fbpx
Fimmtudagur 30.október 2025
Fókus

Hvað er konudagur?

Fókus
Sunnudaginn 23. febrúar 2025 18:30

Ekki missa af Helstu tíðindum dagsins í pósthólfið þitt

Lesa nánar

Í dag er konudagur og því ekki úr vegi að rifja sem snöggvast upp sögu hans rétt áður en honum lýkur.

Konudagur er fyrsti dagur hins forna  mánaðar Góu sem hefst á sunnudegi í vikunni frá 18. – 25. febrúar, samkvæmt nútíma tímatali.

Í sveitasamfélaginu íslenska, áður fyrr, fögnuðu bændur og eiginmenn húsfreyjunni með því að fagna Góunni, en litið var svo á að Góan færði með sér vaxandi birtu og innganginn að vorinu.

Í yfirliti yfir sögu konudagsins segir Árni Björnsson þjóðháttafræðingur frá því að elstu skrásettu dæmi þess að orðið konudagur sé notað um þennan fyrsta dag góumánaðar séu frá því um miðja 19. öld, en það gæti verið langtum eldra í talmáli. Elstu skrásettu dæmi þess að orðið Góa sé notað séu hins vegar frá því um 1200.

Hið forna tímatal hér á landi á rætur sínar að rekja allt aftur til tímans áður en Ísland varð kristið. Árni segir að haldið hafi verið upp á upphaf hinna gömlu vetrarmánuða en dregið hafi úr því töluvert þegar kristnin tók yfir en heimildir bendi til að á sumum heimilum hafi verið haldið í þessar hefðir.

Feimnismál

Árni segir að bæði Þorrafagnaður og Góufagnaður virðist þó hafa verið feimnismál á þeim öldum sem að kristinn strangtrúnaður ríkti á Íslandi. Þar hafi einkum tvennt skipt máli. Í fyrsta lagi að Góan byrji alltaf á sunnudegi svo þá hafi verið skárri matur í boði en aðra daga vikunnar. Í öðru lagi hafi Góan oftast byrjað inni í miðri lönguföstu og að þá hafi enn síður þótt við hæfi að bjóða upp á gleðskap.

Á 19. öld fór þetta hins vegar að taka breytingum. Um miðja öldina var byrjað að kalla fyrsta dag Góu konudag. Árni telur mögulegt að þetta sé komið frá Þingeyingum. Elsta dæmið sé frá Ingibjörgu Schulesen sýslumannsfrú á Húsavík og nokkrum áratugum síðar komi það fyrir í sögum eftir Guðmund Friðjónsson á Sandi í Aðaldal. Um 1900 hafi það síðan verið orðið þekkt um allt land og árið 1927 var þetta heiti tekið upp í Almanak Þjóðvinafélagsins. Á fjórða áratug síðustu aldar hafi kaupmenn síðan farið að auglýsa sérstakan mat fyrir konudaginn og sumar stúkur Góðtemplarareglunnar auglýst kvöldskemmtanir á þessum degi um 1940.

Eitt helsta einkenni konudagsins hefur löngum verið að konur fái blóm. Árni segir þessa hefð þó ekki svo gamla. Um miðjan sjötta áratug síðustu aldar hafi blómasalar farið að auglýsa konudagsblóm. Upphafsmaður þess hafi verið Þórður á Sæbóli í Kópavogi, en fyrsta blaðaauglýsing sem fundist hafi frá Félagi garðyrkjubænda og blómaverslana sé frá 1957.

Það er því ljóst að þótt konudagurinn sé tiltölulega nýlegur í íslenskri sögu þá eru rætur hans ævafornar.

 

Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá. DV áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg. Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.

Fleiri fréttir

Mest lesið

Nýlegt

Fókus
Fyrir 2 dögum

OnlyFans-stjarna vekur athygli á Íslandi

OnlyFans-stjarna vekur athygli á Íslandi
Fókus
Fyrir 2 dögum

Páll Óskar fékk taugaáfall þegar hann las nýja frétt um andlát vinar síns – „Ég gat ekki gert neitt. Ég gat varla staðið upp úr sófanum”

Páll Óskar fékk taugaáfall þegar hann las nýja frétt um andlát vinar síns – „Ég gat ekki gert neitt. Ég gat varla staðið upp úr sófanum”
Fókus
Fyrir 3 dögum

Gerður missti son sinn: „Ég talaði við hann á föstudeginum og þá var hann búinn að segja öllum hversu illa honum liði“

Gerður missti son sinn: „Ég talaði við hann á föstudeginum og þá var hann búinn að segja öllum hversu illa honum liði“
Fókus
Fyrir 3 dögum

Hrekkjavökudrottningin tísar búninginn í ár – Nær hún að toppa fyrri búninga? Sjáðu myndirnar

Hrekkjavökudrottningin tísar búninginn í ár – Nær hún að toppa fyrri búninga? Sjáðu myndirnar
Fókus
Fyrir 4 dögum

Þetta eru kirkjurnar sem eru í mestu uppáhaldi hjá erlendum ferðamönnum á Íslandi

Þetta eru kirkjurnar sem eru í mestu uppáhaldi hjá erlendum ferðamönnum á Íslandi
Fókus
Fyrir 4 dögum

Paradísa gefur út fyrstu plötuna sína: „Það er enginn að fara að sitja úti í horni þegar þetta er í gangi“

Paradísa gefur út fyrstu plötuna sína: „Það er enginn að fara að sitja úti í horni þegar þetta er í gangi“