Fátt er umtalaðra hin síðari ár en hið svokallaða woke sem flestir telja sig skilja en fæstir geta útskýrt í stuttu máli. Aðsend grein Jóhönnu Jakobsdóttur, sem ber yfirskriftina Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki, og birtist á Vísi hefur vakið talsverða athygli. Eins og titillinn ber með sér veður Jóhanna þar í vókið og segir í stuttu máli að hugmyndafræðin, sem í byrjun hafi snúist um réttlæti og jöfnuð, hafi í raun þróast í stjórnlynda menningarstefnu sem grafi undan tjáningafrelsi og bæli umræðu í nafni góðmennsku.
„Hugmyndafræði sem átti að vera akademísk æfing í því að endurhugsa kerfi, lyfta ákveðnum hópum og lofta um gömul valdamynstur er orðin verðlaunauppskrift að grafalvarlegri heftingu tjáningarfrelsis, vafasamri löggjöf hér og þar, sundrungu, óvild, heift, dálkadrætti, nýjum átakalínum og keppni í lækum og hjörtum í netheimum.
Það sem helst situr eftir þegar orðagjálfrið er flysjað utan af hugmyndafræðinni er prinsippleysi, óteljandi þversagnir, hræsni, yfirborðsmennska, verkstol, raunveruleikafirring, barnaskapur og þegar verst lætur; mannfyrirlitning og siðleysi.
Allra grátlegast er að þegar hugmyndafræðin hefur spilað sig út að fullu í raunheimum verða fórnarlömbin sem verst verða úti þau sem minnst mega sín í samfélaginu. Þar með er óskapnaðurinn fullkaraður með stærstu þversögninni af þeim öllum,“ segir Jóhanna í greininni sem lesa má hér í heild sinni.
Jakob Bjarnar, blaðamaður á Vísi, grípur greinina á loft enda hefur hann lengi háð harða ritbaráttu við svonefnda réttlætisriddara. „Þeir sem ekkert skilja þegar woke er nefnt, þykjast koma af fjöllum („er woke ekki bara að vera næs?“) eru oftast og yfirleitt illa þjakaðir af þessum sama vírusi. Meðvitað sem ómeðvitað,“ skrifar Jakob á Facebook-síðu sína og deilir greininni.
Með því framtaki særir hann fram helstu samfélagsrýna landsins sem voru nývaknaðir að sötra kaffi á hvítasunnufrídeginum tilgangslausa. Fyrstur fram var Gunnar Smári Egilsson, fyrrum leiðtogi sósíalista, sem skaut á blaðamanninn.
„Varstu að hlusta á manninn sem heldur því fram að vók sé sníkjudýr sem étur upp heilann?“ spurði Gunnar Smári. Jakob lét þetta ekki á sig fá heldur svaraði snjóboltakastinu með snjóflóði: „Ég held að þetta sé innanmein sem til dæmis drap flokkinn þinn. Er það ekki einhvers konar vírus?,“ skrifaði Jakob og hunsaði frekari tilraunir sósíalistans til að efna til ritdeilna.
Næstur fram var fjölmiðlamaðurinn Egill Helgason sem bar þann harm sinn á torg að hann væri orðinn framsóknarmaður í bölvuðu miðjumoði: „Svo lendir maður eins og endranær líkt og framsóknarmaður í miðið því liðið sem er á móti vókinu er enn ofstækisfyllra og ritskoðunaróðara, nægir að nefna Orban og Trump,“ skrifar Egill.
Gunnar Smári, sem ekki fékk að rífast við Jakob, skaut þá inn í: „Eitt það magnaðasta sem gerst hefur í andapollinum okkar er að einhverjum tókst að flytja inn öfgafullt anti-woke frá Bandaríkjunum án þess að hér hafi verið neitt woke að ráði.“
Við þetta var Einar Steingrímsson, sem lætur hressilegar Facebook-deilur sjaldnast fram hjá sér fara, særður fram. „Það er bara hluti andstæðinga vóksins sem eru Trumpistar, enda eru Trumpistar á Íslandi örfá prósent. Og mér sýnist hafa komið í ljós síðustu mánuðina að það sé einmitt mjög stór þögull meirihluti sem er fyrir löngu búinn að fá upp í kok af ofstæki vóksins.“ Líklega er þetta rétt hjá Einari enda nenntu hvorki Egill né Gunnar Smári að svara honum sérstaklega.
Á þessum tímapunkti var komin mikil þörf á húmorískt uppbrot og djákninn og rithöfundurinn Guðmundur Brynjólfsson brást ekki.
„Ef poppkorn færi ekki svona illa í belginn á mér fengi ég lánaða maskínu hjá Árna Sam og sæti við þennan þráð fram eftir sumri,“ skrifaði Guðmundur og lýsti svo yfir ánægju sinni með pistil Jóhönnu.
Óttar Proppé, fjöllistamaður og fyrrum ráðherra, lýsti því þá yfir að hann fattaði ekki hvernig fólk nennti að rífast um woke á þessum dýrðardegi.
„Þessi umræða er farin að minna á staliníska umræðu um hvað sé byltingarkennt og hvað gagnbyltingar. Hefur fólk í alvöru ekkert betra að gera? Af hverju fer fólk ekki bara út og hnusar af náttúrunni eða klappar dýri?“
Ef áhugafólk um fjaðrafok á Facebook hélt að eitthvað skemmtilegt væri í vændum þá sagði Björn Leví einfaldlega nei. Þingmaðurinn fyrrverandi, hvurs nafn kallar fram bráða áfallastreituröskun hjá starfsfólki ýmissa ráðuneyta, birti þá langa greiningu á pistli Jóhönnu sem hann sagði meingallaðan. Blaðamaður hefur hvorki nægilega greind né hefur hann innbyrt nægilegt magn af koffíni til að geta dregið innlegg Björns Levís saman en lokaorðin voru þessi:
„Þannig að, nei. Þessi pistill er ekki ágætis yfirferð. Hann er ágætis uppgjör – án þess að útskýra atburðarásina og pólitíkina sem liggur þarna á bak við. Sem er algjörlega nauðsynlegt að skilja til þess að ná einhverjum áttum í því hvað þetta þýðir – að kerfislæga mismununin vann. Aftur.“
Jakob Bjarnar virtist á sömu blaðsíðu og blaðamaður, þó ekki vanti greindina þar, og virtist greinilega ekki nenna að þræla sig í gegnum textann. „Ég var að spá í að tagga þig en sé nú að það var óþarfi,“ skrifaði blaðamaðurinn.
Ljóst er að umræðan um woke, kosti og galla, er síst þögnuð og þú, kæri lesandi, hefur nú lokað lestri á örvæntingafullri tilraun blaðamanns til að redda sér í hvítasunnugúrkutíð. Frekari úlfúð má finna á Facebook-síðu Jakobs Bjarnars þar sem kraftmikil skoðanaskipti eru í fullu fjöri.
