Íslensk kvikmyndagerð á sér stutta en áhugaverða sögu. Aðeins tæplega fjörtíu ár eru síðan framleiðsla á íslenskum kvikmyndum fór að taka almennilega við sér og íslenskar myndir að koma reglulega fyrir augu kvikmyndaunnenda. Á nýju árþúsundi hefur íslensk kvikmyndagerð blómstrað, íslenskar myndir náð máli og notið virðingar víða um heim. Nú er kominn tími til að líta yfir farinn veg og hefur DV fengið 18 sérfræðinga til að velja bestu íslensku bíómyndina frá upphafi. Á Topp 11 listanum er tíu myndir eftir karlleikstjóra en aðeins einni mynd er leikstýrt af konu, elsta myndin er 35 ára en tvær nýjustu eru frá árinu 2015, þrjár af ellefu bestu myndunum eru byggðar á skáldsögum, Dagur Kári leikstýrir tveimur myndum á listanum en Friðrik Þór á flestar, þrjár talsins.

10–11. sæti – Englar alheimsins (2000)

10–11. sæti – Hrafninn flýgur (1984)

9. sæti – Með allt á hreinu (1982)

8. sæti – Hrútar (2015)

7. sæti – Fúsi (2015)

6. sæti – Sódóma Reykjavík (1992)

5. sæti – Stella í orlofi (1986)

4. sæti – Djöflaeyjan (1996)

3. sæti – Börn náttúrunnar (1991)

2. sæti – Nói albínói (2003)

1 – 101 Reykjavík (2000)

Munurinn á efstu þremur myndunum gæti ekki verið naumari en besta íslenska bíómyndin að mati álitsgjafa DV er 101 Reykjavík, leikstjórnarfrumraun Baltasars Kormáks frá árinu 2000.

Myndin er byggð á samnefndri skáldsögu Hallgríms Helgasonar frá 1996 og fjallar um Hlyn sem er leikinn af Hilmi Snæ Guðnasyni, miðbæjarrottu og eilífðarunglingi á fertugsaldri sem enn býr í móðurhúsum. Einfalt heimilislíf mæðginanna flækist hins vegar þegar hann verður ástfanginn af kærustu móður sinnar, tvíkynhneigðum spænskum flamingókennara sem er leikin er af Victoriu Abril.

Besta myndin að mati þjóðarinnar

Almúginn er ekki alltaf sammála sérfræðingunum og því gáfum við lesendum tækifæri til að velja sína uppáhaldsmynd í kosningu á DV.is um síðastliðna helgi. Hægt var að velja milli 40 vinsælla kvikmynda og var niðurstaðan eftirfarandi.

1. Stella í orlofi
2. Englar Alheimsins
3. Sódóma Reykjavík
4. Með allt á hreinu
5. Djöflaeyjan
6. Vonarstræti
7. Nýtt líf
8. Börn náttúrunnar
9. Svartur á leik
10. Hrútar

„Þetta er sú mynd sem breytti viðhorfi mínu til íslenskra kvikmynda sem unglingur. Allt í einu kom „contemporary“ saga sem höfðaði til ungs fólks, var í senn skemmtileg og virkilega vel unnin kvikmynd,“ segir Baldvin Z kvikmyndagerðarmaður um myndina og Ásgeir H. Ingólfsson, skáld og menningarblaðamaður, tekur í svipaðan streng: „Loksins kom borgarlíf sem maður kannaðist við í bíó – þarna náðu íslenskar bíómyndir loksins í skottið á samtímanum.“

Heiða Jóhannsdóttir, aðjúnkt í kvikmyndafræði, nefnir myndina sem eina þá allra bestu sem gerð hefur verið á Íslandi: „Fyrsta íslenska leikna kvikmyndin sem myndaði órofa heild með frábærum söguefnivið og kraftmiklum myndrænum stíl. Handritið er frábært, leikstjórn og klipping fáguð og fumlaus. Tónlistin undirstrikar ögrandi og skoplega undirtóna myndarinnar og Reykjavík myndar ógleymanlega sviðsmynd. Leikstíllinn er afslappaður en með slagkraft, og leikararnir hrista allir af sér þjóðleikhússtílinn í samleiknum við Victoriu Abril.“ Björn Þór Vilhjálmsson, kollegi hennar við kvikmyndafræðideild Háskólans, er sama sinnis: „Baltasar stígur fram sem kvikmyndaleikstjóri með fumlausum, öguðum og útsjónarsömum hætti.“

Tómas, kvikmyndagagnrýnandi Fréttablaðsins, segist telja þessa fyrstu mynd Baltasars í leikstjórastólnum enn vera hans bestu: „Hún hefur alvarlega undirtóna en er umfram allt meinfyndin, prakkaraleg og hnyttin. Hér segir frá einhverjum furðulegasta ástarþríhyrningi sem finna má í hvaða kvikmyndasögu sem er, ekki bara íslenskri. Hilmir Snær er ógleymanlegur í hlutverki stefnulausrar og svartsýnnar miðbæjarrottu sem á í ástarsambandi við kærustu móður sinnar. Samleikur Hilmis við Victoriu Abril er nokkuð einstakur og er haug af kostulegum senum hér að finna. Frumleg, manneskjuleg og skemmtileg kómedía.“