Stefán Eiríksson, fyrrverandi borgarritari, lögreglustjóri, stjórnmála- og fjölmiðlamaður, hefur verið á vörum allra síðustu daga í ljósi ráðningar hans í stöðu nýs útvarpsstjóra. Hann tekur til starfa 1. mars næstkomandi og mun gegna hlutverkinu næstu fimm árin, en fjörtíu og einn einstaklingur sótti um stöðu útvarpsstjóra og er hermt að ákvörðun um ráðningu Stefáns hafi verið samhljóða á fundi stjórnar hjá Ríkisútvarpinu.
„Ég elska RÚV og hlakka mikið til að takast á við öll þau frábæru verkefni sem þar eru framundan. Ég lofa að gera mitt besta, hlusta, læra, vera virkur og standa vörð um þessa mikilvægu þjónustu í þágu allra landsmanna,“ sagði Stefán á samfélagsmiðlum sínum í kjölfar þess að ráðningin var opinberuð.
Marga fjöruna sopið
Stefán er fæddur þann 6. júní árið 1970. Hann lauk grunnskólaprófi frá Hagaskóla í maí 1986 og stúdentsprófi frá Menntaskólanum við Hamrahlíð í desember 1990. Hann keppti í Morfís og Gettu betur fyrir hönd MH og var valinn ræðumaður Íslands í úrslitakeppni Morfís 1989. Síðar meir útskrifaðist hann frá lagadeild Háskóla Íslands, í febrúar 1996.
Stefán gerðist blaðamaður á Tímanum við upphaf tíunda áratugarins og síðar á Morgunblaðinu árin 1991–1996 samhliða laganámi. Undir lok námsins var hann ráðinn sem lögfræðingur í dóms- og kirkjumálaráðuneytinu frá ársbyrjun 1996. Í kjölfarið þess starfaði hann í sendiráði Íslands í Brussel og sinnti þar verkefnum á sviði dóms- og innanríkismála, þar á meðal á vettvangi Schengen-samstarfsins. Hann var skipaður skrifstofustjóri dómsmála- og löggæsluskrifstofu dóms- og kirkjumálaráðuneytisins 1. janúar 2002 og síðar sama ár staðgengill ráðuneytisstjóra. Hann var í stjórn Neyðarlínunnar frá árinu 2002 og stjórnarformaður til ársins 2007.
Árið 2006 var Stefán skipaður lögreglustjóri á höfuðborgarsvæðinu. Hann var sviðsstjóri velferðarsviðs Reykjavíkurborgar frá 1. september 2014. Á milli verkefna hefur hann sinnt stundakennslu í Háskóla Íslands og við Háskólann í Reykjavík og kenndi lögfræði í Menntaskólanum við Hamrahlíð samhliða laganámi. Í desember 2016 réð borgarráð Reykjavíkurborgar Stefán í starf borgarritara.
Eurovision-aðdáandi með söngrödd
Í bland við árangursríkan og umfangsmikinn feril átti Stefán ýmsa góða daga þegar hann var söngvari hljómsveitarinnar Fyrirbæris. Hljómsveitin var stofnuð snemma vors 1985 og starfaði fram á sumar 1986.
Fyrirbæri tók þátt í Músíktilraunum Tónabæjar síðara ár sitt en komst ekki í úrslit. Meðlimir sveitarinnar auk Stefáns voru þeir Kristján Eldjárn gítarleikari, Baldur Stefánsson bassaleikari, Ingi Ingason trommuleikari og Haraldur Kristinsson hljómborðsleikari. Örlygur Smári, sem síðar varð títtkenndur við Eurovision, á einnig að hafa verið í sveitinni á einhverjum tímapunkti. Þegar Kristján Eldjárn lést úr krabbameini árið 2002 kom sveitin saman og hélt ball til styrktar Krabbameinsfélaginu vegna Mottumars-átaksins það árið. Bróðir Kristjáns fyllti þá skarð Kristjáns og lék á gítar.
Stefán hefur verið duglegur að tjá dálæti sitt á Eurovision-söngvakeppninni og telur keppnina hafa færst nær hjarta hans með nýju starfi sem útvarpsstjóri. Í viðtali við Síðdegisþáttinn á K100 í vikunni sagði Stefán á léttum nótum að keppnin hefði verið ástæðan fyrir því að hann sótti um starfið. „ Mér hefur ekki tekist að komast í úrslitakeppni Eurovision og það voru tvær leiðir: Annaðhvort að senda inn lag í keppnina og ég hugsaði að það væri aðeins minni möguleiki, ég sæki bara um þetta starf,“ sagði Stefán.
„Englafréttir af meirihlutanum“
Íslendingar hafa flestir tekið almennt vel í ráðninguna þótt öruggt sé að segja að hún þyki einnig umdeild. Algeng kvörtun hefur reynst sú að ráðinn sé karl í umrætt starf. Tveir oddvitar í minnihluta borgarstjórnar hafa annars vegar sagst óttast að ráðning Stefáns verði til þess að það muni halla á fréttaflutning úr borgarstjórn. Kolbrún Baldursdóttir, oddviti Flokks fólksins, gagnrýndi ráðninguna sérstaklega á dögunum og sagði að nú verði sagðar „bara einhverjar englafréttir af meirihlutanum í borginni.“
Í febrúar 2019 ritaði Stefán afar harðort bréf á Facebook-síðu Reykjavíkurborgar sem gríðarlegur fjöldi fólks hefur aðgang að. Þar gagnrýndi hann framgöngu „fáeinna“ borgarfulltrúa undanfarna mánuði og sagði þá hafa „ítrekað vænt starfsfólk Reykjavíkurborgar um óheiðarleika og vegið með ýmsum öðrum hætti að starfsheiðri þeirra.“ Hvatti Stefán starfsfólk borgarinnar til að standa saman, því það væri „ekki í boði að bregðast ekki við þegar slíkar ómaklegar og óheiðarlegar árásir eru gerðar á starfsfólk Reykjavíkurborgar.“
Stefán nafngreindi engan borgarfulltrúa í bréfi sínu en sagði að um fáeina borgarfulltrúa væri að ræða. Augljóst má þó vera að í bréfinu var hann að tala um borgarfulltrúa minnihlutans en það má meðal annars lesa úr eftirfarandi setningu: „Tilraunir annarra borgarfulltrúa, einkum innan meirihlutans en einnig úr röðum heiðarlegs stjórnmálafólks innan minnihlutans, til að reyna að hemja þessa skaðlegu, slæmu og fullkomlega ómaklegu hegðun hinna fáu, hafa takmarkaðan árangur borið.“
„Mjög slæmar fréttir fyrir okkur öll“
Ætla má að með orðum sínum vísi Stefán meðal annars til Mörtu Guðjónsdóttur, borgarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins, en deilur stóðu síðasta sumar milli Mörtu og Helgu Bjarkar Laxdal, skrifstofustjóra borgarstjórnar, eftir að Marta sakaði starfsfólk borgarinnar um trúnaðarbrest.
Þá kvartaði Helga Björg Ragnarsdóttir, skrifstofustjóri skrifstofu borgarstjóra, í bréfi til forsætisnefndar í ágúst 2018, undan því að borgarfulltrúar hefðu farið fram með rangfærslur í umræðum á samfélagsmiðlum um dóm Héraðsdóms Reykjavíkur, sem felldi úr gildi áminningu sem Helga Björg veitti undirmanni sínum. Ekki er ólíklegt að þar hafi Helga Björg, sem þó nefndi engin nöfn í bréfi sínu, verið að vísa til Vigdísar Hauksdóttur, borgarfulltrúa Miðflokksins. Stefán Eiríksson sendi þannig Vigdísi tölvupóst 10. ágúst vegna færslu sem hún birti á Facebook-síðu sinni vegna dómsins. Þar gagnrýndi Stefán Vigdísi harðlega fyrir að hafa farið fram með rangfærslur og brotið trúnað.
„Þessi hegðun, atferli og framkoma þessara fáeinu borgarfulltrúa er til skammar og um leið til mikils tjóns fyrir Reykjavíkurborg, starfsfólk hennar og íbúa alla.“
Líklegt má telja að Stefán sé að vísa til þessara atvika í nýjasta bréfi sínu en auk þessa hefur verið mjög grunnt á hinu góða innan borgarstjórnar, milli meirihluta og minnihluta, nánast allt kjörtímabilið. Stefán virðist hafa fengið nóg og brýndi borgarstarfsmenn til að taka sér stöðu gegn „tuddanum á skólalóðinni“.
Vigdís Hauksdóttir, oddviti Miðflokksins í Reykjavík, var sammála Kolbrúnu og gagnrýni hennar á Stefán þegar ljóst var að hann yrði útvarpsstjóri. „Eru allir búnir að gleyma því að hann kallaði okkur í minnihlutanum „tudda á skólalóð“. Þetta eru mjög slæmar fréttir fyrir okkur verð ég að segja – hlutleysi hvað?“.
„Krabbamein á lögregluna“
Árið 2009 sendi lögreglukonan Bylgja Hrönn Baldursdóttir Stefáni tóninn í opnu bréfi sem hún sendi honum. Þar sagði hún lögreglustjórann vera á góðri leið með að missa lögreglumennina frá sér. Í bréfinu fullyrti Bylgja að það væru ekki launin sem hafi haldið henni í starfinu í hátt á annan áratug, heldur hrein og klár væntumþykja í garð vinnunnar og vinnufélaganna. Hún tók fram að áreiti utan frá væri eitthvað sem fylgdi starfinu, en áreiti innan frá væri hins vegar óþægindi, óvissa og óánægja sem virkaði eins og krabbamein á lögregluna.
„Þar kemur til þinna kasta, það er þitt hlutverk að stjórna stofnuninni þannig að fólk geti starfað þar í sátt og samlyndi, þú berð ábyrgð á því sem vel er gert og líka því sem er illa gert,“ sagði Bylgja við Stefán í bréfinu. „Mér er meira virði að fá traust frá vinnufélögum mínum og þó ég sé skömmuð þá skiptir það engu máli.“
Lekamálið
Lekamálið er mál sem kom upp 20. nóvember 2013 og varðaði innanríkisráðuneytið undir stjórn Hönnu Birnu Kristjánsdóttur. Málið náði hápunkti þann 21. nóvember 2014 þegar Hanna Birna sagði af sér ráðherraembætti eftir að Gísli Freyr Valdórsson, aðstoðarmaður hennar, játaði að hafa lekið trúnaðarupplýsingum í formi minnisblaðs um nígeríska hælisleitandann Tony Omos úr ráðuneytinu í fjölmiðla.
Lekamálið snerist í fyrstu um hver hafði lekið trúnaðarupplýsingunum, en ráðuneytið og ráðherra neituðu í fyrstu að minnisblaðið hefði nokkurn tíman verið til í ráðuneytinu. Eftir að rannsókn innan ráðuneytisins komst að þeirri niðurstöðu að minnisblaðið hefði ekki ratað í fjölmiðla úr innanríkisráðuneytinu fór í gang formleg lögreglurannsókn. Lekamálið þróaðist í nýja átt eftir að Stefán Eiríksson sagði af sér og fullyrt var þá í DV að hann hefði gert það vegna afskipta Hönnu Birnu af lögreglurannsókninni.
Hanna Birna bað Stefán síðar afsökunar á samskiptum þeirra á milli og framgöngu hennar í þeim. Í yfirlýsingu sagði hún að samskipti hennar hefðu ekki samrýmst „nægilega“ hinni óskráðu hæfisreglu stjórnsýsluréttar, og viðurkenndi lýsingu Stefáns á samskiptum þeirra. „Mér er einnig ljóst að þessi samskipti voru ekki að öllu leyti réttmæt af mér gagnvart lögreglustjóranum,“ sagði hún í yfirlýsingu sinni.
Óskynsamlegt að taka RÚV af auglýsingamarkaði
Stefán hefur verið opinn með skoðanir sínar á hvort RÚV eigi heima á auglýsingamarkaði eður ei. „Ég held að það sé eðlilegur hluti af starfsemi öflugs fjölmiðils að miðla líka upplýsingum í gegnum auglýsingar og tilkynningar til almennings um þjónustu af ýmsum toga. En það þarf auðvitað líka að tryggja að það séu rekstrarhæfir aðrir fjölmiðlar hér í landinu, sjálfstæðir og frjálsir fjölmiðlar,“ sagði Stefán í viðtali við Reykjavík síðdegis skömmu eftir að ráðning hans var opinberuð.
Spurður út í samkeppni Ríkisútvarpsins við einkaaðila á fjölmiðlamarkaði sagðist Stefán telja mikilvægt í allri fjölmiðlun að það efni sem framleitt sé nái augum og eyrum þeirra sem borga fyrir þá þjónustu, í þessu tilfelli íslenskra skattgreiðenda. „Það skiptir líka máli að hlusta á raddir almennings og heyra hvaða þjónustu almenningur er að kalla eftir og ég sé það í því grúski mínu sem ég hef verið í undanfarið í tengslum við þessa umsókn að þannig eru til dæmis norrænu ríkisstöðvarnar að reyna að átta sig sem best á því eftir hverju almenningur er að kalla þegar kemur að almannaþjónustu og reyna að mæta því með ýmsum hætti,“ sagði Stefán.
