Gunnar Björn Björnsson stærðfræðikennari skrifar á Facebook-síðu sína pistil sem hefur vakið nokkra athygli. Hann hefur glímst við geðsjúkdóm frá unglingsárum en hann segir markmiðið með pistlinum að vekja athygli á mikilvægi hugarfarsins og baráttuandann fyrir betri heilsu minnar og annarra. Hann segist í samtali við DV vona að skrif sín geti bjargað lífum en sjálfsvíg hafa verið áberandi á Íslandi undanfarið.
„Í dag brenn ég hjartanu yfir því að skrifa um það sem hefur haft mest áhrif á mig í lífinu, geðheilsuna. Á Íslandi falla fleiri fyrir eigin hendi en í bílslysum. Einnig nota íslendingar hlutfallslega meira af kvíða og þunglyndislyfjum en flestar nágrannaþjóðir okkar ef marka má umræðu um þessi mál undan farin misseri. Sjálfur hef ég ýmsa fjöruna sopið þegar kemur að almennu geðheilbrigði. Ég ætla ekki að lýsa erfiðri sjúkdómasögu minni af biturleika eða sjálfsvorkunn en ég ætla heldur ekki að gera lítið úr þeim sigrum til lengri eða skemmri tíma sem ég hef unnið á oft illa særðum og sjúkum huga mínum,“ segir Gunnar Björn.
Gunnar Björn segir að hugarfar sé sterkasta afl mannkynsins. „Í huganum fer öll stjórnun mannslíkamans fram, hvort sem það eru hreyfingar útlima, rökhugsun, siðferðiskennd, ákvarðanataka, tilfinningar eins og ást og sektarkennd og þannig mætti lengi telja. Án sæmilega heilbrigðs hugarfars er einfaldlega ekkert líf. Án virðingar fyrir eigin huga er heldur ekkert líf, þeir sem tala sjálfan sig niður með sjálfsniðurrifi og neikvæðum hugsunum missa allan þrótt og vilja til að lifa lífinu og njóta þess. Kvíði, lélegt sjálfsmat, geðhvörf, þunglyndi, leti, sjálfsvorkunn, hroki, siðblinda, fullkomnunarárátta, áráttuhegðun og margt fleira eru allt afleiðing af því að hugarfarið sýkist ýmist af völdum sjúkdóma eða vegna þess að hugarfarið er ekki sett í fyrsta sæti.
„Er hægt að standast próf í einhverju án áhuga og sjálfstrausts? Er hægt að elska án þess að hafa ræktað mér sér kærleika? Er hægt að vera til staðar fyrir aðra þegar dómgreindin og sjálfstraustið virkar ekki á eðlilega máta? Hvort sem geðheilsa þín er góð eða slæm, settu þá hugarfarið í fyrsta sæti, æðra öllu öðru í lífinu, sjálf trúin á æðri máttarvöld er einnig ræktuð í huganum. Í sársauka mínum á tímum ofsakvíða og geðhvarfa hef ég þurft að kafa virkilega djúpt í leit að vopnum til að endurheimta gott hugarfar,“ segir Gunnar Björn.
Hann segist hafa leitað víða til að finna rétta hugarfarið. „Ég hef leitað í sálfræðinga, geðlækna, heimspeki, trúarbrögð, rökhugsun, reynt að hlusta á hjartað og þannig mætti í raun lengi telja. Það er gríðarlega sársaukafull reynsla að missa hugarfarið og í raun þrái ég ekkert heitara en að það sé sæmilega heilbrigt sem flesta daga. Þegar hugarfarið er ekki eðlilegt, er lífið heldur ekkert eðlilegt. Þegar geðsjúkdómar eru hvað erfiðastir er því eðlileg afleiðing að menn óttist um líf sitt ýmist að það sé að fjara undan eða menn falli fyrir eigin hendi. Þegar lífið er að veði verða menn tilbúnari að kafa dýpra og berjast af meiri hörku fyrir eigin heilsu og það sem læra í þeirri baráttu lærist því af meiri auðmýkt og dýpt,“ segir Gunnar Björn.
Hann segist hafa þurft að fara ítrekað á geðdeild. „Eflaust hafa flestir velt fyrir sér tilgangi lífsins. Hann er væntanlega háður því hvaða verkefni menn takast á við í lífinu. Ég held að tilgangur minn í lífinu sé að rækta huga minn á sem fjölbreyttastan hátt. Eftir að hafa verið um 6 eða 7 sinnum á geðdeild þegar þessi grein er skrifuð, get ég ekki komist að annarri niðurstöðu en að hugarfarið sé það langmikilvægasta sem ég á og skýrir það endalausa þekkingarleit mína bæði í háskólum og skóla lífsins,“ segir Gunnar Björn.
Gunnar segist bróðir hvers þess sem glímir við geðsjúkdóm. „Ef þú ert að glíma við geðsjúkdóma eða þekkir einhvern slikan, þá er ég bróðir þinn. Ég hef upplifað allt frá vægri vanlíðan yfir í það að óttast um líf mitt. Ég er öryrki og skortir sumt af því sem teljast eðlileg lífsgæði. En þrátt fyrir þessa löngu sögu tapaðra viðureigna er ég hamingjusamur í dag. Ég er djúpt þenkjandi einstaklingur sem hef lært mína lexíu í þrettánda veldi. Ég á yndislega konu og 3 börn og þau er ég fær um að elska. Ég hef 2 háskólagráður og starfa á vinnustað þar sem gerðar eru tilraunir með kosti mína og vinnuhæfni og mér er sýndur skilningur og skynsemi.
„Ég bý í eigin húsnæði og fer meira að segja reglulega út fyrir þægindahringinn til að efla sjálfstraust mitt og fjölbreytni í lífinu. Ég veit í raun ekki hvort ég geti loksins hrópað happi yfir endanlegum sigri eða hvort styttist í næsta veikindaleyfi eða skipsbrot, þannig er hver dagur hjá mér. Ég er líklega sigurvegari þrátt fyrir að hafa tapað svona oft, því ég stend aftur upp sterkari, jákvæðari og þakklátari. Ef þú ert bróðir minn eða systir í þessum raunum, vil ég að þú sért líka sigurvegari. Þú ert falleg og góð manneskja, og því máttu ekki gleyma. Ég enda alltaf sem sigurvegari og ég vil að þú verðir það líka, því það er komið nóg af minningargreinum um ungt fólk í blóma lífsins sem hefur gefist upp,“ segir Gunnar Björn.
Hann hvetur alla í þessum sporum að kalla á aðstoð, líkt og góður skipstjóri: „Vertu skipstjóri í eigin lífi. Taktu ábyrgð á eigin líf og vertu ákveðin(n) í því að standa þig eins vel og mögulegt er miðað við aðstæður hverju sinni. Góður skipstjóri ræktar með sér sjálfstraust til að stýra skipinu á áfangastað og fiska eftir því. Taktu alltaf ábyrgð á heilsu þinni og láttu ekki geðhvörf eða kvíða stjóra lífi þínu. Góður skipstjóri kallar á aðstoð þegar váin vofir yfir, það er óábyrgt að gera það ekki. Leitaðu aðstoðar ef líf þitt er eða líðan er þróast á þann hátt sem þér lýst ekki á. Þarf ekki skipstjórinn sjálfur að hringja í gæsluna? Er gæslan nokkuð að hringja mikið í hann til að tékka?“
Hann segir að þó maður ráði því ekki hvort maður sé með geðsjúkdóm þá getur maður ráðið því hvernig maður bregðist við. „Okkur kemur ekkert við hvert hlutverk okkar er í lífinu. Okkur kemur ekkert við hvort við fæðumst sem drengir eða stúlkur, okkar kemur ekkert við hvernig veðrið er úti og okkur kemur ekkert við hvort börn okkar verði heilbrigð eða sjúk (ef við eignumst þá börn yfir höfuð). Með öðrum orðum, við ráðum þvi ekki hvaða hlutverki leikstjórinn úthlutar okkur. Við ráðum því hins vegar hvernig við ætlum að bregðast við þessum hlutum, það er hvernig við ætlum vinna úr hlutverkinu. Ég ræð því ekkert hvort ég sé með geðsjúkdóm, en ég ræð því alveg hvernig ég ætla að takast á við hann. Ef ég tekst á við hann, þá læri ég og verð hamingjusamur, ef ég geri það ekki þá verða ekki til svona greinar eins og þessi heldur einungis dauði og djöfull,“ segir Gunnar Björn.
Hann segir að lokum að hann voni að erfið lífreynsla hans geti orðið öðrum til góðs: „Geðsjúkdómar minna okkur harkalega á það hvað við séum mannleg og hvað það sé nauðsynlegt að vera góð við hvort annað og sér í lagi við okkur sjálf. Það er von mín að erfið reynsla mín sem ég var eitt sinn bitur yfir, verði minn mesti fjársjóður og hvatning fyrir aðra og bjargi mannslífum, takist mér að bæta líf þitt og halda því utan minningagreina er það sársaukans virði.“
