Eitt helsta umræðuefnið í samfélaginu þessa dagana er án efa fasteignamarkaðurinn. Fasteignaverð á höfuðborgarsvæðinu hefur hækkað gríðarlega að undanförnu og ekkert virðist ætla að koma í veg fyrir að það haldi áfram að hækka á næstunni.
Því hafa margir velt því fyrir sér hvort hægt sé að koma markaðnum í eðlilegt horf. Námsmaðurinn Davíð Stefán Reynisson er á því að hann sé með lausn sem geti gert einmitt það.
Davíð segir frá þessu í pistli sem birtist á Vísi í dag. „Flestir eru sammála að þessi staða sé vandamál en þeim kemur ekki saman um hvernig er best að taka á vandanum. Vilja sumir meina að lækka þurfi útlánsvexti bankanna en aðrir vilja meina að þetta sé bara spurning um að byggja meira,“ segir hann í upphafi pistilsins.
Sjálfur fagnar Davíð áætlunum um að byggja meira í Reykjavík þar sem augljós framboðsskortur er á húsnæði í borginni. Hann telur þó að það að byggja sé meira taki ekki á meginrót vandans en rótin er svokölluð spákaupmennska að mati Davíðs.
„Spákaupmennska hefur verið og mun halda áfram að vera meginástæða þess að fasteignamarkaðurinn er óaðgengilegur fyrstu kaupendum. Svo lengi sem hægt er að nota land sem fjárfestingartól mun það alltaf endurspeglast í verði þess. Því vil ég tala fyrir lausn sem gerir spákaupmennsku með fasteignir að verri kost fyrir fjárfesta og hvetur núverandi lóðareigendur til að byggja meira og þéttar.“
Lausnin sem Davíð talar um er að skipta út fasteignaskattinum fyrir lóðamatsskatt. „Lóðamatsskattur tekur allt eða hluta af virði óbætts lands sem skattstofn. Þar sem „óbætt land“ er sá hluti fasteignamats sem tekur ekki tillit til bygginga, skólplagna, trjáa og þess háttar,“ segir hann.
„Það er oftar en ekki aukin eftirspurn eftir staðsetningu—ekki baðherbergjum eða bílskúrum, sem leiðir til þess að fasteignaverð hækkar ár frá ári. Þessar aðstæður skapa hvata fyrir fólk til að kaupa fasteignir sem fjárfestingartól en ekki bara sem húsnæði. Húsnæði er nauðsynlegt en það er ekki hagkvæmt til lengdar að nota takmarkaða auðlind líkt og land á þennan veg. Við getum alltaf gefið út ný hlutabréf en við getum ekki framleitt endalaust pláss. Með því að skattleggja óbætt land geta braskarar ekki lengur grætt á síhækkandi eftirspurn eftir þessari takmörkuðu auðlind.“
Davíð segir að fasteignaskatturinn geri ekki nægilega mikið til að minnka hvatann til að nota fasteignir sem fjárfestingartól. „Þvert á móti, fólk tapar á að byggja við lóðirnar sínar, því skattbyrðinn eykst þegar fasteignamatið er hærra. Þetta leiðir til þess að framboð af húsnæði nær aldrei að mæta eftirspurn og fasteignaverð helst hátt,“ segir hann.
„Lóðamatsskatturinn hefur þveröfug áhrif. Í stað þess að refsa fólki fyrir að byggja við lóðirnar sínar, þá hvetur hann til þess. Þar sem skatturinn tekur bara tillit til virði óbættra lóða, þá borga lóðareigendur sem byggja meira, hlutfallslega minni skatt en þeir sem láta lóðirnar sínar ósnertar. Lóðamatsskatturinn leiðir til þess að þau sem hafa hve mest not af tiltekinni eign hverju sinni, séu þau sem eiga hana.“
Að lokum minnir Davíð að sveitarstjórnarkosningar eru á döfinni. „Mikið af flottu og framtakssömu fólki er í framboði og tala fyrir alls konar hugmyndum. Ég biðla til þess, óhað því hvar það stendur á pólítíska litrófinu, að endurskoða fasteignaskattinn. Það er til betri kostur.“
