Jón Trausti Reynisson framkvæmdastjóri Heimildarinnar svarar gagnrýni Bjarnheiðar Hallsdóttur fyrrum formanns Samtaka í ferðaþjónustu á umfjöllun fjölmiðilsins um áhrif atvinnugreinarinnar á íslenskt samfélag, fullum hálsi. Hann segir að nákvæmlega ekkert sé til í þeim fullyrðingum Bjarnheiðar að einhverjar annarlegar hvatir búi að baki umfjölluninni. Bjarnheiður er ósátt við að brugðið sé upp neikvæðri mynd af ferðaþjónustunni í umfjölluninni en Jón Trausti segir eðlilegt að fjölmiðlar fjalli einnig um neikvæð áhrif greinarinnar en ekki bara þau jákvæðu. Skiptar skoðanir eru í athugasemdum við pistil Jóns Trausta um gildi ferðaþjónustunnar fyrir Ísland.
DV fjallaði um þessa gagnrýni Bjarnheiðar fyrr í dag:
Jón Trausti segir í pistli á Facebook að vissulega hafi ferðaþjónustan jákvæð áhrif en áhrifin séu líka neikvæð:
„Margir kannast við upplifunina af því að vera eins og útlendingur í eigin landi, þegar ferðast er um Ísland. Sumum finnst sérstakt að þurfa núna að borga fyrir að stoppa bílinn á malarplani, jafnvel þótt framkvæmdasjóður ferðamannastaða hafi borgað fyrir framkvæmdir. Enn aðrir upplifa að aðgengi að náttúrunni, eða vegum, sé lokað. Ísland hefur breyst mikið á síðustu árum. Ferðaþjónustunni hefur fylgt gríðarleg fólksfjölgun, sem skapar álag á innviði, húsnæðismarkaðinn og samfélagið almennt.“
Jón Trausti leggur þunga áherslu að það sé ekkert annarlegt á bak við umfjöllunina það sé eðlilegt að hið neikvæða við ferðaþjónustuna komi fram en ekki bara hið jákvæða.
Hann segir þessi viðbrögð Bjarnheiðar minna óþægilega á fyrri tíma:
„Þessi viðbrögð frá fyrrverandi talsmanni ferðaþjónustunnar vekja óþægilegar minningar um viðbrögð við gagnrýninni umræðu árin 2006 til 2008. Krafan um að blaðamenn eigi að skapa sátt í samfélaginu og spila með tilteknum hagsmunum, annars koma ásakanir og samsæriskenningar um annarlega hagsmuni og úrskurður um að gagnrýnin blaðamennska sé herferð, skaðleg þjóðfélaginu.“
Jón Trausti bendir á að ein umsvifamesta atvinnugrein landsins hljóti að koma öllum landsmönnum við:
„Ferðaþjónusta er ekki einkamál þeirra sem starfrækja hana og hafa hagnað af henni. Hún hefur hliðaráhrif á landið og landsmenn. Það þarf að vera mikið svigrúm og andrými fyrir gagnrýna umræðu, jafnvel þótt áhrifin kunni að vera í heildina jákvæð, ekki síst þau hagrænu. Engum er í hag að kæfa umræðuna niður þar til það verður of seint og raunverulega fer að vaxa hatur í samfélaginu gagnvart ferðaþjónustu, eins og hefur gerst víða þar sem hlutfall ferðamanna af íbúafjölda er nánast jafnhátt og hér.“
Í umræðum í athugasemdum við færslu Jón Trausta sýnist sitt hverjum. Egill Helgason fjölmiðlamaður segir ekkert að umfjöllun af þessu tagi um ferðaþjónustuna:
„Þetta eru afskaplega bjánaleg viðbrögð við ágætri og tímabærri umfjöllun. Maður þarf ekki að fallast á allt sem þar kemur fram en að kokka upp einhverja samsæriskenningu út frá þessu – það er algjörlega út í hött.“
Þór Saari fyrrum alþingismaður segir umfjöllunina tímabæra þar sem fjölgun ferðamanna sé orðin of mikil á of stuttum tíma.
Sigursteinn Másson fjölmiðlamaður lítur ferðaþjónustuna hins vegar jákvæðum augum:
„Án uppbyggingar í ferðaþjónustu væri efnahagur hér bágborinn og fólksflótti af landsbyggðinni mun meiri en raun ber vitni. Fábreytni væri meiri í atvinnuleyfi og bara meiri almenn leyðindi. Er nýkominn frà Húsavík og Eyjafirði þar sem hvalaskoðun hefur haft gríðarlega jákvæð bein og óbein áhrif á fjölda byggðarlaga. Hlutverk fjölmiðla er að veita sanngjarnt aðhald byggt á bestu fáanlegum upplýsingum. Dramatískiskar fyrirsagnir selja en upplýsa slétt ekki mikið.“
Í svari við andmælum Þórs tekur Sigursteinn þó undir að það megi eflaust bæta ýmislegt í ferðaþjónustunni.
Þórólfur Matthíasson prófessor emeritus í hagfræði við Háskóla Íslands rifjar hins vegar upp í athugasemd viðvörun sína frá 2016 um möguleg áhrif ferðaþjónustunnar sem hann segir hafa nú orðið að veruleika:
„Grundvöllur ferðaþjónustunnar eins og hún er rekin í dag er ekki sjálfbær. Greinin gengur á þær auðlindir sem eru undirstaða hennar rétt eins og tilfellið var með ofnýtingu auðlinda sjávar á seinni helmingi 20. aldarinnar. Ef greinin á að vera sjálfbær þarf að fækka ferðamönnum svo hver og einn sem kemur eigi raunverulega kost á þeirri upplifun sem sóst er eftir. Jafnframt þarf að búa svo um hnútana að ferðaþjónustan greiði eðlilegt verð fyrir afnot af vegakerfinu, löggæslukerfinu, björgunarþjónustu Landhelgisgæslunnar og heilbrigðiskerfinu. En þetta er ekki nóg því það þarf að tryggja að sambúð ferðaþjónustunnar og annarra útflutningsgreina sé í eðlilegu jafnvægi.“
