„Þegar einstaklingur telst ekki ábyrgur gjörða sinna er hann talinn ósakhæfur. Oftar en ekki eru ósakhæfir einstaklingar andlega veikir, en undir ósakhæfi falla einnig einstaklingar með greindarskerðingar eða fötlun,“ segir Ingibjörg Gróa Gunnarsdóttir í grein á Vísir.is. Ingibjörg er starfsmaður á heimili fyrir fatlaða og baráttukona fyrir jafnrétti.
Í greininni lýsir hún því hvernig ósakhæfir afbrotamenn lenda í því að vistast miklu lengur á réttargeðdeild en sakhæfur maður þyrfti að dveljast í fangelsi fyrir sambærileg brot. Ástæðan sé úrræðaleysi í kerfinu. Hún lýsir hlutskipti manns sem er í þessum sporum:
„Í dag er karlmaður rétt yfir þrítugt vistaður á réttargeðdeild metinn ósakhæfur vegna greindarskerðingar eftir alvarleg veikindi sem barn, þar sem í framhaldinu varð að fjarlægja u.þ.b helming af heila hans í aðgerð. Fyrir rúmum fimm árum síðan lenti hann í átökum, var í framhaldinu vistaður á réttargeðdeild og hefur dvalið þar síðan. Hefði þessi umræddi einstaklingur verið talinn sakhæfur má ætla að hann hafi fengið í versta falli fimm ára dóm og verið laus eftir rúmlega þrjú ár með góðri hegðun. En sökum skerðinga hans hlýtur hann mun þyngri refsingu þar sem hann er sviptur frelsi sínu tvöfalt lengur fyrir það eitt að vera þroskaskertur. Það skal tekið fram að maðurinn hafði aldrei komist í kast við lögin að þessu atviki utanskyldu. Vísindin sýna að ekki megi reikna með bata á veikindum hans og því ljóst að maðurinn þarf viðeigandi úrræði á sambýli eða í annarskonar þjónustukjarna til lengri tíma. Ríkið bendir á sveitarfélögin og sveitarfélögin benda á ríkið og fellur fyrrnefnt úrræði einhverstaðar þar á milli.“
Ingibjörg segir að íslenska réttarkerfið gæti ekki hagsmuna jaðarsettra hópa sem stríða við þroskaskerfðingar, geðfatlanir eða annars konar skerðingar. Hún segir að eilífðar fangelsi á Íslandi myndi hæfa betur barnaníðingum og kynferðisbrotamönnum en þroskaskertum einstaklingum.
