Umboðsmaður Alþingis birti fyrr í dag á vef sínum bréf sem hann hefur ritað, til dómsmálaráðherra og ríkissaksóknara, í tilefni af því að kvörtun barst embættinu yfir því að embætti héraðssaksóknara hafi látið lögmann óviðkomandi aðila hafa gögn sem vörðuðu sakamál. Um var að ræða lögmann konu en eiginmaður hennar sem nú er látinn hafði sætt sakamálarannsókn vegna gruns um skattalagabrot.
Í bréfinu segir að umboðsmaður hafi lokið athugun sinni á kvörtuninni þar sem skilyrði laga fyrir meðferð hennar hjá embættinu voru ekki uppfyllt. Hins vegar ákvað umboðsmaður að skoða málið nánar þar sem það vakti athygli hans að lögmanni lögaðila, sem hvorki naut stöðu sakbornings né brotaþola, hefði verið veittur aðgangur að gögnunum.
Í samantekt á efni bréfsins segir að í kjölfar þessarar athugunar sé ríkissaksóknara bent á að haga framkvæmd á grundvelli fyrirmæla um efnið þannig að dregið sé úr hættu á því að gögnum sakamála verði miðlað til óviðkomandi aðila.
Fyrirmæli ríkissaksóknara mæli fyrir um að veita megi sakborningi og brotaþola aðgang að rannsóknargögnum sakamáls sem er lokið að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Sama gildi um hvern þann sem sýni fram á að hann hafi lögvarinna hagsmuna að gæta. Hafi ríkissaksóknari vísað til heimildar í stjórnsýslulögum.
Í bréfi Umboðsmanns Alþingis sé hins vegar bent á að samkvæmt stjórnsýslulögum blasi ekki við að aðrir en sakborningur og brotaþoli, eða umboðsmenn þeirra, eigi rétt á aðgangi að gögnum sakamáls. Þess vegna sé þeirri ábendingu komið á framfæri við ríkissaksóknara að taka framsetningu ákvæðisins til endurskoðunar.
Í bréfinu kemur einnig fram ríkissaksóknari hafi rökstutt fyrirmæli sín með vísan til laga um vinnslu persónuupplýsinga í löggæslutilgangi. Þau lög geri hins vegar ráð fyrir því að gögnum sé ekki miðlað nema þau séu viðtakandanum nauðsynleg auk þess sem taka þurfi mið af þagnarskyldureglum.
Haga þurfi framkvæmd á grundvelli fyrirmælanna þannig að hvert og eitt tilfelli sé metið gaumgæfilega. Með því sé dregið úr hættu á að gögnum sakamála, sem er lokið, sé miðlað til utanaðkomandi í bága við réttindi aðila máls.
