Þríeykið Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir, Alma Möller landlæknir og Víðir Reynisson yfirlögregluþjónn, sem stýra aðgerðum yfirvalda í baráttunni gegn Covid-19, útskýra ástæðurnar á bak við ákvarðanir sínar í grein í Morgunblaðinu í dag, ásamt Haraldi Briem, fyrrverandi sóttvarnalækni.
Aðgerðir þeirra hafa mætt gagnrýni sumra, til dæmis er leiðari Morgunblaðsins í dag gagnrýni á ákvarðanir þeirra varðandi skólahald barna, en ekki er talin ástæða til að loka skólum að þessu sinni. Þá vilja sumir læknar loka landshlutum, en það mun aðeins verða til þess að faraldurinn blossi upp síðar, að mati stjórnvalda.
Stærðfræðin að baki smitvörnum
Í greininni er gróf tímalína rakin á upphafi faraldursins og útskýrt hvað liggi á bakvið aðgerðirnar gegn frekari útbreiðslu veirunnar.
Þar spilar stærðfræði stóra rullu:
- „Aðgerðir hingað til hafa miðast við draga sem mest úr úrbreiðslu farsóttarinnar hér á landi og hægja á faraldrinum með það fyrir augum að heilbrigðiskerfið geti sinnt sjúkum á hverjum tíma. Útbreiðsla COVID-19 er talin lúta útbreiðslutölunni Ro=2,5 sem merkir að hver smitandi einstaklingur smiti að meðaltali 2,5 aðra í næmri hjörð. Ef Ro er 1 verður engin útbreiðsla á faraldrinum.“
- „Ef Ro er <1 fjarar faraldurinn út. Aðgerðir sem miðast við að finna annars vegar smitaða einstaklinga og einangra þá og hins vegar að setja þá sem hafa verið í nánum tengslum við smitaða en eru einkennalausir í sóttkví eru til þess fallnar að draga úr smitlíkum og lækka þar með Ro. Félagslegar aðgerðir sem miða að því að halda fólki frá hvert öðru (social distancing) miða einnig að því að lækka Ro.“
- „Sambandið á milli útbreiðslutölunnar Ro og hjarðónæmis (H) er athyglisvert (H=1-1/Ro). Ef útbreiðslutalan er 2,5 þarf 60% þjóðarinnar að verða með ónæmi (mótefni) til að faraldurinn stöðvist. Takist að lækka Ro dregur umtalsvert úr hlutfalli þeirra sem þurfa að hafa ónæmi í samfélaginu til að faraldurinn stöðvist.“
Virðist vera að ganga upp
Fjórmenningarnir nefna síðan að aðgerðirnar, sem sumum virðist fyrirmunað að skilja, virðist vera að virka, þegar rýnt er í tölfræðina:
„Þegar árangur ofangreindra aðgerða er metinn þremur vikum eftir upphaf faraldursins hér á landi þá kemur í ljós að hlutfallsleg aukning sjúkdómsins hér á landi á hverjum degi er ein sú minnsta í Evrópu. Einnig er vert að benda á að um helmingur allra nýrra smita sem hér greinast eru hjá einstaklingum sem verið hafa í sóttkví. Þetta sýnir að komið hefur verið í veg fyrir fjölda nýrra smita og að aðgerðir hér hafi skilað umtalsverðum árangri.
Stöðug upplýsingagjöf þar sem allar staðreyndir eru uppi á borðum og öll gögn aðgengileg almenningi er grunnur að því trausti á aðgerðum sem þarf til að þær verði árangursríkar. Reiknilíkan sem notað er til að meta þróun COVID-faraldursins er opið öllum á slóðinni www.covid.hi.is.“
Nýjasta spáin
Helstu niðurstöður spálíkansins með gögnum til og með 24. mars eru eftirfarandi:
- Gert er ráð fyrir því að á meðan faraldurinn gengur yfir muni rúmlega 1500 manns á Íslandi verið greindir með COVID-19, en talan gæti náð nær 2300 manns skv. svartsýnustu spá.
- Gert er ráð fyrir að fjöldi greindra einstaklinga með virkan sjúkdóm nái hámarki í fyrstu viku apríl og verði sennilega um 1200 manns, en gæti náð 1600 manns skv. svartsýnustu spá.
- Gert er ráð fyrir að á meðan að faraldurinn gengur yfir muni rúmlega 100 manns þarfnast innlagnar á sjúkrahúsi, en gæti náð hátt í 160 manns skv. svartsýnustu spá.
- Mesta álag á heilbrigðisþjónustu vegna sjúkrahúsinnlagna verður fyrir miðjan apríl en þá er gert ráð fyrir að tæplega 60 einstaklingar geti verið inniliggjandi á sama tíma, en svartsýnasta spá er 80 einstaklingar.
- Gert er ráð fyrir því að á tíma faraldursins muni um 13 einstaklingar veikjast alvarlega, þ.e. þurfa innlögn á gjörgæslu, á tímabilinu en svartsýnasta spá er 23 einstaklingar.
- Mesta álag á gjörgæsludeildir gæti orðið í annarri viku apríl, en þá er búist við því að 5 manns liggi þar inni á sama tíma, en samkvæmt svartsýnustu spá gætu það verið 11 manns.
