Pawel Bartoszek, borgarfulltrúi Viðreisnar, telur að samræmd próf séu betri og sanngjarnari leið til þess að meta færni nemenda við lok grunnskóla en núverandi kerfi. Ekki sé gagnlegt hlífa nemendum við próf sem innihalda áhættu.
Þetta kemur fram í grein Pawels á Vísi í dag.
„Áður en einhver misskilur og tekur úr samhengi: Ég held ekki að samræmd próf sem meta nemendur á landsvísu innbyrðis séu allra meina bót. Hins vegar eru kostir samræmdra prófa fleiri en gallar og rökin til að falla alfarið frá notkun þeirra eru ekki nægilega sterk,“ segir Pawel.
Pawel er stærðfræðingur að mennt og fæddur árið 1980. Hann tók sjálfur samræmd próf í lok tíunda bekkjar.
„Ég er nægilega gamall til að muna eftir samræmdum prófum sem og rökum nemenda og kennara gegn þeim: Þau steyptu alla skóla í sama mót, þau gerðu það að verkum að allir lærðu fyrst og undir prófið, þau létu fólk setja önnur fög en þau sem var prófað úr samræmt í aftari sæti. Loks gátu þau komið óeðlilega illa niður á fólki sem var stressað þennan eina dag, eða einstaklingum sem voru góðir námsmenn, en lélegir að taka próf,“ segir Pawel.
Hann segir að það hafi engu að síður verið ákveðinn kostur fyrir nemendur að fá samanburð við aðra nemendur landsins. Samanburð sem byggðist á prófi og yfirferð sem þeirra kennarar og þeirra skóli höfðu ekkert að gera með. Þess háttar mælingar séu í raun jafnréttismál og sanngirnismál.
„Þær eru, þrátt fyrir allt, besta forvörn gegn frændhygli og klíkuskap sem við höfum,“ segir Pawel.
Helstu rökin fyrir því að nota ekki samræmd próf til þess að meta hæfni fyrir inntöku í framhaldsskóla hafi verið að hlífa yrði nemendum við tað taka svokölluð „high-risk“ próf, það er próf sem mikið sé undir.
„Ég ætla að draga í efa þá forsendu að það sé gagnlegt að hlífa fólki sem lengst við öllum “high-risk” aðstæðum. Lífið er fullt af þeim: atvinnuviðtöl, stefnumót, próf í háskóla, mikilvægir fyrirlestrar í vinnunni, erfið samtöl við lykil-viðskiptavini og frumsýningar sem maður tekur þátt í,“ segir Pawel. „Allt þetta eru aðstæður þar sem mikið er undir.“
Bendir hann á að fjölmargir krakkar blómstri í íþróttum en þær ganga meira og minna út á „high-risk“ aðstæður. Gildir einu hvort það séu fótboltamót, fimleikamót eða sundkeppnir. Markmið þjálfunarinnar er ekki að hlífa iðkendum heldur undirbúa undir áhættu.
„Ég er ekki á þeirri skoðun að samræmd próf ættu að loka einhverjum möguleikum eða vera eini þáttur við inntöku í skóla,“ segir Pawel. „En afnám samræmds mats breytir því ekki að sumir framhaldsskólar þurfa samt að velja inn nemendur. Framhaldsskólarnir gera það nú á grundvelli skólaeinkunna, sem gefnar eru af kennurum sem þekkt hafa nemendur sína í mörg ár.“
Að sögn Pawels skipuleggja sumir grunnskólar starf sitt þannig að tiltölulega auðvelt sé að fá A einkunn, svo sem með því að sækja aukaeiningar í framhaldsskóla. Í öðrum sé nánast ómögulegt að fá A. Einkunnarkvarðinn hafi verið samræmdur en ekki einkunnargjöfin.
„Skólaeinkunnin er síðan notuð við skólainntöku eins og um samræmda einkunn væri að ræða, nema að hún er það augljóslega ekki,“ segir Pawel að lokum. „Þótt sú aðferð að nýta samræmd próf til að mæla færni nemenda við lok skólastigs séu ekki fullkomin er vandséð hvernig það kerfi sem hefur tekið við sé betra, gagnsærra eða sanngjarnara.“
