Illugi Jökulsson rithöfundur segir að Fréttablaðið og frændi hans Garpur Elísabetarson fari með rangt mál þegar því er haldið fram að amma Illuga, Engilráð, hafi ætlað að láta myrða föður Garps. Þessu var einnig haldið fram í frétt DV í vikunni.

Illugi skrifar pistil um málið á Facebook-síðu sinni í dag. Forsagan er sú að Fréttablaðið birtir viðtal við Garp um stuttmynd sem hann er að frumsýna og ber heitið Frú Regína. Garpur sækir efnivið myndarinnar í fjölskyldusögu sína. Í greininni í Fréttablaðinu stendur þetta meðal annars:

„Langamma mín lagði á ráðin um að drepa föður minn. Hún var ekki sátt við samband hans við móður mína og hafði miklar áhyggjur af neyslu þeirra beggja og ógæfu sem henni tengdist,“ segir Garpur.

Foreldrar Garps eru Elísabet Jökulsdóttir skáld og Ingi Bæringsson áfengisráðgjafi. Þau áttu saman Garp og tvíburabróður hans Jökul. Á þeim tíma sem langamma þeirra lagði á ráðin voru þeir bræður ófæddir.“

Illugi, bróðir Elísabetar og móðurbróðir Garps, segir þetta rangt og fer yfir málið í eftirfarandi pistli:

„Amma mín Elísabet Engilráð Ísleifsdóttir var mikil sómakona. Einu sinni um 1980 hafði hún miklar áhyggjur af rétt rúmlega tvítugri dótturdóttur sinni, systur minni, sem þá var lent í klóm fíknar og annarra erfiðleika. Henni fannst að erfiðleikar hinnar ágætu stúlku hlytu að stafa af því að hún hafði þá eignast kærasta sem amma áleit að hefði „spillt“ henni. Einu sinni var hún að lýsa áhyggjum sínum af þessu við mig þegar ég var að kveðja í anddyrinu á heimili þeirra afa, og þá datt upp úr henni að hún sæi það eina ráð að drepa manninn. „Ég er nú orðin gömul kona,“ sagði hún með þjósti en samt dálítið ringluð. „Mig munar ekkert um að eyða síðustu árunum á Litla-Hrauni!“

Kannski sagði hún eitthvað svipað oftar en einu sinni, það er óljóst. En auðvitað meinti hún ekkert með þessu, gerði ekki vitundarögn í málinu og allt fór vel að lokum. Þessi orð hennar urðu að þjóðsögu, hálfgerðri skemmtisögu innan fjölskyldunnar, sem amma sjálf gat meira að segja hlegið að. Og árið 1996 urðu þau útgangspunktur í framhaldsleikriti í útvarpinu sem ég samdi og hét Frú Regína. Þar segir frá gamalli konu í svipuðum aðstæðum sem lætur sér ekki nægja að þusa í dyragætt eins og amma, heldur grípur til aðgerða, þótt ég muni ekki plottið nákvæmlega. Ég notaði þessa sögu líka í minningargrein um hana þegar hún dó 2001.

Útvarpsleikritið mitt varð svo að einhverju leyti kveikja að ljómandi fínni stuttmynd Garps frænda míns sem hann hefur nú frumsýnt og sýnir að hann er mjög efnilegur kvikmyndagerðarmaður. Mynd hans er að sjálfsögðu sjálfstætt verk að öllu leyti og frá útvarpsleiknum þáði hann aðeins grunnforsenduna og nafn aðalpersónunnar. Ég mæli sem sagt með myndinni. Garpur frændi minn segir hins vegar ítrekað að myndin sé byggð á „sönnum atburðum“ og í þessu Fréttablaðsviðtali má lesa að amma „lagði á ráðin um að drepa föður hans“. Garpur sjálfur segir það berum orðum: „Langamma mín lagði á ráðin um að drepa föður minn.“

Þetta er verulega ofmælt og eiginlega bara rangt. Amma Elísabet lagði aldrei á nein ráð. Hún missti út úr sér 1-2 setningar í örvæntingu af áhyggjum yfir dótturdóttur sinni. Meira var það ekki. Ennfremur kemur fram að þegar Garpur hafi heyrt „að hún vildi draga bræður mömmu inn í málið ákvað ég að spyrja nánar út í þetta“. Að amma hafi á einhvern hátt viljað fá mig og bróður minn til að taka að sér morðið og haldið með okkur fund þar að lútandi, en hún hafi svo ætlað að taka á sig sökina og sitja á Litla-Hrauni, það er ekki rétt. Og Garpur frændi spurði mig reyndar aldrei út í sannleikann í málinu, þegar hann fór að undirbúa stuttmynd sína meðal annars út frá grunnhugmynd útvarpsleikritsins. Þó las ég yfir handritið fyrir hann og lýsti ánægju með það – en að sjálfsögðu sem skáldskap, ekki nema örðu af sannleika. Það hvarflaði ekki einu sinni að mér að hann teldi eitthvað í sögunni, annað en eina setningu í anddyri, vera „byggt á sönnum atburðum“. Hvorki að amma hafi „lagt á ráðin“ né að hún hafi viljað „draga bræður mömmu inn í þetta“.

Amma mín Elísabet á varla skilið að gamalli skemmtisögu sé komið á kreik sem einhvers konar sannleika. Sagan er vissulega góð en það er óþarfi að halda henni fram sem sannleika. Að svo mæltu ítreka ég að myndin hans Garps frænda míns er fín og hugmyndin um að „langamma lagði á ráðin“ nýtur sín þar vel. En amma Elísabet lagði aldrei á nein ráð um morðtilræði, og hún hefði kunnað illa við að fólk tryði því um hana.“