Þorsteinn Víglundsson, forstjóri Hornsteins og talsmaður Heidelberg Materials, segir að umræður um risavaxna verksmiðju félagsins, sem áformuð er á Þorlákshöfn, hafi verið einhliða og ekki hafi verið tekið tillit til um hversu stórt loftslagsverkefni sé að ræða. Þetta kemur fram í aðsendri grein Þorsteins sem birtist á Vísi í dag þar sem hann fer yfir málið.
Heidelberg Materials hefur fengið úthlutað 55 þúsund fermetra iðnaðarlóð á Þorlákshöfn og ráðgerir þar að reisa stóra verksmiðju sem mun skarta 40-50 metra háum sílóum.
Áformin eru umdeild ekki síst vegna vöruflutninga en ráðgert er að moka upp í efni til sementsgerðar í Litla-Sandfelli í Þrengslunum og keyra á vörubílum í fyrirhugaða verksmiðju. Umsvif fyrirtækisins verða mikil en Þorsteinn bendir á grein sinni að í alþjóðlegu samhengi sé um gríðarlega stórt loftslagsverkefni að ræða sem árlega muni minnka kolefnislosun vegna steypuframleiðslu um 663 milljónir kíló CO2 ígilda. Ástæðan er sú að efnið úr Litla-Sandfelli mun koma í stað mengandi sementsklinkers sem nú er notað í sementsframleiðslu í hinum stóra heimi.
„Það er ekkert leyndarmál að byggingariðnaðurinn er einn mesti losunarvaldur koltvísýrings í heiminum. Sementsframleiðsla ein og sér er talin valda 6-8% af koltvísýringslosuninni. Það er ekki hlaupið að því að hætta notkun sements enda er það í raun uppistaðan í gríðarmörgum mannvirkjum og enginn staðgengill í sjónmáli. Þess vegna verður að finna leiðir til að minnka kolefnisspor þess. En það er einmitt hér sem við verðum að skoða stöðu mála heildstætt í heiminum.“ skrifar Þorsteinn.
Hann segir að umræðan verði líka að snúast um hvaða kröfur Íslendingar geti gert til lífsgæða og efnhags án þess að bera ábyrgð sjálf og hvort Ísland geti verið eyland þegar kemur að því að gera hlutina á ábyrgan hátt.
„Nútímasamfélag krefst mikils hráefnis, eldsneytis til flutninga, málma í tækin sem við notum og byggingarefnis í þróun borga og samfélaga. Við okkur blasir spurningin hvort við ætlum að taka saman ábyrgð á því að gera þetta vel, hvort við ætlum að láta af hendi lífsgæði sem við erum farin að taka sem sjálfsögðum hlut eða hvort við ætlum að gefast upp gagnvart loftslagsvandanum,“ skrifar Þorsteinn.
Hann bendir á að fjölmiðlar hérlendis hafi fjallað um neyðarköll frá COP ráðstefnunni í Egyptalandi þar sem ríki heims hafi verið grátbeðin um að draga úr losun með öllum tiltækum ráðum og fagaðilar úr ólíkum áttum tóku undir.
„Getum við með góðri samvisku úthýst námuvinnslu til þróunarríkja og byggt okkar samfélag án þess að vita hvaðan eða hvernig byggingarefnin koma? Getum við gert kröfu um að jöklum heimsins sé bjargað án þess að taka sjálf þátt í því verkefni? Með sama hætti og við njótum afraksturs af námuvinnslu eftir hráefnum til rafhlöðusmíði í rafmagnsbíla sem gera okkur kleift að ráðast í orkuskipti í samgöngum, getum við aðstoðað Evrópuríki við lækkun kolefnisspors í byggingariðnaði með mölun og útflutningi á móbergi hér á landi.“
Eitt stærsta loftslagsverkefni sem um getur á Íslandi
Hann segir þýska sementsrisann, Heidelberg Materials, taka málið alvarlega og hyggist draga verulega úr kolefnisspori sínu. Verkefnið á Íslandi sé mikilvægur líður í þeirri viðleitni.
„Til samanburðar má nefna að eftir stækkun Carbfix verkefnisins, gríðarlega mikilvægs þróunarverkefnis sem getur haft mikil áhrif í náinni framtíð, mun lofthreinsistöð þess fanga 40.000 tonn af koltvísýringi á ári. Áætlað er að móbergsvinnslan í Þorlákshöfn muni minnka losun um allt að 1,3 milljónir tonna af koltvísýringi á ári sem samsvarar nær öllum bílaflota Íslendinga,“ skrifar Þosteinn.
Verkefnið og spurningarnar séu stórar og mikilvægt að vel sé staðið í einu og öllu að verkefninu í Þorlákshöfn. Forsvarsmenn þýska fyrirtækisins vilji gera hlutina vel en að endingu verði það að sjálfsögðu íbúar Ölfuss sem ákveða hvers konar atvinnustarfsemi fari fram í sveitarfélaginu.
„Móbergsvinnslan í Þorlákshöfn er hins vegar eitt allra stærsta loftslagsverkefnið sem komist hefur á kortið á Íslandi, útilokað er að ræða málið í heild sinni með uppbyggilegum hætti nema sá þáttur sé hafður með í jöfnunni.“
