Guðrún Bjarnadóttir miðlar reynslu sinni af heimilsisofbeldi á sviði Tjarnarbíós með leikhópnum RaTaTam í leikverkinu Suss!
„Við lítum heimilisofbeldi í dag sömu augum og við litum alkóhólisma fyrir 60 árum.“ Þetta segir leikkonan Guðrún Bjarnadóttir sem hefur hrottalega reynslu af heimilisofbeldi. Guðrún sem opinberaði sögu sína árið 2014 hefur um langa hríð unnið mikla sjálfsvinnu. Í dag hefur hún þó alfarið sagt skilið við fyrra líf og lítur framtíðina björtum augum. Nýverið frumsýndi Guðrún, ásamt leikhópnum RaTaTam, leikverkið SUSS! sem byggir á reynslusögum gerenda, þolenda og aðstandenda þeirra af ofbeldi sem er alla jafna falið innan veggja heimilisins.
Guðrún vill meina að af tvennu illu sé andlegt ofbeldi verra en líkamlegt. Það sé vel hægt að drepa manneskju andlega. „Öll spilaborgin fellur þegar þú hættir að hafa trú á sjálfri þér og finnst þú einskis virði. Það krefst líka gríðarlega mikillar staðfestu að leita sér aðstoðar eftir svona áfall. En það er nauðsynlegur hluti í bataferlinu sem og að tala við og kynnast fólki sem hefur gengið í gegnum sambærilega reynslu.“
Þegar hún sjálf komst loksins undan ofbeldismanninum, eftir nokkrar misheppnaðar tilraunir, var Guðrún greind með áfallastreituröskun. Hún var hrædd um að sinn fyrrverandi myndi dúkka upp hvert sem hún fór og fannst hún sjaldnast örugg nema innan um ástvini sína.
Með tímanum náði Guðrún þó bata en að sama skapi viðurkennir hún að þessi reynsla sé mögulega ástæða þess að hún sé einhleyp enn þann dag í dag. „Ég hef oft hugsað út í það hvort ég hræðist að verða ástfangin aftur. En að sama skapi hefur sjálfsvinnan skilað mér miklu og hver veit hvað gerist seinna. Eins og staðan er í dag á ég hvorki mann né börn en ég á fimm systkini og góðan vinahóp.“
Guðrún tilheyrir leikhópnum RaTaTam en nýverið frumsýndi hópurinn, sem samanstendur af fimm leikurum, leikverkið SUSS! í Tjarnarbíói. Leikritið sýnir hinar ýmsu birtingarmyndir ofbeldis innan veggja heimilisins.
Auk Guðrúnar eru í hópnum Halldóra Rut Baldursdóttir, Guðmundur Ingi Þorvaldsson, Hildur Magnúsdóttir og Laufey Elíasdóttir. Charlotte Boving leikstýrir verkinu. Þórunn María Jónsdóttir sér um leikmynd og búninga. Tónlist er í höndum Helga Svavars Helgasonar. Arnar Ingvarsson og Kristinn Ágústsson sjá um ljósahönnun og tæknikeyrslu og listræna ráðgjöf veitti Heiðrik á Heygum.
Allir sem koma að verkinu eiga það sameiginlegt að hafa kynnst ofbeldi í einhverri mynd. Gríðarleg vinna liggur að baki sýningunni sem byggir á 50 viðtölum við þolendur, gerendur og aðstandendur.
„Við auglýstum eftir fólki til að taka viðtöl við á Facebook í janúar. Viðtökurnar voru framar öllum vonum og við tókum tugi viðtala við alls konar fólk úr öllum kimum samfélagsins.“
Í upphafi vinnunnar við sýninguna tóku þau nokkrar vikur í að lesa öll viðtölin en þau voru með yfir 200 klukkustundir af efni. Guðrún segir að það hafi tekið mikið á þau andlega að lesa allar þessar ofbeldissögur með það að markmiði að fiska út það sem átti að vera með í sýningunni.
„Maður áttar sig samt ekki á því fyrr en eftir á. Það er svo auðvelt að verða samdauna efninu. Á einum tímapunkti vorum við öll orðin andlega uppgefin. Charlotte, leikstjórinn okkar, sá þó hvað var í gangi og greip í taumana. Hún hélt svo vel utan um okkur og það er henni að þakka hvað við erum samheldinn og flottur hópur.“
„Það er ógnvekjandi að sjá mynstrið.“
Guðrún segir að langflestir sem sögðu meðlimum RaTaTam sögu sína hafi verið að segja sögu sína í fyrsta skipti. „Það sýnir kannski hversu algengt heimilisofbeldi er,“ segir Guðrún og bætir við að það hafi verið mjög sláandi að þrátt fyrir að sögurnar væru margar hverjar ólíkar væru þær í grunninn allar eins, ofbeldi er alltaf ofbeldi.
„Það er ógnvekjandi að sjá mynstrið. Hvernig samböndin byrja og hvernig gerandinn nær smátt og smátt að brjóta þolandann niður.“
