Félag atvinnurekenda (FA) hefur sent kvörtun til Umboðsmanns Alþingis vegna reglugerðar Willums Þórs Þórssonar, heilbrigðisráðherra, er varðar merkingar á tóbaksvörum. Samkvæmt reglugerðinni mega tóbaksvörur aðeins vera seldar í einsleitum umbúðum með „kúkabrúnum“ lit.
„FA telur reglugerðina ekki hafa lagastoð og hún sé svo veigamikið inngrip í stjórnarskrárvernduð eignar- og atvinnuréttindi að ótækt sé að ráðherra ákveði slíkt upp á sitt einsdæmi,“ segir í tilkynningu FA um málið. Bent er á að Willum hafi verið orðinn ráðherra í starfsstjórn þegar reglugerðin var sett.
DV fjallaði fyrst um málið 12. nóvember, það er að FA hefði gagnrýnt harðlega hina nýju reglugerð. Bæði í tilkynningu á vef félagsins og í umsögn til stjórnvalda.
Samkvæmt reglugerðinni, sem tekur gildi árið 2027, mega tóbaksvörur aðeins vera umbúðum í ákveðnum lit, sem heitir á fræðimáli matt pantone 448 c en flestir Íslendingar myndu kalla kúkabrúnan. Hefur honum verið lýst sem ljótasta lit í heimi.
Þá má ekki merkja tóbaksvörur með táknum eða myndum sem hafa skírskotun til framleiðanda, heitis eða tegundar.
FA benti á að vörumerki væru eign og nytu þar af leiðandi eignarréttinda. Ákvæðið væri inngrip inn í atvinnufrelsi og gengi lengra en Evrópureglur segðu til um. Sem sagt að þetta væri svokölluð gullhúðun.
Í tilkynningu í gær um málið segir FA að í tóbaksvarnarlögum sé að finna tæmandi upptalningu á því hvaða merkingar sé óheimilt að hafa á tóbaksumbúðum. Vörumerki séu ekki þar á meðal. Reglugerðina skorti því lagastoð.
„Ráðherra, sem meira að segja situr í starfsstjórn er reglugerðin er undirrituð, getur ekki upp á sitt einsdæmi ákveðið að setja reglugerð sem hefur ekki stoð í lögum,“ segir í kvörtun FA. Þetta atriði hafi Umboðsmaður Alþingis staðfest í álitum sínum.
Vísað er til álits frá árinu 1996, sem fjallaði um afgreiðslu landbúnaðarráðuneytisins á máli er snerti álagningu og innheimtu sjóðagjalda á kartöfluuppskeru.
Þar sagði „að nauðsynlegt sé að skýrt sé frá því gengið í lögum, hvaða kvaðir verði lagðar á borgana.“
Bendir FA á að reglugerðin sé veigamikið inngrip í eignarréttindi og atvinnufrelsi fyrirtækja. Því sé rétt að Alþingi fjalli um málið, en ekki ráðherra með reglugerð.
Þegar eru í gildi ákvæði sem banni af hafa tóbak sýnilegt á sölustöðum. Vandséð sé því að sjá hvaða markmiðum ákvæði um einsleitar umbúðir eigi að ná.
„Enginn rökstuðningur hafi komið fram af hálfu heilbrigðisráðuneytisins hvað þetta varðar,“ segir í tilkynningu FA.
