Edda Heiðrún Backman leikkona, söngkona, leikstjóri og myndlistarmaður verður jarðsungin frá Hallgrímskirkju í dag. Fjölmargir vinir Eddu úr leiklistarheiminum rita til hennar falleg orð á minningarsíðum Morgunblaðsins í dag auk þess ófáir hafa tjáð sig á samfélagsmiðlum um kynni sín af listakonunni ástsælu.
Edda Heiðrún fæddist á Akranesi þann 27. Nóvember árið 1957. Eftir útskrift frá Leiklistarskóla Íslands var hennar fyrsta hlutverk í atvinnuleikhúsi í leikverkinu Hart í Bak eftir Jökul Jakobsson en næstu áratugi átti hún farsælan feril sem leikkona og tókst á við margar af þekktustu kvenpersónum leikbókmenntana, allt til ársins 2004.
Í kjölfar þess að hafa greinst með MND sjúkdóminn kvaddi Edda leiksviðið og sneri hún sér að leikstjórn í Þjóðleikhúsinu og Borgarleikhúsinu við góðan orðstýr. Þá gat hún sér gott orð sem myndlistarmaður en vatnslitamyndir sínar málaði hún með munninum.
Edda Heiðrún var jafnframt ötul baráttukona fyrir réttindum fatlaðst fólks og mikill talsmaður umhverfisverndar og íslenskrar náttúru. Stofnaði hún félagsskapinn Rödd náttúrunnar snemma á árinu en líkt og nafnið gefur til kynna er hlutverk samtakanna að veita náttúru Íslands rödd og réttindi.
Edda Heiðrún lætur eftir sig tvö börn, Arnmund Ernst leikara og Unni Birnu menntaskólanema.
„Við vorum auðvitað öll skotin í Eddu sem unnum með henni enda var hún stórkostlega glæsileg og sjarmerandi kona. Og hún var fremsta leikkona sinnar kynslóðar. Við vissum öll að hún væri að fara, að hún væri búin að vera lasin lengi. En þetta var samt högg eins og alltaf þegar einhver deyr sem okkur þykir vænt um. Hún var svo ótrúlega stór og hrein og falleg og hæfileikarík og mikil fyrirmynd. Og svo var hún líka hluti af leikhúsfjölskyldunni okkar,“
ritar Ari Matthíasson leikhússtjóri Þjóðleikhússins og rifjar jafnframt upp þegar hann sat í stiganum í Þjóðleik-
húsinu kvöldið eftir að Edda Heiðrún lést. Nokkrum þrepum aftar hafði Edda Heiðrún setið fyrir örfáum vik
um og horft á son sinn, leikarann Arnmund Ernst, frumsýna á sviðinu þar sem hún hafði sjálf unnið ófáa sigra í gegnum tíðina.
„Og ég fann harminn í brjóstinu og ég fann fyrir Eddu að horfa á strákinn sinn stolt og glöð eins og hún hafði gert fyrir svo örskömmu.“
Stefán Baldursson leikstjóri segist hafa tekið eftir óvenjumiklum hæfileikum Eddu strax þegar hann leikstýrði í Leiklistarskólanum. „Edda var fjölhæf leikkona, sem gat tekist á við hvað sem var. Hverju hlutverki gaf hún sín per-
sónulegu sérkenni svo þessar konur urðu skemmtilega ófyrirsjáanlegar,“ ritar Stefán og bætir við að þrautseigja Eddu síðustu ár sé þjóðinni alkunn.
„Edda gafst aldrei upp, sá jákvæðu hlutina í erfiðustu aðstæðum og var stolt og hnarreist í afstöðu sinni. List hennar var nærgöngul, heiðarleg og risti djúpt. Hún var alltaf sönn, lagði allt í sölurnar og hreif okkur með sér inn í undralandið, aftur og aftur. Stórbrotin, allt til hinstu stundar.“
„Jákvæðni, kjarkur og baráttu þrek Eddu var næstum yfirnáttúrulegt. Í stað þess að leggja árarí bát þegar hún þurfti að stíga af leiksviðinu vegna veikinda sinna þá fann hún kröftum sínum nýjan farveg,“ ritar Magnús Geir Eyjólfsson útvarpstjóri RÚV um leið og hann rifjar upp samtarf hans og Eddu Heiðrúnar hjá leikfélagi Akureyrar á sínum tíma. Þar var ekki hægt annað en að smitast af kraftinum og elsku hennar á leikhúsinu. Síðar átti listagyðjan eftir að leiða hana inn á nýjar brautir þegar hún hóf að mála. Málverk Eddu voru björt, létt og leikandi. Efniviðurinn var yfirleitt lífið sjálft, þar birtist náttúran í samspili við fólk eða fugla sem flugu frjálsir um háloftin.“
Á meðan segir Ómar Ragnarsson það hafa verið einhverja mestu gæfu sína að taka þátt í að koma á föt samtökunum Rödd náttúrunnar með Eddu Heiðrúnu og „njóta eldmóðs hennar og leiftrandi persónutöfra, djúprar speki, glettni og kímnigáfu.
„Djúp þökk, Edda mín, er drúpi ég höfði og hneigi mig fyrir þér, þegar tjaldið er dregið fyrir í lok þeirrar einstæðu sýningar, sem fólst í jarðvist þinni.“
Kjartan Ragnarsson vann með Eddu Heiðrúnu að fjölda leiksýninga á tuttugu ára tímabili „þar sem Edda Heiðrún var alltaf ljómandi stjarna, bæði í leik og söng“ eins og hann orðar það.
„Það er svo margt sem lætur mann efast um manneskjuna og hennar eðli. En við sem þekktum Eddu og hennar hetjugöngu vitum að það getur verið til í mannlegu eðli sú stærð að hægt er að kalla manneskjuna kórónu sköpunarverksins. Í dag erum við að kveðja sanna hetju. Hvíldu í friði, Edda mín.“
