Á 17. og 18. öldinni, þegar óperan var að ná nýjum hæðum í Evrópu, varð til sérstakur hópur söngvara sem fangaði athygli alls samfélagsins – Castrati. Þetta voru karlkyns söngvarar sem höfðu verið geldir fyrir kynþroska til að varðveita háa, hreina rödd sem minnti á barnslegt sakleysi, en með krafti fullorðins manns. Castrati-söngvarar urðu ekki aðeins táknrænir í tónlist heldur einnig menningarleg fyrirbæri sem vöktu bæði aðdáun og hneykslun. Saga þeirra er súrrealísk blanda af fegurð, grimmd og trúarlegu yfirvaldi.
Kirkjan og óperan áttu stóran þátt í tilkomu castrato-söngvaranna. Á 16. öld bannaði kaþólska kirkjan konum að syngja í kirkjukórum. Til að fylla skarðið sem konur skildu eftir í tónlistarlífinu, hófu menn að geldra unga drengi sem höfðu sýnt sérstaka hæfileika í söng. Þannig urðu þeir að hálfgerðri brú milli barnsraddarinnar og tæknilegs máttar karlmannsraddarinnar. Þessir einstaklingar voru kallaðir „castrati“ – af latneska orðinu castrare, sem merkir að skera burt.
Þetta var ekki einungis í þágu kirkjunnar heldur einnig óperunnar, sem blómstraði á Ítalíu á 17. öld. Þar sem karlar réðu ríkjum á sviðinu, voru geldingarnir látnir leika bæði karl- og kvenhlutverk, og oft voru þeir dýrkaðir sem goð. Þeir höfðu raddir sem gátu teygst yfir þrjár eða fjórar áttur og höfðu því yfirburðatæknilega getu umfram flesta aðra.
Til þess að röddin héldist há þurfti gelding að eiga sér stað fyrir kynþroska, oft á aldrinum 7–10 ára. Aðgerðin var ólögleg í flestum ríkjum Evrópu, en samt sem áður útbreidd. Hún var framkvæmd í leyni, oft af skurðlæknum með litla þjálfun, og í verstu tilvikum af rökurum eða jafnvel múrarum. Deyfilyf voru sjaldgæf og sársaukinn gífurlegur. Um það bil einn af hverjum fimm drengjum lifði ekki af aðgerðina. Þeir sem lifðu urðu á margan hátt líkamlega brenglaðir – vöxtur þeirra varð ekki með eðlilegum hætti, til að mynda urðu þeir oft mjög hávaxnir, með langar hendur og bringu en veikburða vöðva.
Sá sem varð castrato lifði með félagslegum afleiðingum um ókomna framtíð. Margir urðu fyrir útskúfun, þar sem aðgerð þeirra þótti óeðlileg og siðferðislega vafasöm. Þeir bjuggu á jaðri samfélagsins, þar sem þeir voru hvorki taldir alvöru karlar né konur.
Þrátt fyrir þennan skelfilega bakgrunn gátu sumir geldingssöngvarar náð ótrúlegum frama. Söngvarar eins og Farinelli og Senesino urðu stjörnurnar í óperum Barokktímans og voru dáðir víðsvegar um Evrópu. Þeir fengu himinháar greiðslur og voru klappaðir upp af konungum, páfum og aðdáendum sem létu bera þá um götur borganna.
Farinelli, sem þekktastur var allra, ferðaðist um alla Evrópu og þótti hafa guðlega rödd. Hann hætti að syngja opinberlega um fertugt og var síðan ráðinn til að syngja fyrir þunglyndan konung Spánar á hverjum degi – sem hluti af „læknismeðferð“ hans. Frægð hans var slík að fólk safnaðist saman fyrir utan gluggann þegar hann æfði.
Þrátt fyrir að margir castrati hafi lifað í vellystingum, voru þeir þó alltaf fangar líkama síns og fortíðar. Margir þeirra áttu erfitt með að mynda nánar tengingar og sumir áttu við djúpstæð andleg veikindi að stríða.
Á 19. öld byrjaði viðhorf almennings að breytast. Siðferðileg viðhorf í Evrópu þróuðust og nýjar tegundir af tenórum og sóprönum tóku yfir hlutverk castrata í óperum. Páfinn bannaði síðan formlega notkun castrata í kirkjukórum árið 1903.
Síðasti þekkti castrato var Alessandro Moreschi, sem söng í Sixtínsku kapellunni og er eini castrato-söngvarinn sem nokkru sinni var tekinn upp á hljómplötu. Þó upptökurnar séu óskýrar og teknar seint á lífsleið hans, veita þær sjaldgæfa innsýn í hljómheima sem nú eru horfnir að mestu.
Hér má hlusta á upptöku af söng Moreschi:
