Verslanir með notaðar vörur njóta síaukinna vinsælda og er Barnaloppan þar engin undantekning. Mun umhverfisvænna er að endurnýta föt og leikföng en að kaupa alltaf nýtt.
Barnavöruverslunin Barnaloppan hefur notið mikilla vinsælda en þar eru eingöngu seldar notaðar vörur, svo sem notuð föt, leikföng og bækur. Eigendur Barnaloppunnar leggja áherslu á umhverfisvernd og samfélagslega ábyrgð, og þeir vinna að Heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna um ábyrga vatnsnotkun og nýtingu náttúruauðlinda.
Hjá Barnaloppunni getur fólk leigt bás til að selja notaðar barnavörur. Þegar það er búið að panta bás fær það aðgang að innri vef þar sem búnir eru til verðmiðar og skráð inn lýsing á vöru, en fólk ákveður sjálft á hvaða verði það vill selja vörurnar. Það setur síðan sjálft upp básinn en starfsfólk Barnaloppunnar sér um að selja vöruna og standa þar vaktina.
„Við gefum fólki ýmis söluráð, til dæmis að verðleggja í hófi og ekki troða of miklu í básana heldur fylla frekar á,“ segir Guðríður Gunnlaugsdóttir sem á og rekur Barnaloppuna ásamt manni sínum, Andra Jónssyni. Þá eiga hlutir að vera heilir og í góðu ásigkomulagi og ekki er ætlast til þess að verið sé að selja óhreinan fatnað. Hjónin opnuðu verslunina eftir að þau fluttu heim frá Danmörku þar sem þau kynntust svokölluðum loppuverslunum.
Barnaloppan var fyrst opnuð í Skeifunni 11d en verslunarrýmið var nýlega stækkað um helming og verslunin færð í Skeifuna 11a, og deilir þar inngangi með Bónus.
„Við vorum búin að sprengja húsnæðið utan af okkur. Ekki síst vildum við auka plássið þannig að fólk hefði betra rými til að mætast. Þá var líka kominn þriggja til fjögurra mánaða biðlisti eftir bás. Við opnuðum á nýja staðnum 2. janúar og bundum vonir við að það yrði kannski tveggja vikna bið eftir bás en hún er nú strax orðin mánuður, sem þó er betra en það sem var áður. Íslendingar vilja bara oft gera hlutina strax,“ segir hún.
Fannst það fyrst skrýtið
Guðríður segir það hafa aukist mikið síðan þau opnuðu fyrst að fólk kaupi notaðar barnavörur til að gefa. „Fyrst fannst fólki það svolítið skrýtið. Það var hins vegar aukning þarsíðustu jól og núna síðustu jól var mikil söluaukning þar sem fólk var að kaupa gjafir. Fólk er frekar að kaupa notuð leikföng en fatnað til að gefa og mest eru þetta foreldrar að kaupa gjafir handa sínum börnum. Sumum finnst enn óþægilegt að gefa notað í afmælisgjafir og slíkt en það er alltaf að aukast að fólki finnist það sjálfsagt.
Við sjáum vel þessa aukningu og margir segja okkur að þeir séu að kaupa gjöf. Fólk er að kaupa tækifærisgjafir og afmælisgjafir. Fólk fær svo mikið meira fyrir peninginn þegar það kaupir notað. Það er kannski hægt að fá dót hér á 500 krónur sem kostar 5 þúsund krónur nýtt. Hingað kom ein mamma og keypti sex afmælisgjafir á tvö þúsund kall. Við höfum reynt að auglýsa að hér sé tilvalið að kaupa gjafir og vekjum athygli á því á samfélagsmiðlum en það er líka að aukast að fólk kaupi gjafabréf,“ segir hún.
Þá tekur hún fram að þau gefi sjálf mikið af notuðu enda sé varla ætlast til annars af þeim.
Endursalan er umhverfisvænni
Á síðasta ári lét Barnaloppan verkfræðistofuna Eflu reikna út fyrir sig „loftslagsávinning af rekstri Barnaloppunnar“. Samkvæmt útreikningum frá mars 2020 segir í skýrslu frá Eflu að reikna megi með því að miðað við fjölda seldra eininga í versluninni frá upphafi, snemma árs 2018, jafngildi það því að komið hafi verið í veg fyrir losun á 2.600 tonnum CO2-ígilda með endursölu á notuðum vörum í stað þess að nýjar vörur hefðu verið keyptar og þar með framleiddar.
Þá segir í skýrslunni: „Meðallosun fólksbifreiðar sem keyrir 15.000 km á ári eru tæp 2 tonn CO2-ígildi á ári. Sú losun sem búið er að koma í veg fyrir með endursölu og endurnotkun á notuðum vörum í Barnaloppunni jafngildir þannig losun gróðurhúsalofttegunda frá 1.300 bifreiðum á einu ári.“
Andri Jónsson, rekstrarstjóri og annar eigenda Barnaloppunnar, segir að frá því skýrslan var gerð hafi salan rúmlega tvöfaldast og því sé hægt að áætla að tölurnar megi rúmlega tvöfalda. Því má segja að sú endurnýting sem hefur átt sér stað með verslun með notaðar barnavörur í Barnaloppunni frá opnun hafi komið í veg fyrir það sem jafngildir árlegri losun gróðurhúsalofttegunda frá minnst 2.600 bifreiðum.
Tekið skal fram að í skýrslunni segir: „Þess skal getið að ofangreindir reikningar eru einfaldaðir og eingöngu til þess gerðir að sýna fram á þá stærðargráðu losunar sem að endursala og endurnotkun á vörum kemur í veg fyrir. Í hvert skipti sem að valinn er sá kostur að kaupa notaða vöru í stað þess að kaupa nýja er verið að draga úr framleiðsluþörf á nýrri vöru og nýta hráefni jarðar betur.“
Eftirspurn fyrir fullorðna
Guðríður segir almenning alltaf að verða meðvitaðri um umhverfisþátt þess að kaupa notað. Mest er af litlum fatastærðum í Barnaloppunni enda eru það föt sem börn vaxa fljótt upp úr og sér því varla á þeim. Þó er boðið upp á að selja upp í táningastærðir.
Það var síðan snemma árs 2019 sem þau opnuðu Extraloppuna í Smáralind ásamtvinahjónum sínum, verslun með notaðan fatnað og vörur fyrir fullorðna.
„Nánast frá því við opnuðum Barnaloppuna var fólk að spyrja hvort við ætluðum ekki líka að vera með föt fyrir fullorðna. Við ákváðum svo að slá til þegar við fundum gott húsnæði í Smáralind. Við erum reyndar líka búin að sprengja það utan af okkur og það er langur biðlisti.“
Hún segir fólk kaupa töluvert af tækifærisgjöfum á borð við kertastjaka og vasa í Extraloppunni en minna sé um að fólk kaupi notaðan fatnað sem gjöf fyrir fullorðna. „Fólk er meira í því að kaupa föt á sjálft sig. Það er líka töluvert um að unglingar fari í Extraloppuna að kaupa á sig föt.“
Lengi hafa bæði Kolaportið og Rauði krossinn selt notaðan fatnað og ýmsar vörur en frá því Barnaloppan var opnuð jukust vinsældir verslana með notað og hefur fjöldi þeirra sprottið upp á síðustu misserum. Þessi gerð verslana er því greinilega komin til að vera.
Í dag er framleitt gríðarlega mikið af fatnaði. Framleiðslan er ódýr vegna þess að meðal annars er umhverfiskostnaður ekki tekinn inn í verðið við framleiðsluna. Heilmikið af efnavöru og auðlindum þarf til framleiðslu á vefnaði, eins og ræktarland, vatn, skordýraeitur og ýmislegt fleira.
Mikil ofneysla er á fatnaði á Íslandi og öðrum Vesturlöndum og mikið er framleitt af endingarlitlum fatnaði. Hver Íslendingur kaupir rúmlega 17 kíló af vefnaðarvöru árlega, sem er um þrisvar sinnum meira en meðal-jarðarbúi. Á hverju ári eru framleiddar um 150 milljarðar flíka sem svarar til 20 flíkum á hvert mannsbarn í heiminum árlega.
En hvert fer allur þessi fatnaður? Hafa þarf í huga að vefnaðarvara er auðlind sem á ekki heima í urðun. Í dag er þó um 60 prósentum hent í ruslið og endar annað hvort með því að vera brennt eða urðað. Aðeins 40 prósent fara í endurnotkun og endurnýtingu. Næstum allur notaður textíll sem safnast á Íslandi er sendur í flokkunarstöðvar erlendis þaðan sem honum er svo dreift til endursöluaðila eða settur í endurnýtingu. Endurnýting felur í sér að aðrar vefnaðarvörur af verri gæðum eru unnar úr textílnum, svo sem tuskur.
NOKKUR GÓÐ RÁÐ
