Læknafélag Íslands (LÍ) gerir margvíslegar athugasemdir, sumar hverjar alvarlegar, við frumvarp Ölmu Möller heilbrigðisráðherra til breytinga á lögum um sjúkratryggingar sem nú er til meðferðar á Alþingi. Athugasemdirnar snúa þó einkum að því að ekki sé neitt í frumvarpinu um rétt sjúklinga til að leita sér lækninga hjá einkaaðilum hér á landi sé biðin eftir þjónustu hins opinbera of löng.
Læknafélagið sendi Alþingi umsögn um frumvarpið að eigin frumkvæði og segir það furðulegt að félagið hafi ekki fengið boð að fyrra bragði um að veita umsögn um frumvarpið.
Félagið segist gera alvarlegar athugasemdir við nýja grein sem, samkvæmt frumvarpinu, stendur til að bæta við lögin. Í þeirri grein sé staðfestur réttur sjúkratryggðra, sem eigi sér stoð í almannatryggingareglum Evrópusambandsins, að sjúkratryggður megi leita læknismeðferðar í öðru aðildarríki EES-samningsins, eigi hann ekki kost á meðferð hér á landi innan tímamarka sem réttlæta megi læknisfræðilega. Í ákvæðinu sé hvergi vikið að því að sjúkratryggðir skuli hafa sama rétt til að leita sér læknismeðferðar hér á landi hjá einkarekinni heilbrigðisþjónustu. Á þetta hafi verið bent í nokkrum umsögnum. Gerð hafi verið breytingatillaga í 2. umræðu um frumvarpið til að bæta úr því, en hún hafi verið f felld.
Félagið gerir alls fimm athugasemdir við þennan skort á ákvæði um réttinn til að leita til einkaaðila og ítrekar enn að það telji um alvarlegt mál að ræða:
„Það getur háttað svo til að sjúklingur eigi kost á meðferð hér á landi hjá einkarekinni starfsemi lækna þó ekki sé kostur á meðferð í hinu opinbera kerfi innan eðlilegs biðtíma. LÍ telur það mjög alvarlegt mál að ekki skuli í þessu ákvæði opnað fyrir það að þegar sjúklingur hefur beðið lengur en talið er forsvaranlegt eftir meðferð í hinu opinbera kerfi eigi hann rétt á aðgangi að meðferð í einkarekinni starfsemi lækna og þá greiði Sjúkratryggingar fyrir kostnaðinn, líkt og gert er ef sjúklingurinn kýs að leita til útlanda.“
Læknafélagið segist telja að með þessu séu stjórnvöld að nýta sér það að sjúkratryggðir sem séu í þeirri stöðu að þurfa að leita annað vegna biðtíma í opinbera kerfinu veigri sér við að leita til annars EES-ríkis og leiti fremur til einkafyrirtækja lækna og borgi þá fullt verð fyrir. Það séu hins vegar ekki allir sem geti gert það og því sé með þessu verið að ýta undir misrétti:
„LÍ telur það forkastanlegt að stjórnvöld séu að notfæra sér þennan óvilja sjúkratryggðra til að leita sér læknisaðstoðar í útlöndum, þó hún sé greidd að fullu og um leið þá að ýta þessum sjúkratryggðum út í kostnaðarsama meðferð hjá einkarekinni starfsemi lækna sem yrði greidd að fullu, ef hún væri framkvæmd erlendis.“
Læknafélagið bendir á að Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra hafi á árunum 2018-2022, þegar hún var þingmaður í stjórnarandstöðu, lagt fimm sinnum fram frumvarp um að tryggja sjúkratryggðum rétt til að leita til einkaaðila. Það skjóti skökku við að nú þegar hún sé loks í aðstöðu til að koma þessu í gegn skuli það ekki gert. Þarna lítur Læknafélagið hins vegar framhjá því að á Íslandi fer hver ráðherra með sinn málaflokk en hefur ekki heimild til að hlutast til um málaflokka annarra ráðherra eins og til dæmis með því að skipta sér af frumvörpum sem þeir hafa lagt fram.
Læknafélagið segist hafna þeim athugasemdum heilbrigðisráðuneytisins að það myndi valda því að enn erfiðara yrði að halda útgjöldum til heilbrigðisþjónustu innan fjárlaga ef að opnað yrði á þann möguleika að sjúkratryggðir geti leitað til innlendra einkaaðila, með greiðsluþátttöku ríkisins, á sama hátt og þeir geti leitað til annars EES-lands sé biðin í opinbera kerfinu á Íslandi orðin of löng. Félagið bendir á að möguleikinn á að leita út fyrir landsteinana hafi verið lögleiddur hér á landi vegna þess að Ísland hafi verið skuldbundið til þess samkvæmt EES-samningnum. Íslensk stjórnvöld geti ekki haft neina stjórn á kostnaði við læknismeðferðir erlendis. Gögn sýni að kostnaður ríkisins vegna heilbrigðisþjónustu í öðrum EES-ríkjum hafi aukist verulega á seinustu árum. Kostnaðurinn hjá einkaaðilum hér á landi sé hins vegar minni. Þess vegna sé það hagkvæmara fyrir ríkið að greiða fyrir heilbrigðisþjónustu innlendra einkaaðila fremur en sömu þjónstu erlendis.
Hvetur Læknafélag Íslands að lokum Alþingi til að breyta frumvarpinu og koma inn ákvæði um rétt sjúkratryggða til að fá greidda heilbrigðisþjónustu hjá einkaaðilum sé biðin hjá opinbera komin úr hófi fram. Annað sé hreinlega mismunun og brot á jafnræðisreglu.
