Þorsteinn Guðmundsson varð landsþekktur sem hluti af Fóstbræðragenginu á níunda áratugnum og það líður varla sá dagur að einhver minnist ekki á þættina við hann. Hann hefur leikið í fjölda auglýsinga, skrifað handrit að bíómynd, skemmt fólki og unnið á auglýsingastofu. Í dag er hann kominn á allt annan stað sem verkefnisstjóri Bataskólans og á leiðinni að verða virðulegur sálfræðingur með húmorinn að vopni. Þorsteinn, eða Steini, er einn af þeim sem stofnuðu Bataskólann árið 2017 og starfar þar sem verkefnisstjóri í dag, samhliða sálfræðináminu, ásamt fleirum.
„Í Bataskólann kemur fólk sem hefur glímt við geðræna kvilla og áskoranir og vill bæta lífsgæði sín. Námskeiðin eru af ýmsum toga, kvíðastjórnun, þunglyndi, sjálfstraust, ADHD, sjálfsumhyggja, núvitund og margt fleira.“
Og námskeiðin þurfa ekki að vera háalvarleg. Bataskólinn hefur til dæmis lagt upp með að hafa skemmtileg þunglyndisnámskeið. Námskeið um geðrof var kallað: Geðrof: ekki eins klikkað og þú heldur.
Steini hóf nám í sálfræði við Háskóla Íslands árið 2015 og útskrifaðist með BS-gráðu á síðasta ári. Hann er núna í framhaldsnámi í klínískri sálfræði fullorðinna og mun útskrifast með gráðu eftir rúmt ár, ef allt gengur að óskum.
„Ég upplifði ákveðið „burn- out“. Þetta var einhver svona blanda af því og „mid-life crisis“. Ég var orðinn þreyttur á því að vera alltaf að gera það sama. Ég hugsaði með mér: Ókei, ég er ekkert rosalega gamall en ég er heldur ekkert ungur, ef ég dreg það endalaust á langinn að fara í nám þá gæti það einn daginn verið orðið of seint. Ég vissi auðvitað ekkert hvað ég var að fara út í. Hélt bara að ég væri að fara og læra að taka fólk í sálfræðitíma.“
Og það var ekki raunin, eða hvað?
„Nei, ég fékk alveg smá áfall fyrst, að þurfa að læra um öll vísindin á bak við þetta, líffræði, aðferðarfræði og tölfræði og svona. Það fyrsta sem ég gerði var að fara heim og gúgla hvað væri y-ás og hvað væri x-ás, ég mundi auðvitað ekki neitt úr menntaskólastærðfræðinni.“
Steini segir það ekki á dagskránni að opna eigin stofu eftir útskrift.
„En ég gæti alveg hugsað mér að vinna sem sálfræðingur á til dæmis heilsugæslu eða á Landspítalanum. Fólk sem hefur upplifað erfiða sjúkdóma eins og þunglyndi, geðhvörf og geðklofa, ég á auðvelt með að vinna með því. Ég veit reyndar ekkert af hverju það er. Ég tengi vel við fólk með þessar geðraskanir.
Steini segir geðheilbrigðismálin vera sér hugleikin. „Mér finnst að við mættum alveg fara að hugsa okkar gang í þessum málaflokki, bæði varðandi fjárveitingar og áherslur. Það vantar rosalega að bæta aðgengi fólks að sálfræðiþjónustu í dag, vegna þess að með því myndum við um leið að létta á öðrum vanda, lyfjavandanum. Það er allt of mikil lyfjaneysla á Íslandi. Og þetta snýst líka um að koma fleirum út í atvinnulífið, en aðalega þó aðstoða fólk við að öðlast meiri lífsgæði. Það eru rosalega margir kostir við það að auðvelda fólki að fara til sálfræðings.“
Það er að sjálfsögðu ekki hægt að sleppa því að minnast á Fóstbræðraþættina goðsagnakenndu. Tilvitnanir úr þáttunum heyrast enn í dag og augljóst að þeir lifa enn góðu lífi.
„Fólk er alltaf að koma upp að mér og minnast á hinn eða þennan skets. Mér finnst það ekkert slæmt samt, bara gaman í hófi.“
Steini tekur undir að Fóstbræður hafi að mörgu leyti rutt brautina hér á landi, kynnt öðruvísi og beittari húmor fyrir landanum, að vissu leyti. Sumt var grófara en nú tíðkast. „Ég veit að margt sem við gerðum á sínum tíma væri alveg örugglega ekki vel séð í dag, við vorum að gera grín að fötluðum og múslimum. Þetta er auðvitað bara tíðarandinn sem var á þessum tíma. En Fóstbræður væru öðruvísi þættir ef þeir væru gerðir í dag, það er staðreynd.“
Í einu atriði þáttanna fór Steini með hlutverk leikara sem er ráðinn til að skemmta á árshátíð og mætir þangað sem trúðurinn Snúlli snúður. Snúlli snúður reynir eins og hann getur að fá fólkið til að hlæja, en fær engin viðbrögð. Þorsteini þykir vænt um Snúlla, eins misheppnaður og hann er.
„Ég og Sigurjón Kjartans skrifuðum þennan skets, þá hafði Sigurjón verið í brúðkaupsveislu þar sem einhver maður var að skemmta gestunum og hafði augljóslega ekkert undirbúið sig, vegna þess að það hló enginn.
Ég þurfti reyndar að berjast fyrir því að fá að hafa þetta atriði með í þættinum. Það átti að klippa það út af því að það þótti ekkert fyndið, það þótti eiginlega bara sorglegt. Þessi karakter, þetta er svona maður sem hefur enga hæfileika, en er samt alveg rosalega ástríðufullur gagnvart listinni og tekur listina mjög alvarlega, er búinn að fara í trúðaskóla og langar svo mikið að fá viðurkenningu. Ég tengi við það.
Það er svo merkilegt að þú veist eiginlega aldrei fyrir fram hvað fólki á eftir að finnast fyndið og hvað ekki. Það er engin formúla, að minnsta kosti ekki til að gera frábæra sketsa,“ segir Þorsteinn síðan og nefnir dæmi um annað atriði sem lifir góðu lífi enn í dag, 14 árum eftir að það birtist í Áramótaskaupinu.
Jón Gnarr lék þar viðskiptavin í heilsuvöruverslun sem spyr afgreiðslumanninn, sem Þorsteinn leikur, um ólífur. „Ólífur Ragnar Grímsson?“ spyr afgreiðslumaðurinn.
Augljóst dæmi um skets sem er fyndinn af engri ástæðu. „Þetta er skets sem ég veit ekki enn þá hvað þýðir,“ segir Þorsteinn. „Ég veit ekki hvað hann táknar og hvað er eiginlega svona fyndið við hann.“
Talandi um húmor og hlátur. Steini hefur undanfarin misseri farið víða með fyrir- lesturinn Líf mitt er gamanmynd, sem fjallar um húmor: hvernig húmorinn hefur áhrif á okkar daglega líf og hvernig hægt er að nota húmorinn á mismunandi hátt, bæði til góðs og ills.
„Húmor í samskiptum er mjög mikilvægur,“ segir Steini. „Húmor er félagslegt verkfæri. Þú sérð það til dæmis, við byrjum rosalega snemma að reyna að fá ung börn til að hlæja, nánast eins og það sé markmið. Fólki líður vel þegar það hlær saman og og andrúmsloftið verður léttara og þægilegra.“
Heiti fyrirlestrarins vísar í það hversu mikilvægt er að halda í gleðina, og hvað húmor getur gefið okkur mikilvægt sjónarhorn á lífið. Það getur hjálpað okkur að takast á við erfiðleika ef við getum séð spaugilegu hliðina á hlutunum. Það þarf ekki alltaf að taka lífið, og sjálfan sig, alvarlega.
„Við getum notað húmor til að tengjast hvert öðru og til að létta á streitu og spennu. Það er fínt að halda í húmorinn ef maður mögulega getur.“
