Nú er rætt um hvort eigi að greiða atkvæði um drög að stjórnarskrá – samkvæmt tillögum Stjórnlagaráðs – jafnhliða forsetakosningum í sumar.

Skúli Magnússon, dósent við HÍ og ritari EFTA dómstólsins, telur þetta of flókið – nokkrir fulltrúar úr Stjórnlagaráði hafa brugðist illa við því.

Vandinn er eiginlega tvíþættur:

Er hægt að greiða atkvæði um stjórnarskrárdrögin eins og þau eru? Hvað er maður þá að greiða atkvæði um? Að þau verði stjórnarskrá Íslands – eða að þau verði leiðbeinandi fyrir Alþingi.

Ef það er síðari kosturinn, þá yrði þessi þjóðaratkvæðagreiðsla ekki bindandi – heldur einungis nokkurs konar skoðanakönnun.

Hins vegar er ráðgert að leggja fyrir þjóðina á sama tíma spurningar um nokkur lykilatriði í stjórnarskrárdrögunum.

Fyrst þarf að velja þessi atriði, hvernig á að velja þau?

Það yrðu væntanlega auðlindamál, kjördæmamál, staða forsetans, staða þjóðkirkjunnar – og væntanlega eitthvað fleira.

Flest þessi mál eru stór og flókin og mjög erfitt að stilla upp einföldum valkostum. Í sumum tilvikum þyrftu þeir væntanlega að vera fleiri en tveir. Spurningarnar yrðu líka að vera afar nákvæmar svo ekkert fari milli mála.

Það er um að gera að þjóðin hafi sem mest að segja um stjórnarskrá lýðveldisins – en það er ekki einfalt mál að bera þetta undir þjóðina með þessum hætti á sama tíma og er kosið um forseta, um hásumar eftir aðeins fjóra mánuði.

Bak við þetta er svo auðvitað óttinn við að ríkisstjórnin sem setti stjórnarskrárferlið í gang hverfi frá völdum innan tíðar – það virðist reyndar öruggt að hún sitji ekki lengur en til næstu þingkosninga sem eiga að vera í apríl á næsta ári.

Jú, þá gæti vel tekið við ríkisstjórn sem ákveddi að henda allri þessari vinnu í ruslið – eða láta hana gleymast hægt og rólega.