varnarmála í framtíðinni.

Hitt er að hafa dagskrána svo knappa að forseta Bandaríkjanna gæfist helst ekki svigrúm til að brauka og bramla.

Hin hliðin á þessari sviðsettu einingarímynd er sú dapurlega staðreynd að NATO er lamað þegar Evrópa stendur andspænis mestu ógn gegn lýðræði og stöðugleika í álfunni frá lokum síðari heimsstyrjaldar.

Kaldur veruleiki

Augljóst markmið Bandaríkjanna er að fórna fullveldi Úkraínu og hagsmunum Evrópuríkja NATO í þeim tilgangi að ná viðskiptasamningum við Rússa.

Með NATO í öndunarvél og Breta utan Evrópusambandsins hefur verið stofnað til samstarfs viljugra þjóða til að styrkja fullveldisbaráttu Úkraínu og verja stöðugleika og lýðræðishagsmuni annarra Evrópuríkja.

Sá ótvíræði árangur hefur náðst í þessu samstarfi, sem Ísland tekur þátt í, að áform Bandaríkjanna um að fórna Úkraínu hafa dregist á langinn. Meðan Bandaríkin standa nær Rússum verður hins vegar ekki séð að þetta samstarf hafi afl til að bjarga Úkraínu.

Þetta er kaldi veruleikinn, sem ekki var unnt að ræða hreint út á leiðtogafundi NATO.

Potemkintjöld

En af hverju kjósa leiðtogar Evrópuríkja NATO að þegja um brestina í samstarfinu?

Evrópuríki NATO hafa sofið á verðinum. Þau geta ekki varið lýðræði, viðskiptafrelsi og stöðugleika í álfunni eins og sakir standa. Í því ljósi er skynsamlegt að halda í Bandaríkin eins lengi og kostur er, jafnvel bara til að sýnast.

Þótt ekki sé til annars en að tefja skaðleg áhrif af stefnubreytingu Bandaríkjanna er það réttlætanlegt.

Svo eru margir sem vilja halda í þá von að bandarískir kjósendur skipti um skoðun. Kannski er það smá von þótt öðrum sýnist það vera tálsýn.

Að öllu virtu eiga leiðtogar Evrópuríkja NATO ekki annan leik í stöðunni en að halda uppi potemkintjöldum þar sem hin hlið bandalagsins sést ekki.

Fullveldið

Það er engin ástæða fyrir Ísland eða önnur Evrópuríki NATO að snúast gegn Bandaríkjunum. Hitt er þó hættulegt að loka augunum fyrir þeim umskiptum sem orðið hafa.

Bandaríkin ögra nú fullveldi Kanada og ríkissambands Danmerkur, Færeyja og Grænlands þrátt fyrir NATO aðild þeirra. Rökin eru hernaðarlegir hagsmunir Bandaríkjanna á norðurslóðum.

Fram til þessa hefur fullveldi Íslands staðið í skjóli innan NATO vegna hernaðarlegs mikilvægis landsins á norðurslóðum. Við eigum ekki að slá því föstu að þetta hafi breyst.

Hin hliðin á pólitískum umskiptum Bandaríkjanna vekur samt þá spurningu hvort við gætum vaknað við það einn góðan veðurdag að Ísland stæði á berangri en ekki í skjóli vegna þessa hernaðarlega mikilvægis, rétt eins og Kanada og Grænland.

Hagsmunir Íslands

Bandaríkin hafa ekki látið við það sitja að setja 5. grein Atlantshafssáttmálans í uppnám.

Þau hafa líka snúist gegn hinni hlið sáttmálans, 2. greininni, um frjáls viðskipti og efnahagslegt samstarf aðildarríkjanna, sem Evrópusambandið hefur endurspeglað.

Þessi breytta stefna stríðir gegn efnahagslegum lífshagsmunum Íslands. Við megum ekki loka augunum fyrir því.

Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá. DV áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg. Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.

Fleiri fréttir

Pennar

Mest lesið

Nýlegt

EyjanFastir pennar
Fyrir 1 viku

Nína Richter skrifar: Andlitin sem enginn man

Nína Richter skrifar: Andlitin sem enginn man
EyjanFastir pennar
Fyrir 2 vikum

Svarthöfði skrifar: Froðusnakkar, orð að sönnu – stjórnarandstaðan velur sér nafn

Svarthöfði skrifar: Froðusnakkar, orð að sönnu – stjórnarandstaðan velur sér nafn
EyjanFastir pennar
Fyrir 2 vikum

Sigmundur Ernir skrifar: Þetta er það sem stórútgerðin fær í afslátt hjá þjóð sinni

Sigmundur Ernir skrifar: Þetta er það sem stórútgerðin fær í afslátt hjá þjóð sinni
EyjanFastir pennar
Fyrir 2 vikum

Óttar Guðmundsson skrifar: Þráin eftir Trump

Óttar Guðmundsson skrifar: Þráin eftir Trump
EyjanFastir pennar
Fyrir 3 vikum

Þorsteinn Pálsson skrifar: Reiptog lýðræðis og hagsmuna

Þorsteinn Pálsson skrifar: Reiptog lýðræðis og hagsmuna
EyjanFastir pennar
Fyrir 3 vikum

Óttar Guðmundsson skrifar: Dauðinn og fíknin

Óttar Guðmundsson skrifar: Dauðinn og fíknin
EyjanFastir pennar
Fyrir 3 vikum

Svarthöfði skrifar: Fyrrverandi þingmaður gengur af göflunum – nýr þingmaður gengur fram af fólki

Svarthöfði skrifar: Fyrrverandi þingmaður gengur af göflunum – nýr þingmaður gengur fram af fólki
EyjanFastir pennar
25.05.2025

Björn Jón skrifar: Leigubílafarganið

Björn Jón skrifar: Leigubílafarganið
EyjanFastir pennar
24.05.2025

Sigmundur Ernir skrifar: Jaðarsetningin er hafin að fullu á Íslandi

Sigmundur Ernir skrifar: Jaðarsetningin er hafin að fullu á Íslandi