Steinn Jónsson, sérfræðingur í lungnasjúkdómum á Landspítalanum, vill fagstjórn yfir spítalanum
Steinn Jónsson, sérfræðingur í í lungnasjúkdómum á Landspítalanum í Fossvogi, segir framkvæmdastjórn spítalans of einráða og það verði heillaskref að skipa fagstjórn yfir spítalann. Steinn segir að samningur Sjúkratrygginga Íslands við sérfræðilækna sé mikilvægur til að tryggja aðgengi fólks að skilvirkustu þjónustunni og gagnrýnir hann harðlega hugmyndir Birgis Jakobssonar landlæknis um að segja upp samningnum og færa starfsemina inn á Landspítalann.
Erfitt er að festa nákvæma tölu á hvað þjónusta kostar á einkastofu samanborið við Landspítalann. Í skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands á kostnaðargreiningu á heilbrigðisþjónustu, sem unnin var fyrir Læknafélag Íslands árið 2004, kom í ljós að meðalkostnaður á komu til sjálfstætt starfandi sérfræðilæknis kostaði á sínum tíma að meðaltali rúmar 3.400 krónur á meðan heimsókn á göngudeild Landspítala gat kostað allt að 14.000 krónum. Tekið er þó fram í skýrslunni að erfitt sé að aðgreina allan kostnað á göngudeildum vegna ýmissa óvissuþátta á borð við húsaleigu og hvort sjúklingur á göngudeild sé að hitta lækni eða annan starfsmann.
Steinn starfar að mestu leyti á Landspítalanum en starfar einn dag í viku á einkastofu. Undanfarin misseri hefur hann gagnrýnt Birgi Jakobsson landlækni, þá sér í lagi í kjölfar ummæla landlæknis í fjölmiðlum um að læknar sem starfi að hluta á einkastofum stofni öryggi sjúklinga í hættu. „Það er mikill misskilningur hjá landlækni því sérfræðilæknar á LSH eru ábyrgir fyrir starfseminni alla daga allan ársins hring meðal annars með vöktum í öllum sérgreinum. Þá er það rangt hjá landlækni að sérfræðilæknar sem starfa á stofum séu einyrkjar, þetta er alls ekki þannig. Á síðustu tuttugu árum hefur starfsemi sérfræðilækna breyst í grundvallaratriðum að því leyti til að nú eru starfandi öflug fyrirtæki þar sem læknar í ýmsum sérgreinum vinna saman. Fyrirbæri sem er vel þekkt erlendis. Ég tek sem dæmi Orkuhúsið, þar er starfandi á um annan tug bæklunarlækna og svæfingalækna og röntgenlæknar sem vinna saman, aðallega við stoðkerfisvandamál. Hinum megin við götuna er Læknastöðin í Glæsibæ, þar vinnur á fimmta tug sérfræðilækna í ýmsum greinum skurðlækninga og lyflækninga með sameiginlega aðstöðu, skurðstofur og rannsóknarstofur, og geta leitað til kollega sinna innanhúss út af vandamálum sjúklinga. Í þessu felst öryggi og augljóst hagræði fyrir sjúklingana.“
Steinn segir að læknar innan Landspítalans séu langt frá því að stýra starfseminni líkt og þeir geti alfarið gert á sinni einkastofu. Þetta sé ein höfuðástæðan fyrir því að læknar vilji frekar vinna á stofu og í hlutastarfi á spítalanum. Þótt Steinn sjái margt sem þurfi að breyta innan spítalans þá sé hann langt frá því að vera alslæmur:
„Mér finnst Landspítalinn standa sig að mörgu leyti mjög vel þegar kemur að háþróaðri þjónustu. Þegar maður lítur á árangur til dæmis í krabbameinslækningum og hjarta- og æðasjúkdómum ásamt mörgum öðrum mikilvægum hlutum sem við berum saman við aðrar þjóðir, þá er þetta stór hluti af okkar árangri í lækningum á Íslandi. Spítalinn gæti hins vegar staðið sig enn betur ef honum væri stjórnað með tilliti til fagsjónarmiða lækna, ég tel að framkvæmdastjórnin sé of einráð og það er vandi sem liggur í stjórnskipulagi spítalans sem var komið á við sameiningu Borgarspítalans og Landspítalans um aldamótin.“
Steinn telur það hafa verið feilspor þegar hætt var að hafa sérstaka stjórn yfir spítalanum og þess í stað sé ráðherra beintengdur við framkvæmdastjórn spítalans í gengum forstjóra, telur hann það einstaklega óheppilegt fyrirkomulag.
„Þetta hefur leitt til þess að framkvæmdastjórnin er einráð og einangruð og leitar ekki til fagfólksins um lausn mála. Þetta hefur leitt til deilna milli læknaráðs og framkvæmdastjórnar svo ekki sé talað um áhrif á starfsanda hér inni. Það er mjög mikilvægt á svona stórri stofnun að það ríki góður starfs- og liðsandi. Það á að leyfa hugmyndum fólks að njóta sín og gera það þannig að allir séu stoltir af því að starfa á Landspítalanum. Mér finnst stjórnkerfi spítalans ekki laða fram það besta, þvert á móti.“
Fyrir skömmu var greint frá því að fjárlaganefnd Alþingis hygðist skipa stjórn yfir Landspítalann og segir Steinn að það sé skref í rétta átt: „Þetta er nákvæmlega það sem þarf að gera. Það þarf fjölskipaða faglega stjórn yfir spítalanum, sem ræður forstjóra, hefur eftirlit með hans störfum og sinnir stefnumótun fyrir spítalann.“
Gefum okkur að allri einkarekinni heilbrigðisþjónustu hér á landi yrði lokað, hver yrðu áhrifin af því?
„Það myndi stórskerða aðgengi sjúklinga að sérfræðilæknaþjónustu. Ég held að þessi málflutningur landlæknis sé til dæmis algjörlega óábyrgur. Hann hefur ekki einu sinni haft fyrir því að kynna sér þessa hluti og virðist kæra sig kollóttan um afleiðingarnar af þessu. Ég hef orðið fyrir mjög miklum vonbrigðum með hans framgangsmáta í þessu máli. Ég veit að hann er klár maður og honum gengur ekki illt til í sjálfu sér, en hann hefur bara rangt fyrir sér. Og það virðist ekki vera hægt að sannfæra hann um að sjá stóru myndina í þessu máli.“
Steinn segir íslenska heilbrigðiskerfið sé langt frá því að vera að hruni komið, þótt alltaf sé þörf á meiri fjármunum þá felist vandinn í skipulaginu. Hér á landi er veitt ein besta heilbrigðisþjónusta á jörðinni, það sanna nýlegar skýrslur Health Consumer Powerhouse sem birtar eru á netinu á tveggja ára fresti. Þá er nýleg grein í Lancet sem ber saman árangur í heilbrigðisþjónustu í fjölda landa einnig gæðastimpill fyrir íslenska heilbrigðisþjónustu.
„HCP er alþjóðlegt, sjálfstætt fyrirtæki sem tekur út heilbrigðiskerfi Evrópulanda á tveggja ára fresti og skrifar um það skýrslur. Íslendingar eru alltaf í topp 10, iðulega í topp 5. Nú erum við í fimmta sæti og aðeins Noregur, ríkasta þjóð í heimi, fyrir ofan okkur af hinum Norðurlöndunum. Við erum talsvert ofar en Svíar, sem landlæknir vísar alltaf til. Danir eru fyrir neðan okkur, líka Finnar. Við stöndum okkur vel í þessum samanburði. Samkvæmt greininni í Lancet vorum við í öðru sæti og þar með fyrir ofan öll hin Norðurlöndin. Það má spyrja sig hvað hefur skapað þennan árangur?“ segir Steinn.
Hann vill meina að samningur Sjúkratrygginga Íslands við sérfræðilækna, þar sem almannatryggingar borga með hverjum sjúklingi, tryggi að hver sem er hafi aðgengi að sérfræðilækni. Það sé varla hægt á Landspítalanum í dag. Steinn segir sjálfur að hann eigi stundum í vandræðum með að ná í lækni í gegnum skiptiborð Landspítalans. Samningurinn sé það sem tryggi aðgengi að skilvirkustu heilbrigðisþjónustunni og það kerfi þurfi að verja.
„Áliti eins læknis sem situr hér á 7. hæð í Fossvoginum er hægt að grafa undan, en svona alþjóðlegar skýrslur geta ekki verið byggðar á einhverri vitleysu. Það er ábyrgðarhluti að tala þennan árangur niður. Enginn hér á landi borgaði fyrir þessa skýrslu og það er ekki verið að leita eftir einhverri tiltekinni niðurstöðu, og hvað skýrir þennan árangur okkar? Það eru líklega margir samverkandi þættir, Landspítalinn á sinn þátt og heilsugæslan líka en einn af þeim mikilvægustu er þessi einstaki samningur milli sérfræðilækna og Sjúkratrygginga, sem landlæknir vill loka og setja starfsemina inn á spítalann. Það myndi stórauka kostnað, gera aðgengi mun verra og starfsfólkið yrði óánægðara.“
