„Margur maðurinn veigrar sér við að leita réttar síns til lögmanns sem hann treystir. Ástæðan er fyrst og fremst fjárhagsleg. Sú skoðun er útbreidd að tímakaup lögmanna sé svo hátt að vinna sem einhverju getur áorkað, þótt óvíst sé um lokaniðurstöðu, geri menn slyppa og snauða,“ svo hefst grein Benedikts Lafleur sem hann birtir í Morgunblaðinu í morgun.
Tilefni greinarinnar er dómsmál sem Benedikt tapaði nýverið í héraði. Forsaga málsins er sú að Benedikt hafði samið við lögmannsstofu um að sinna sölu á fasteign sem hann átti hér á landi. Í miðju ferlinu segist Benedikt hafa slitið samningnum við lögmann sinn. Lögmannsstofan var því ekki sammála og innheimti fullt gjald samkvæmt þeim sama samningi, reyndar eftir að hafa fyrst boðið Benedikt 50% afslátt af reikningnum. Svo fór að lokum að Héraðsdómur gerði Benedikt að greiða reikninginn að fullu, auk innheimtu- og málskostnaðs. Samtals þarf Benedikt því að greiða um 671 þúsund krónur. Hefði hann þegið 50% afsláttinn sem honum var boðinn hefði reikningurinn staðið í 148 þúsundum. Benedikt varði sig sjálfur í málinu fyrir héraðsdómi.
Í greininni segir Benedikt það þó útbreiddan misskilning að ræða að tímakaup lögmanna sé hátt. „Helgast hann af tvennu: Óheiðarleika minnihluta lögmanna sem rýrir traust lögmannsstéttarinnar og reynsluleysi skjólstæðinga.“
Víst er tímakaup lögmannsins per se hærra en flestra annarra launþega, en þó ekki hærra en margra sérfræði- og langskólamenntaðra einstaklinga, svo sem lækna, sálfræðinga og forritara. Það sem gerir starf lögmannsins svo sérstakt í þessu tilliti er hve erfitt það er fyrir bæði skjólstæðinga hans og úrskurðaraðila að festa hönd á hve marga tíma lögmanninum ber að reikna út fyrir vinnu sína og um leið hve mikla vinnu hann hefur í raun og veru unnið fyrir skjólstæðing sinn. Þá kann þetta að vera misjafnt eftir lögmönnum. Þannig kann einn lögmaður að veita frábæra þjónustu á aðeins þremur klukkustundum, á meðan starfsbróðir hans tekur sér þrefalt lengri tíma til að veita sömu eða jafnvel verri þjónustu. Á meðan sá fyrri bætir ímynd annarra lögmanna, svertir sá síðarnefndi orðstír lögmannastéttarinnar allrar og eyðileggur viðskiptatækifæri ófárra lögmanna.
Rekur þá Benedikt málaferlin fyrrnefndu:
Og erum við þá komin að eiginlegu tilefni þessara greinaskrifa. Á síðastliðnu ári leiddu örlögin mig á náðir allmargra lögmanna, bæði innlendra sem erlendra, í því skyni að útkljá mál sem var mér hugleikið. Í fyrstu var mér ráðið frá því að leita til erlendra lögmanna vegna þess hve dýrir þeir væru, en þegar á hólminn var komið reyndust þeir dýrustu vera allt að tvisvar sinnum ódýrari en þeir íslensku sem höfðu varað mig við. Eftir kynni mín við alla þessa lögmenn má draga reynslu mína saman í eftirfarandi formúlu (ég vil samt ítreka að hér er aðeins stuðst við afar takmarkaða og sértæka reynslu mína sem kann að vera í engum takti við reynslu annarra): Um það bil 15 prósent allra lögmanna eru strangheiðarleg (ég tek það fram að ég tel mig ekki vera í þessum fágæta hópi þótt ég sé ekki lögmaður), um það bil 45 prósent lögmanna eru heiðarleg (ég tel mig nokkurn veginn tilheyra þessum hópi þótt ég sé ekki lögmaður), um það bil 35 prósent lögmanna eru óheiðarleg og um það bil 5 prósent allra lögmanna eru afar óheiðarleg, eða það sem mætti kalla skúrka.
Benedikt tekur það þá fram að reynsla sín gefi ekki endilega skýrustu mynd af stöðu lögmanna á Íslandi. „Aðrir þættir flækja stöðu þeirra og vinnu,“ segir hann.
Á Íslandi þekkja nefnilega allir alla. Þetta þýðir að hagsmunatengsl íslenskra lögmanna við gagnaðila eru fremur regla en undantekning. Það fyrsta sem menn verða því að spyrja lögmann sinn er hvort hann tengist á einhvern hátt gagnaðilanum eða viðfangsefninu sem skjólstæðingurinn vill útkljá. Því ef hann gerir það brýtur hann ekki aðeins gegn 8. og 9. grein siðareglna lögmanna heldur ónýtir málið fyrir skjólstæðing sinn. Er þá betur heima setið en af stað farið. Á hinu þurfa menn/konur einnig að vara sig, í viðskiptum við lögmenn sína, en það eru svokallaðar fyrirframgreiðslur sem margir lögmenn (æ fleiri) krefja skjólstæðinga sína um fyrir áætlaða vinnu sína. Þessa áætlun, sem er í raun ekkert annað en trygging lögmanna fyrir greiðslu síðar meir, ber að varast enda er hér yfirleitt um samningsgjörning að ræða sem erfitt er að rifta eða sækja bætur fyrir á grundvelli brostinna forsendna.
Benedikt segist hafa brennt sig á þessu tvennu þegar hann leitaði til Einars Odds Sigurðssonar hrl og lögmannsstofu hans E.S. Legal, en það er lögmannsstofan sem fór með innheimtu á skuld Benedikts fyrir héraðsdóm og vann þar fullnaðarsigur. Benedikt er að vonum ekki ánægður með þjónustuna sem hann fékk þar og segir Einar hafa „smurt á tímafjöldann.“
Ef til vill hafði reynsla mín af bæði strangheiðarlegum og bara heiðarlegum lögmönnum gefið mér falskar vonir um að hægt væri að treysta lögmanni fyrir ekki svo galna þjónustu og ekki svo galna upphæð fyrir þá þjónustu þegar upp var staðið. Annað kom þó á daginn. Ekki aðeins hafði Einar meðvitað eða ómeðvitað ekki áttað sig á bullandi hagsmunatengslum við aðalleikanda gagnaðilans í málinu heldur hafði hann með lúmskum hætti smurt svo á tímafjöldann sem hann fullyrti að hann ætti inni hjá mér að mér varð nóg boðið og sagði skilið við þjónustu hans. Þar með taldi ég að sýnt væri að ég hefði rift samningnum sem við gerðum á grundvelli brostinna forsendna, enda viðurkenndi Einar að um hagsmunatengsl hefði verið að ræða í tölvupóstssamskiptum hans við mig. Hann var hins vegar á öðru máli og sótti fast eftir borgun, sem mér reiknaðist til að væri um það bil tvisvar til þrisvar sinnum hærri en hæsta mögulega greiðsla sem mér bæri að greiða til hans. Til marks um þetta hafði ég samþykkt tilboð hans um sextíu prósenta afslátt af upphaflegum reikningi í kjölfar alvarlegra athugasemda minna sem illu heilli tókst þó ekki að semja um greiðslur á. Undir kröfur Einars, nánast orðrétt, tók svo dómari Héraðsdóms Suðurnesja, Ástríður Grímsdóttir, sem ekki bar gæfu til að meta málið nægilega sjálfstætt að mínum dómi.
Ljóst er að Benedikt er ekki aðeins ósáttur við lögmanninn sinn, heldur líka dómarann í máli sínu. Benedikt skrifar að lokum:
Hér hefði mátt skyggnast betur í þau gögn sem greinarhöfundur lagði fram og þau viðbótargögn sem hann óskaði eftir að leggja fram í því skyni að sanna frekar mál sitt. Með þeim hætti hefði dómarinn lagt öllum þeim strangheiðarlegu, og jafnvel bara heiðarlegu lögmönnum okkar fámenna samfélags lið í þeirri viðleitni að hreinsa ímynd starfsgreinar sem hlutfallslega fáum lögmönnum hefur tekist að sverta með einum eða öðrum hætti. Ég veit að undir þetta sjónarmið taka ekki aðeins margir lögmenn, heldur allt of margir einstaklingar sem hafa annaðhvort ekki treyst sér til að ráða sér lögmann ellegar farið illa út úr samskiptum við þá. Að mínu viti hefði mátt líta á vörn mína í málinu sem kærkomið prófmál fyrir lögmenn alla, á það jafnt við um Einar sem og hinn virðulega dómara, Ástríði Grímsdóttur, til að sýna mögulega bestu hliðar hins heiðarlega lögmanns
