Stýring fjárveitinga innan heilbrigðiskerfisins hefur orsakað það að heilsugæslan er ekki fyrsti viðkomustaður sjúklinga í heilbrigðiskerfinu lík og segir í markmiðum laga um heilbrigðisþjónustu. Samkvæmt nýrri skýrslu Ríkisendurskoðunar jukust framlög til heilsugæslunnar á höfuðborgarsvæðinu um 3% að raunvirði á tímabilinu 2007–16 þótt íbúum svæðisins fjölgaði um 11%. Á sama tíma jukust útgjöld vegna sérgreinalækninga um 57% að raunvirði.
Telur Ríkisendurskoðun að meginástæða þess að heilsugæslan sé ekki fyrsti viðkomustaður sjúklinga sé vegna vankanta á skipulagi í heilbrigðiskerfinu, takmarkaðar fjárveitingar til Heilsugæslunnar og skortur á aðhaldi með heilsugæslustöðvunum 15 á höfuðborgarsvæðinu. Afleiðingarnar eru heft aðgengi almennings að þjónustu Heilsugæslunnar á dagtíma sem hefur valdið því að fólk leitar iðulega á bráðamóttöku Landspítala með erindi sem Heilsugæslan gæti leyst. Eins hefur þjónusta sérgreinalækna aukist mjög á síðustu árum. Hvort tveggja hefur leitt til aukins heildarkostnaðar í heilbrigðiskerfinu og ófullnægjandi aðgengi að sérhæfðu fagfólki innan þess.
Að mati Ríkisendurskoðunar hefur stýring fjárveitinga innan heilbrigðiskerfisins ekki stuðlað að því að gera Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins að fyrsta viðkomustað sjúklinga. Á tímabilinu 2007–16 jukust fjárframlög til hennar einungis um 3% að raunvirði þótt íbúum svæðisins fjölgaði um 11%. Á sama tíma jukust útgjöld vegna sérgreinalækninga um 57% að raunvirði.
Er því beint til Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins að auka eftirlit með þjónustu og skilvirkni þeirra 15 heilsugæslustöðva sem reknar eru á höfuðborgarsvæðinu. Fylgjast þurfi betur en nú er gert með biðtíma notenda eftir þjónustu einstakra stöðva og afköstum þeirra. Í nóvember 2016 fengu innan við helmingur þeirra sem leituðu til Heilsugæslunnar tíma hjá lækni innan tveggja daga þótt stefnt sé að því að 85% fái tíma innan þeirra tímamarka. Velferðarráðuneyti er einnig hvatt til að skýra betur hlutverk þjónustuaðila í heilbrigðiskerfinu og huga að árangri og skilvirkni með markvissri aðgangsstýringu. Mikilvægt er að þjónusta sé jafnan veitt á réttu þjónustustigi og að ríkið kaupi ekki dýrari heilsugæsluþjónustu en heilsugæslan getur sjálf veitt.
Nauðsynlegt að leysa langvarandi samskipta- og stjórnunarvanda
Þá eru Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins og velferðarráðuneyti hvött til að kanna sérstaklega hvernig fjölga megi nemum í heimilislækningum og heilsugæsluhjúkrun en afar lítil nýliðun hefur verið í stétt heimilislækna undanfarin 10-15 ár. Alls eru 25 heimilislæknar á Íslandi á aldrinum 35-45 ára en 64 heimilislæknar eru á aldrinum 61-70 ára. Þeir heimilislæknar sem fara á eftirlaun á næsta áratug munu því skilja eftir sig stórt skarð sem erfitt verður að fylla nema útskrifuðum heimilislæknum fjölgi mjög á næstu árum.
Því er einnig bent til Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins að kanna innleiðingu teymisvinnu til að bregðast við takmarkaðri þjónustu stöðvanna og sporna við hugsanlegum hagsmunaárekstrum starfsfólks. Velferðarráðuneyti er jafnframt hvatt til að greina hugsanlegan umboðsvanda í heilbrigðiskerfinu til að koma í veg fyrir að sparnaður á einu stigi leiði til aukins kostnaðar á öðru stigi. Einnig telur Ríkisendurskoðun nauðsynlegt að velferðarráðuneyti leitist við að leysa langvarandi samskipta- og stjórnunarvanda innan yfirstjórnar Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins.
