Frægasti listgagnrýnandi heims, Ástralíumaðurinn Robert Hughes, skrifar um sýningu Richards Serra í Guggenheimsafninu í Bilbao í Guardian og segir að hann sé besti núlifandi skúlptúristinn í heiminum, sá eini sem getur talist mikill myndhöggvari nú í upphafi tuttugustu og fyrstu aldarinnar. Hughes telur að loks sé komin sýning í þetta fræga safn sem getur skyggt á hinn stórkostlega arkítektúr Franks Gehry.
Serra sýnir þarna átta skúlptúra úr stáli, samanlagt vega þeir tólf hundruð tonn og eru á stærð við einn og hálfan fótboltavöll – verkið kallar hann A Matter of Time. Því er ætlað að vera þarna í safninu næstu tuttugu og fimm árin, en sýningin opnaði 8. júní síðastliðinn. Kostnaðurinn við verkið er sagður vera tuttugu milljónir bandaríkjadala.
— — —
Serra telst líklega vera Íslandsvinur. Með reglulegu millibili er veitt fé úr sjóði sem ber nafn hans til ungra íslenskra myndhöggvara. Verk eftir hann stendur út í Viðey síðan á Listahátíð 1990. Hins vegar er langt í frá að við höfum ræktað þennan mann eins og við gátum. Á þessum tíma hafði Serra mikinn áhuga á að aðstoða Íslendinga, bauðst tll dæmis til að koma hingað með vini sína sína, málarann Frank Stella og tónskáldið Philip Glass, tvo af frægustu listamönnum Bandaríkjanna.
— — —
Ég hafði talsvert saman við hann að sælda þegar hann vann við að setja upp Áfanga í Viðey – hafði á tilfinningunni að honum þætti meira gaman að tala við fólk héðan og þaðan en kollega sína í myndlistinni. Hann átti til að vera harðskeyttur, sérstaklega við aðra listamenn – en við mig var hann alltaf ljúfur og skemmtilegur. Á þessum árum lék það orð á Serra að hann væri stórhættulegur; sagðar voru sögur af mönnum sem höfðu beðið bana eða örkumlast við að setja upp verk hans.
Serra bar það með sér að hann er einbeittur ákafamaður – veitti kannski ekki af þegar horft er til þess hversu sýn hans er stór í sniðum og list hans umdeild á þessum árum. Íbúar í New York gerðu uppreisn gegn einu verka hans, Tilted Arch, sem var sett upp á Federal Plaza í borginni – það var loks fjarlægt og eyðilagt. Þegar þýsk kona hans var fjarri sat hann á kvöldin og drakk franskt hvítvín – átti þá til að fara að sálgreina fólk þannig að það fann til óþæginda.
— — —
Ég orðaði það við áhrifamenn í menningarlífinu að Serra yrði settur í einhvers konar heiðursstjórn Listahátíðar svo kraftar hans mættu nýtast. Áhugaleysið reyndist algjört. Ég hygg að smákóngar hér og þar i kerfinu hafi ekki viljað hætta á að missa völd sín. Mér virtist starfið í listageiranum ganga ansi mikið út á gagnkvæmar boðsferðir – og gerir kannski enn? En fyrir vikið glötuðust mörg tækifæri að því ég held.
Það væri hins vegar ekki úr vegi að reyna að fá Serra til að setja upp sýningu í einhverju listasafninu. Myndi vekja heimsathygli – ef menn kæra sig um.
— — —
Við Sveinn Sveinsson í Plúsfilm tókum upp heilmikið efni um Serra veturinn og vorið 1990, ég tók viðtölin, Sveinn filmaði. Þegar á reyndi var ekki hægt að fá peninga til að gera mynd úr þessu. Sjónvarpið hafði engan áhuga. Ég veit að hins vegar að Sveinn hefur verið að skoða þetta – hann segir að það sé bara nokkuð gott. Kannski verður hægt að klára myndina?
