„Pólitíkin þarf jafnan að svara spurningum sem brenna á almenningi. Þegar stórum spurningum er látið ósvarað um langan tíma veldur það óvissu.

Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna sagði í viðtali í síðasta mánuði að stjórnvöld þyrftu að svara því hvers vegna vextir væru viðvarandi miklu hærri hér en í grannríkjunum.

Formaðurinn finnur hvar skórinn kreppir hjá umbjóðendum sínum,“ skrifar Þorsteinn Pálsson af kögunarhóli á Eyjunni í dag.

Hann segir formann Neytendasamtakanna kalla þetta milljón dollara spurningu sem óhjákvæmilega yrði kallað eftir svörum við í komandi kosningum.

Hann bendir á að vextir hækki hér og lækki eins og annars staðar og þeir gætu þess vegna verið komnir niður í 6 til 7% að ári. Spurningin snúist hins vegar alls ekki um það. „Hún krefst svara við hinu: Hvers vegna eru vextir hér alltaf þrefalt hærri en í grannlöndunum hvort sem þeir hækka eða lækka.

Það er þessi staða sem veldur skuldugum heimilum endalausum búsifjum. Og það er þessi staða sem veldur því að þrátt fyrir hærri skatta þurfum við að þrengja meir að velferðarkerfinu en grannlöndin. Það er þessi viðvarandi skekkja gagnvart grannlöndunum sem kallað er eftir svörum við,“ skrifar Þorsteinn.

Hann segir blasa við að raunvextir muni hækka á næstunni jafnvel þótt nafnvextir lækki eitthvað. Það sem máli skipti fyrir samkeppnishæfni landsins, fólks og fyrirtækja, sé að þeir séu sambærilegir við grannlöndin, ekki hvort þeir séu háir eða lágir. Það sé mælikvarði á hagstjórnina.

Hann skrifar að fyrir nokkrum árum hafi vextir lækkað um tíma. „Fyrir síðustu kosningar lofuðu stjórnarflokkarnir lágum vöxtum á vorum dögum. Það var álíka innihaldsríkt loforð og fyrirheit Chamberlains um frið á vorum dögum.

Loforið reyndist tómt vegna þess að vaxtalækkunin var hvorki afleiðing snjallrar hagstjórnar né góðrar peningamálastjórnar. Hún var einfaldlega komin til vegna þess að stærsti atvinnuvegur þjóðarinnar stöðvaðist fyrirvaralaust vegna heimsfaraldurs.

Skekkjan milli Íslands og annarra landa var alltaf óbreytt.“

Þegar loforðið um lága vexti á vorum dögum rættist ekki hafi þáverandi forsætisráðherra þurft að svara á Alþingi spurningunni sem nú brenni á neytendum. Svarið var: „Það skýrist af stærra samhengi.“

„Með öðrum orðum: Ríkisstjórnin kaus að svara út í hött einfaldlega vegna þess að það stangaðist á við leiðarval hennar að segja sannleikann.“

Þorsteinn hefur trú á því að ríkisstjórnarflokkarnir vilji að heimilin greiði sambærilega vexti og heimili í grannlöndunum. „Ég er sannfærður um að vandræði ríkisstjórnarflokkanna stafa ekki af skorti á snotru hjartalagi.

Ríkisstjórnarflokkarnir eru hins vegar í sjálfheldu af því að þeir vilja ekki fara þá leið sem haldbest er. Svarið við stóru spurningunni felst ekki í hjartalagi heldur vali á leiðum.“

Þorsteinn segir valið vera milli tveggja leiða.

Hann segir að ef sjávarútvegurinn hefði ekki fengið leyfi til að starfa í erlendu vaxtaumhverfi á sínum tíma væri hann fastur í dýi flókinna millifærslna eða niðurgreiddra vaxta þrátt fyrir frjálst framsal aflaheimilda.

„Ríkisstjórnarflokkarnir vilja leysa vanda heimilanna með auknum vaxtabótum, sem ekki verða greiddar nema með hærri sköttum. Þeir vilja líka hjálpa bændum með niðurgreiðslu á vöxtum í gegnum sjóði og með því að slátra samkeppni. Það er afar óskilvirk leið og kallar líka á hærri skatta.

Hin leiðin er að tryggja heimilunum, litlum og meðalstórum fyrirtækjum og rekstri einstaklinga eins og bænda og iðnaðarmanna aðgang að sama vaxtaumhverfi og útflutningsfyrirtækin njóta.

Það er hin heilbrigða leið jafnra tækifæra á markaði.“

Þorsteinn segir stjórnmálaflokkana ekki geta vikið sér undan því að svara spurningu formanns Neytendasamtakanna um hvora leiðina þeir vilja fara

Ekki gangi lengur að „vísa í stærra samhengi.“

Nú starfi fyrirtæki sem ráði um það bil 40% þjóðarframleiðslunnar í erlendu vaxtaumhverfi. Reynslan sýni okkur að útflutningsfyrirtækin þrífist mun betur í alþjóðlegu vaxtaumhverfi.

„Það er vissulega flóknara að tryggja öllum jöfn tækifæri. Hitt er víst að heimilin munu líka þrífast betur. Hvers vegna má þá ekki velja þá leið. Svarið verður ekki umflúið.“

Hægt er að lesa af kögunarhóli í heild hérna.