Þrátt fyrir að vísindamiðlarinn Sævar Helgi njóti mikillar velgengni í starfi og eigi sex ára son neyðist hann til að búa í foreldrahúsum. Hann segist jafnframt vera mikil matarsnobbari og óttast ekki heimsendi.
„Ég er alveg sannfærður um að það eru geimverur þarna úti,“ segir Sævar Helgi Bragason vísindamiðlari sem hefur frá unga aldri verið hugfanginn af himingeimnum og öllu því sem hann hefur upp á að bjóða.
Flestir muna eflaust eftir Sævari sem varð, nánast á einni nóttu, hálfgerð almenningseign og andlit sólmyrkvans árið 2015. Hann er maðurinn sem kom því í verk að þúsundir íslenskra grunn- og leikskólabarna fengu tækifæri til að fylgjast með þessum merkilega náttúruviðburði. Hann uppskar mikið skítkast fyrir og var meðal annars sakaður um mannréttindabrot.
Sævar er formaður Stjörnuskoðunarfélags Seltjarnarness. Hann kennir stjörnufræði í MR og er höfundur bókarinnar Stjörnuskoðun sem kemur út í næsta mánuði. Sævar verður með innslög í Stundinni okkar í vetur um vísindi auk þess sem hann er reglulegur gestur í Morgunútvarpi Rásar 2. Að auki heldur Sævar reglulega fyrirlestra úti um allar trissur, tekur þátt í alþjóðasamstarfi og fræðir ferðamenn um norðurljós þegar veður leyfir. Sævari er mikið í mun að fræða börn um mikilvægi vísinda, vekja þau til umhugsunar um stjörnufræði og hvetja þau áfram.
Dimmasti sólmyrkvi á Íslandi frá árinu 1954 varð í mars árið 2015, en þá fór tunglið 98 prósent fyrir sólina. Í tengslum við sólmyrkvann tók Sævar af skarið, í samstarfi við Stjörnuskoðunarfélag Seltjarnarness og Hótel Rangá, og keypti 76 þúsund sólmyrkvagleraugu.
Öll grunnskólabörn og -kennarar landsins fengu afhent samtals 55 þúsund sólmyrkvagleraugu og leikskólar á Íslandi fengu samtals 1.000 gleraugu. Afgangurinn af gleraugunum var seldur á 500 krónur stykkið til að fá upp í kostnaðinn sem hljóp á milljónum.
Ástæða þess að Sævar ákvað að standa fyrir verkefninu var einfaldlega sú að efla áhuga barna á alheiminum. „Þetta var einungis gert í fræðsluskyni og til að efla skólastarfið.“
Þrátt fyrir góðan hug gekk verkefnið, sem var gríðarlega umfangsmikið og kostnaðarsamt, síður en svo áfallalaust fyrir sig. „Ég á aldrei eftir að gleyma þessu. Allt gekk þó upp að lokum eftir smá fjárhagslega áhættu og vesen,“ segir Sævar kíminn.
Sólmyrkvagleraugun, sem voru ætluð almenningi, seldust upp á aðeins örfáum dögum. Þá var Sævar sakaður um mannréttindabrot fyrir að gefa aðeins grunnskólanemum gleraugu en ekki öllum leikskólabörnum.
„Margir voru ósáttir við að gleraugun skyldu seljast upp. Þá var ákveðinn hópur öskureiður yfir því að leikskólar fengju ekki gleraugu fyrir öll leikskólabörnin. Hugmyndin var einfaldlega sú að börnin myndu skiptast á líkt og tíðkast alls staðar í heiminum þegar svona viðburðir eru,“ segir Sævar.
„Ef ég á að vera alveg hreinskilinn þá var þetta mjög erfitt, sérstaklega vikuna fyrir sólmyrkvann, eins og til dæmis að heyra hvernig hlakkaði í sumum sem vonuðust til að þetta myndi falla um sjálft sig og að þurfa að þola aðkast fyrir eitthvað sem átti sér enga stoð í raunveruleikanum. Mig langaði stundum að skríða ofan í holu og deyja. Síminn stoppaði ekki og áreitið var svakalegt.“
Þrátt fyrir allt sem á undan gekk segir Sævar að augnablikið, þegar sólmyrkvinn brast á, hafi verið stórkostlegt. Veðrið var með besta móti en það sem stendur þó helst upp úr varðandi daginn, að mati Sævars, er að börn á öllum aldri fengu tækifæri á að fylgjast með einstökum náttúruviðburði.
Sævar er ekki trúaður en segir náttúruna og alheiminn gefa sér andagift. „Jörðin er svo tignarleg og það er alveg augljóst að það er eitthvað stærra þarna út. Ég útiloka ekki að það hafi verið einhver skapari, en ég trúi ekki á það sjálfur.“
Fyrr á árinu fór Sævar til Indónesíu til að fylgjast með almyrkva á sólinni. „Það er það fallegasta sem ég hef séð og ég fæ enn gæsahúð þegar ég hugsa um það. Almyrkvi er eitthvað sem allir ættu einhvern tímann að upplifa.“
Þá segir hann muninn á almyrkva, þegar tunglið skyggir 100 prósent af yfirborði sólarinnar, og deildarmyrkva, þegar sólin skyggir á hluta af yfirborðinu, eins og dag og nótt.
„Við fáum næst að upplifa þetta á Íslandi þann 12. ágúst 2026. Þá gengur almyrkvaslóðin yfir Vestfirði, Snæfellsnes og Reykjanes. Það verður gósentíð hjá okkur í ferðamennskunni. Mörg þúsund manns munu leggja leið sína til Íslands til að fylgjast með,“ segir Sævar og bætir við:
„Mín skilaboð til fólks eru: Fáið ykkur gleraugu tímanlega.“
