Garðar Heiðar stendur í forræðisdeilu við íslenska barnsmóður sína – Lögheimili hans var flutt án hans vitundar til Spánar
Fyrir ári hefði ég aldrei getað trúað því í hvaða stöðu ég er í dag. Þetta hefur verið algjör martröð en núna ræ ég að því öllum árum að fá forræði yfir börnunum mínum,“ segir Garðar Heiðar Eyjólfsson, sem stendur í forsjárdeilu við skráða sambýliskonu sína. Saman eiga Garðar og barnsmóðir hans, sem einnig er íslensk, tvö börn eftir 10 ára samband. Nokkrum vikum eftir að þau ákváðu að slíta samvistir flutti barnsmóðir Garðars lögheimili fjölskyldunnar, þar á meðal Garðars sjálfs, til Spánar. „Það er með ólíkindum að annar aðilinn geti flutt lögheimili okkar allra út án samþykkis míns. Þegar ég hef síðan freistað þess að færa lögheimilið aftur á fyrri stað þá var mér tjáð að öll fjölskyldan þyrfti að mæta til Þjóðskrár og gefa samþykki sitt. Ég er búinn að kæra þetta verklag og vonast til þess að fá þetta ógilt,“ segir Garðar. Afar mikilvægt er fyrir hann og börnin að fá lögheimilið til Íslands en ella virðist útilokað að fá forsjárágreining tekinn fyrir hér á landi en ekki á Spáni.
Þá hefur Garðar verið dæmdur í nálgunarbann gagnvart barnsmóður sinni á Spáni. Hann var handtekinn fyrir framan móður sína í apríl síðastliðnum og þurfti að dúsa í tvo sólarhringa í einangrun. Hann var kærður fyrir andlegt ofbeldi og hótanir þann 7. apríl en innan við sólarhring síðar hafði bannið tekið gildi. Ásakanirnar eru uppspuni frá rótum að sögn Garðars. „Í skýrslu lögreglu kemur fram að barnsmóðir mín lagði ekki fram neinar sannanir. Það er ekkert hæft í þessum ásökunum og það er með ólíkindum að hægt sé að skerða réttindi mín á þennan hátt á grundvelli framburðar einnar manneskju. Ég hef ítrekað óskað eftir því að undirgangast lygapróf vegna þessa enda aðeins orð á móti orði,“ segir Garðar.
Þá telur Garðar að mannréttindabrot felist í því að hann hafi verið handtekinn á grundvelli nálgunarbanns sem hann hafði enga vitneskju um. Hann hefur ekki fengið að hitta börnin sín í rúmt hálft ár en barnsmóðir hans býr á Spáni ásamt börnum hans og írskum kærasta. „Opinberar stofnanir hafa tekið alltof langan tíma í úrlausn þessa máls og á meðan er ég sviptur samvistum við börnin mín að ósekju en ég fer með forræði þeirra ásamt móðurinni,“ segir Garðar. Hann segir að mannorð sitt hafi beðið hnekki enda hafi kvisast út sögur um hann, um það sem gengið hafi á á milli hans og sambýliskonu hans. „Að mínu mati er um að ræða klárt brot gegn barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna að koma í veg fyrir samskipti barna við föður sinn og fjölskyldu hans. Börnin mín hafa ítrekað óskað eftir því að fá að koma aftur til Íslands og það getur ekki þjónað þeirra hagsmunum að slíta öll samskipti við föðurfjölskyldu sína,“ segir Garðar.
Garðar hitti barnsmóður sína í háskólanámi en eins og áður segir eiga þau tvö börn, átta ára stúlku og fimm ára dreng. Eftir að hafa komið sér ágætlega fyrir í Reykjavík ákváðu þau að flytja út til Spánar og búa þar í eitt ár. „Við vildum bæði prófa að búa erlendis og ég var í þeirri aðstöðu að ég gat sinnt vinnu minni hvar sem er. Mín fyrrverandi var komin með nóg af sinni vinnu og vildi prófa eitthvað nýtt,“ segir Garðar. Úr varð að fjölskyldan fluttist til smábæjar nærri Torrevieja. Fljótlega fór þó að bera á brestum í sambandinu. „Ég fann fyrir litlum áhuga hennar á sambandi okkar og litlir hlutir í fari hvors annars fóru að fara í taugarnar á okkur. Ætli flestir sem gangi í gegnum sambandsslit upplifi ekki það sama. Ég var alltaf ákveðinn í því að þegar ég myndi eignast konu og börn þá gæfi ég allt af mér í sambandið og myndi vaða eld og brennistein til að láta það ganga upp. Það var afar sárt að upplifa að fjölskyldan sundraðist með þessum hætti,“ segir Garðar.
Segja má að kornið sem fyllti mælinn hafi verið síðustu jól, sem fjölskyldan hélt hátíðleg úti á Spáni. Fjölskyldan hélt ein upp á jólin saman og voru þau erfið að sögn Garðars. Þegar mælirinn var orðinn fullur tók hann sig til og skrifaði bréf til unnustu sinnar þar sem hann fór yfir það sem að hans mati var í ólagi í sambandinu. „Í því lýsti ég yfir ást minni á henni og börnunum en einnig hvað ég teldi vera að í sambandi okkar og að ég væri gjörsamlega búinn að fá nóg og gæti ekki meir. Það má lesa það út úr þessu bréfi að það sé kveðjubréf. Það var hins vegar fjarri því að ég hafi ætlað að fremja sjálfsvíg. Á þessum tíma var ég einfaldlega örvilnaður yfir því að fjölskyldan sem ég hafði lagt allt mitt í væri að splundrast. Þetta var hróp á hjálp,“ segir Garðar. Þegar barnsmóðir hans, sem hafði verið úti, var komin heim skildi hann bréfið eftir á áberandi stað og yfirgaf heimilið eftir að hafa kvatt börnin sín tvö með tárin í augunum.
„Ég fór niður á strönd að hugsa minn gang og slaka á. Ég svaraði ekki fyrstu hringingum hennar daginn eftir en að lokum lét ég undan og lét hana vita hvar ég var. Það næsta sem ég vissi var að ég er umkringdur lögreglumönnum og sjúkraflutningamönnum sem komu á sjúkrabíl,“ segir Garðar. Flytja átti hann á sjúkrahús en eftir að hafa rætt við heilbrigðisstarfsmennina, sem tóku púls hans og fullvissuðu sig um að hann væri rólegur, þá fékk hann að fara með barnsmóður sinni og sameiginlegum vini heim. Þegar þau voru orðin ein þá áttu þau langt spjall þar sem úr varð að best væri að Garðar færi til Íslands og leitaði sér hjálpar út af andlegri líðan sinni enda gekk barnsmóðir hans mjög hart á hann að gera slíkt. „Við ákváðum að bíða með allar ákvarðanir um framhaldið þar til að ég hefði jafnað mig. Ég tók málið föstum tökum og hitti bæði sálfræðing og geðlækni á geðdeild Landspítalans. Niðurstaða þeirra eftir nokkur viðtöl var sú að ég hefði verið undir miklu álagi á þessum tíma vegna streitu og ofþreytu sem hafði afar slæm áhrif á andlega heilsu mína. Eftir að ég hafði jafnað mig, sleikt sárin og leitað mér ráðgjafar þá leið mér mun betur. Eftir á að hyggja þá tel ég að það væri veikur maður sem myndi ekki finna fyrir neinni andlegri vanlíðan þegar tíu ára ástarsamband væri að ljúka og fjölskyldan að tvístrast,“ segir Garðar einlægur.
Hann segist ekki geta hafa ímyndað sér hvaða atburðarás færi í gang. „Ég heyrði reglulega í börnunum og af og til barnsmóður minni í gegnum síma og Facetime. Dóttir mín átti þá ósk heitasta að ég yrði viðstaddur í afmælinu hennar og var ég orðinn nógu sterkur til að fara aftur til Spánar og taka á þessu máli. Ég bókaði því far út með hennar vitneskju í janúarlok. Þá hafði hún þegar tjáð mér að hún vildi binda enda á sambandið. Þegar ég kom út til Spánar hitti ég börnin mín um kvöldið og aldrei hef ég séð þau jafn hamingjusöm. Dóttir mín grét hamingjutárum í þó nokkurn tíma á öxlinni á mér. Ég leigði mér íbúð nálægt þeim og tók fullan þátt í leik og starfi barnanna minna,“ segir Garðar. Hann dvaldi á Spáni í rúman mánuð en þann 23. febrúar kvaddi hann barnsmóður sína og börnin og flaug heim til þess að hefja formleg sambúðarslit hjá sýslumanni eins og barnsmóðir hans hafði óskað. Það var í síðasta sinn sem Garðar sá börnin sín augliti til auglits.
„Ég hafði pantað tíma þremur vikum fyrr en þá hafði ég fengið upplýsingar um að ég gæti hafið ferlið einn hjá sýslumanni eftir að hafa talað við fulltrúa í síma og útskýrt fyrir honum hvernig málið væri.“ Það reyndist hins vegar ekki raunin. Í ljós kom að bæði Garðar og barnsmóðir hans þyrftu að vera viðstödd á skrifstofu sýslumanns eða fulltrúar þeirra með lögleg umboð. „Ég hringdi út í mína fyrrverandi og sagði henni þetta. Það var í síðasta skipti sem við ræddum saman í síma,“ segir Garðar. Að hans sögn sýndi barnsmóðir hans ekkert frumkvæði í því að hefja sambúðarslitaferlið og að endingu fékk hann lögmann sinn til þess að senda henni erindi á tölvupósti. „Það gekk illa að fá svör frá henni eða lögmanninum hennar. Í millitíðinni voru ég og ættingjar mínir blokkaðir á samskiptamiðlum. Það var í raun skorið á öll samskipti á þessum tímapunkti,“ segir Garðar. Þann 1. apríl komst hann að því fyrir tilviljun að lögheimili hans hafði verið flutt til Spánar nokkrum dögum fyrr. „Ég fór niður í Þjóðskrá til þess að fá staðfestingu á lögheimili og aðsetursskráningu og þá kom í ljós að lögheimili allra fjölskyldumeðlima hafði verið flutt til Spánar þann 23. mars. Andlitið datt gjörsamlega af mér og ég beið bara eftir því að starfsmaðurinn myndi hrópa „1. apríl“. Allt í einu var heimili mitt komið til Spánar þrátt fyrir yfirvofandi sambandsslit. Ég hef síðan reynt að fá þennan gjörning dæmdan ógildan með öllu en stofnunin situr við sinn keip. Þetta hefur verið kært til innanríkisráðuneytisins en það ferli virðist taka afar langan tíma. Á meðan er ég réttindalaus hérlendis enda skráður með lögheimili í öðru landi,“ segir Garðar.
Að sögn Sólveigar Jóh. Guðmundsdóttur, sviðstjóra þjóðskrársviðs þá eru verkferlar Þjóðskrár Íslands um flutning fólks mismunandi eftir því hvort um er að ræða einstaklinga eða hjón og sambúðarfólk. „Tilkynni einstaklingur um nýtt heimilisfang er hann skráður á það húsnæði. Tilkynni hjón eða sambúðarfólk um breytt lögheimili þá eru þau bæði skráð á það húsnæði þó svo að aðeins annað hjóna/sambúðarmaki tilkynni Þjóðskrá Íslands um flutninginn. Þessi háttur hefur verið hafður á í áratugi án athugasemda og koma þessar upplýsingar meðal annars skýrt fram á heimasíðu stofnunarinnar sem og á þar til gerðum flutningseyðublöðum,“ segir Sólveig.
Að sögn Sólveigar þurfa einstaklingar sem ætla að flytja aftur til Íslands að koma á starfsstöð Þjóðskrár Íslands eða til sveitarfélags í eigin persónu. „Við komu til landsins eru einstaklingar skráðir með lögheimili á Íslandi og er sú dagsetning viðmið á hvenær þeir njóta réttinda í íslensku samfélagi. Ekki er því að mögulegt að móttaka slíkar tilkynningar áður en komið er til landsins eða með rafrænum hætti,“ segir Sólveig.
Hann segist hafa reynt að heyra eins mikið í börnunum og hann gat á þessu tímabili. „Ég fékk stundum að ræða við þau í gegnum Facetime en það reyndist alltaf erfiðara og erfiðara. Hún svaraði tölvupósti mínum illa þar sem að ég bað um að fá að heyra í þeim. Ég var farinn að sakna þeirra mjög og því pantaði ég far út til Spánar þann 9. apríl og ákvað að taka móður mína með sem leynigest. Ég tilkynnti börnunum mínum þetta í gegnum Facetime þann 4. apríl og voru þau mjög spennt að heyra að aðeins fimm dagar væru í að þau myndu hitta pabba sinn,“ segir Garðar. Að hans sögn átti dóttir hans erfitt með að halda aftur af gleðitárum þegar hún fékk fréttirnar. Þegar út var komið fór Garðar spenntur að heimili barnsmóður sinnar og barna ásamt móður sinni. „Ég hafði áður ítrekað reynt að ná í hana án árangurs. Þegar við komum þá virtist enginn vera heima. Ég stökk yfir hlið til þess að hringja dyrabjöllunni en fékk ekkert svar. Við gengum síðan niður að klúbbhúsi við nærliggjandi golfvöll til að athuga hvort börnin mín væru þar ásamt móður sinni en þegar við komum til baka að húsinu er lögreglubíll mættur á vettvang,“ segir Garðar. Að hans sögn vildu lögreglumennirnir ólmir sjá vegabréf hans og þegar því var lokið kröfðust þeir þess að hann kæmi niður á lögreglustöð. Tungumálaörðugleikar komu að sögn í veg fyrir að Garðar skildi af hverju þjónar réttvísinnar ætluðust til þess en hann ákvað að hlýða. Hann fékk að keyra á eftir þeim ásamt móður sinni í bílaleigubíl en þegar hann kom á lögreglustöðina var hann umkringdur fimm lögreglumönnum og umsvifalaust handtekinn. „Ég var gjörsamlega forviða. Það eina sem ég fékk upplýsingar um var að það væri vegna ofbeldis og síðan var mér stungið í ógeðslega skítugan einangrunarklefa þar sem var niðamyrkur og ekkert til taks annað en ískaldur steinbekkur,“ segir Garðar.
Alls liðu fjórar klukkustundir þangað til Garðar fékk að tala við lögmann og túlk. Á meðan beið móðir hans, gjörsamlega í losti, á lögreglustöðinni. Hún komst þó í síma og hringdi í föður Garðars sem lagði þegar af stað frá Vestmannaeyjum og var kominn á vettvang sólarhring síðar. Í ljós kom að barnsmóðir Garðars hafði lagt inn kæru tveimur dögum fyrr, þann 7. apríl, fyrir að hóta henni og börnunum lífláti auk þess að beita hana andlegu ofbeldi í lengri tíma. Þá var einnig sérstaklega tekið fram að Garðar hefði kallað hana hóru, sem er ólöglegt á Spáni. Innan við sólarhring síðar, þann 8. apríl, hafði dómari dæmt Garðar í nálgunarbann gegn barnsmóður sinni og börnunum, bann sem hann átti að hafa gerst brotlegur gegn þegar hann hafði reynt að heimsækja fjölskylduna þann 9. apríl. „Ég fékk algjört áfall þegar ég heyrði þetta enda ásakanirnar uppspuni frá rótum. Í skýrslu lögreglu kom fram að sambýliskona mín hefði engar sannanir, hvorki afrit af samskiptum né vitni um hið meinta ofbeldi. Þá er falið klárt mannréttindabrot í því að mér hafi ekki verið tilkynnt um nálgunarbannið sem var grundvöllur þess að ég var handtekinn. Ég er ákveðinn í að ég mun leita réttar míns út af þessari meðferð,“ segir Garðar.
Alls þurfti hann að dúsa í einangrunarklefanum í tvo sólarhringa. Það reyndist honum erfitt. „Ég var fluttur í annað fangelsi part úr degi. Þá í járnum í fylgd tveggja lögreglumanna, eins og stórglæpamaður. Síðan var ég aftur fluttur í sama einangrunarklefa. Þetta voru ótrúlegar aðstæður að vera í og ég skildi ekki upp né niður í hverju ég var lentur,“ segir Garðar. Eftir yfirheyrslu í dómshúsi var hann látinn laus en var tilkynnt að hann mætti ekki koma nær barnsmóður og börnum en 500 metra. „Ég má ekki hafa samband við þau í gegnum nein samskiptatæki, hvorki sms né tölvupóst, annars rýf ég nálgunarbannið og á í hættu að lenda aftur í steininum,“ segir Garðar. Eini ljósi punktur ferðarinnar var sá að foreldrar hans fengu að hitta barnabörn sín undir eftirliti barnsmóðurinnar stutta stund og þar urðu fagnaðarfundir. „Þau fengu að vera með þau í klukkutíma. Þar spurðu þau mikið um mig en mín fyrrverandi fór fram á að því yrði svarað á þá leið að ég væri við vinnu á Íslandi. Það gerðu foreldrar mínir enda vildu þau tryggja að þau gætu hitt börnin aftur,“ segir Garðar. Faðir hans þurfti að ferðast til Íslands aftur vegna vinnu og skömmu síðar brá móðir hans á það ráð að hitta barnabörn sín þegar þau komu úr skólanum. „Hún var búin að fá þau skilaboð frá barnsmóðurinni að það yrðu ekki frekari heimsóknir. Mamma ákvað í samráði við mig að hlusta ekki á þetta og beið við skóla barnanna í lok skóladags ásamt íslenskri vinkonu, sem býr úti og reyndist okkur stoð og stytta. Mamma náði að hitta börnin og gefa þeim sumargjafir og heimabakaða lagköku, sem þau höfðu sérstaklega beðið um frá Íslandi. Barnsmóður mína hafði borið að skömmu síðar, hún lét þetta yfir sig ganga á staðnum en þegar mamma hafði kvatt börnin og var komin til baka þar sem við gistum þá fékk hún símhringingu frá minni fyrrverandi þar sem öskrað var á hana að lögreglunni yrði sigað á mömmu og óskað eftir nálgunarbanni ef þetta gerðist aftur. Það er síðasta skipti sem nokkur í fjölskyldunni hefur hitt börnin eða heyrt í þeim,“ segir Garðar.
Garðar Heiðar hefur lagt fram margvísleg gögn til stuðnings sögu sinni. Meðal annars umsókn barnsmóður hans til Þjóðskrár, ákærur og dóm um nálgunarbann frá Spáni og vottorð um geðheilbrigði sitt, eitt frá geðlækni og annað frá sálfræðingi.
Sérfræðingarnir eru á einu máli um að hann hafi þjáðst af miklu álagi á meðan sambandsslitin gengu yfir en að öðru leyti sé hann fullkomlega heilbrigður. Þá leyfði Garðar blaðamanni að lesa átakanlegt bréf sem hann skrifaði barnsmóður sinni þegar hann taldi fokið í flest skjól.
DV setti sig í samband við barnsmóður Garðars en hún hafnaði boði um að stíga fram með sína hlið þrátt fyrir ítrekaðar beiðnir.
Í dag einkennir bið líf Garðars og á því er hann afar þreyttur. „Nálgunarbanninu á Spáni var áfrýjað 14.apríl síðastliðinn og við bíðum eftir því að það verði tekið fyrir. Saksóknari og spænskir dómstólar hafa hent málinu á milli sín og ekkert gerist. Á meðan er mér neitað um öll samskipti við börnin mín sem ég þrái að sjá aftur,“ segir Garðar. Hann furðar sig einnig á vinnubrögðum íslenskra stofnana sem að hans sögn einkennast af fullkomnu tómlæti. „Þjóðskrá tók rúman mánuð í að tilkynna mér að lögheimilisgjörningurinn yrði ekki ógiltur. Ég kærði það til innanríkisráðuneytisins en þaðan hefur lítið heyrst. Þá hef ég einnig óskað eftir aðstoð utanríkisráðuneytisins út af deilunum en það virðist ekki ætla að snerta á þessu. Það eru fjölmörg dæmi þess að ráðuneytið aðstoði Íslendinga í forræðisdeilum við erlenda ríkisborgara en þegar íslenskur ríkisborgari nánast stelur börnum frá öðrum íslenskum ríkisborgara þá er ekkert að gert. Það er verið að brjóta á mannréttindum barnanna með því að svipta þau samvistum við föður sinn en öllum virðist vera sama,“ segir Garðar.
