MIkil umræða um sálmana hefur farið fram á Facebook síðu Illuga
„Er ég einn um að þykja Passíusálmarnir samanrekið klambur, illa saminn leirburð og hugmyndafræðilegt þvaður?“
Þetta skrifar Illugi Jökulsson á Facebook síðu sína í gær og hefur færslan heldur betur vakið viðbrögð. Margir segjast sammála Illuga og hann sé bara að skrifa það sem aðrir þora ekki um þetta bókmenntaverk sem hefur lengi verið í hávegum haft hér á landi.
Einar Steingrímsson stærðfræðiprófessor tekur undir orð Illuga: „Ég hélt einmitt að ég væri einn í þessum hópi! En, sennilega erum við bara þögull meirihluti sem sjáum annars vegar hvað þetta er hryllilegur leirburður, og hins vegar hvað þessi þrælslund gagnvart yfirvaldi, raunverulegu og ímynduðu, er ógeðfelld,“ skrifar hann.
Þetta er – með leyfi að segja – það alvitlausasta sem ég hef lesið á FB í langan tíma.“ skrifar Jón Viðar Jónsson leikhúsgagrýnandi sem svar við færslunni og heldur áfram:
„Ljóst að sá sem slær slíku fram – vitaskuld án nokkurra dæma eða skýringa á því hvað hann er að fara – hefur annað hvort ekki lesið sálmana eða hefur einfaldlega ekkert vita á skáldskap. En sennilega er það þó aðallega alkunn andúð þín á kristnum dómi, sem er löngu orðin einhvers konar þráhyggja sem þú kemst ekki út úr, sem glepur þér sýn – að ekki sé minnst á nánast infantíla þörf þína fyrir að reyna að æsa og móðga alla sem játa kristna trú.“
Jón Viðar segir að sálmarnir séu misgóðir „en í langflestum þeirra er eitthvað briljant og sumir þeirra eru innblásnir af skáldlegum þrótti og dramatík frá upphafi til enda.“
„Að orðkynngi eiga þeir vart nokkurn líka í öllum ísl. bókmenntum að fornu og nýju. Þeir eru í senn miskunnarlaus sjálfsskoðun manns, sem horfist í augu við eigin ófullkomleika og fallvaltleik mannlegs lífs, jafnframt því sem hann les valdhöfum pistilinn og varar við afleiðingum valdníðslu, spillingar og græðgi. Og sú ádeila er algerlega tímalaus, jafn aktúel nú og hún var þá,“ skrifar Jón Viðar ekki par sáttur við Illuga.
„Það er barnaleikur, Jón Viðar, að tína til hundrað dæmi um ömurlegan leirburð úr Passíusálmunum. Og það hljóta allir að sjá sem lesa þá“ skrifar Einar Steingrímsson sem svar við innleggi Jóns Viðars. Jón Viðar bendir á móti á að það sé líka hægt að tína til hundrað dæmi um klúðurslegt og beinlínis óskiljanlegt orðalag úr textum Shakespeares. „Þeir sem halda að tilgangur bókmenntagagnrýni sé slík iðja ættu snúa sér að öðru,“ skrifar hann.
Guðmundur Andri Thorsson rithöfundur blandar sé í umræðuna og skrifar: „Hallgrímur er okkar Bach. Passíusálmarnir renna ekki alltaf samkvæmt bragkennd nútímamanna og þegar maður les þá þarf maður að finna taktinn í þeim, skynja músíkina.“ Guðmundur Andri segist ekki vera í vantrúarbókmenntafræðinni og nálgast þennan texta hvorki út frá bókstafstrú né bókstafsvantrú.
„Þetta er glíma skálds við líf sitt, erfitt á köflum, við yfirvöld, mótdræg á köflum og við guð sinn, grimman á köflum, og þessi glíma fer fram innan tiltekins ramma sem er hugmyndafræði aldarinnar, og háð með tilteknu orðfæri sem er tungutak aldarinnar. Sjálfur hrífst ég af þessu tungutaki, þó ankannalegt sé í nútímaeyrum á köflum, eða kannski einmitt vegna þess. Hugmyndafræðin sem Hallgrímur brýst um á hæl og hnakka í er hins vegar andstyggileg. Ekki fer samt á milli mála að sálmarnir eru samdir af umtalsverðu listfengi og þeir eru að minni vitund mikill skáldskapur á allan mælikvarða, líka nútímalegan,“ skrifar Guðmundur Andri.
