Bjarnheiður Hallsdóttir, framkvæmdastjóri ferðaskrifstofunnar Katla DMI og fyrrverandi formaður Samtaka ferðaþjónustunnar, gerir athugasemd við umræðu um hina svokölluðu „innviðaskuld” okkar Íslendinga.
Vísar hún til orða Þórólfs Matthíassonar prófessor emeritus og hagfræðings, sem var gestur í þættinum Vikulokin á Rás 2 á laugardag.
„Þórólfur talaði þar um slit á vegakerfinu sem meðal annars orsakaðist af því að allir vöruflutningar fara nú fram á þjóðvegum landsins. Þórólfur bætti svo við: „svo kemur ferðamannaiðnaðurinn í viðbót, þar sem við höfum kosið að skipuleggja hann þannig að láta ferðamennina sjá um aksturinn sjálfa, á bílaleigubílum og þetta veldur mjög miklu sliti á kerfinu, án þess að við höfum þá greiðslukerfi fyrir notkunina á mannvirkjunum, sem gengur upp, þannig að þetta þarf að takast á við. Það er ekki hægt að senda alla reikningana fyrir að flytja lax í flug eða ferðamenn austur á Vík til skattgreiðenda. Það verður að taka það einhvern veginn af notendum mannvirkjanna, vegna þess að þeir eru ekki endilega skattgreiðendur hér……það þarf að passa upp á þetta, sérstaklega í sambandi við ferðamannaiðnaðinn. Að greiðsluþátttaka ferðamanna vegna þeirra útgjalda sem falla til hérna er ekki nógu mikil. Kostnaðurinn vegna þessa lendir í of ríkum mæli á skattgreiðendum.””
Segir Bjarnheiður að skrifa mætti heila ritgerð um þessa nálgun prófessorsins á ferðaþjónustuna, en í pistli sínum segist hún ætla að skoða fullyrðingu hans um að ferðamenn séu ekki skattgreiðendur á Íslandi.
Bjarnheiður segir umræðuna um innviðaskuldina hafa komið reglulega upp síðustu ár og rifjar upp að í lok mars árið 2018 hafi hún skrifað grein sem birtist í Fréttablaðinu um skattspor Angelu Müller frá Stuttgart í Þýskalandi, sem kom með eiginmanni sínum til Íslands sumarið áður. Segir hún hjónin ekki hafa fengið nóg þá og því heimsótt Ísland aftur nú í sumar.
„Þau dvöldu hér í níu daga og fóru hringinn í kringum landið á bílaleigubíl. Þau borðuðu á veitingastöðum bæði í hádeginu og á kvöldin og nýttu auk þess ýmsa afþreyingu, fóru í siglingu, í baðlón og í hvalaskoðun, svo eitthvað sé nefnt. Auk þess keyptu þau sér bæði íslenskar lopapeysur og töluvert af minjagripum, sem ekki verður tíundað frekar hér. Síðan þau komu síðast, hefur ýmislegt breyst, verð á flestum þjónustuþáttum hefur hækkað verulega (og þar með virðisaukaskattsupphæðir), gistináttaskattur hefur margfaldast og bílastæðagjöld eru nú innheimt á nánast hverju „götuhorni”.”
Bjarnheiður rekur kostnað hjónanna við Íslandsferðina fyrir utan flugfargjaldið:
*Flugvallagjöld á Íslandi námu 11.230 kr.
*Gisting í 9 nætur á 3ja-4ra stjörnu hótelum kostaði 315.000 kr. Þar af var gistináttaskattur 800 kr. per einingu, samtals 7.200 kr. og virðisaukaskattur (11%) á gistingu 30.503 kr.
*Kostnaður vegna morgunverðar var 54.000 kr. og þar af var greiddur 5.352 kr. í virðisaukaskatt (11%).
*Kostnaður vegna bílaleigubíls í millistærð var 353.000 kr., þar af var greiddur 68.323 kr. í virðisaukaskatt (24%).
*Kostnaður vegna eldsneytis var um 80.000 kr. (Eknir 2.500 km). Af þeim kostnaði rann rúmur helmingur í ríkissjóð vegna bensín- og olíugjalds ásamt virðisaukaskatti (24%), eða um 43.000 kr. Hér er rétt að geta þess að langflestir bílaleigubílar eru ennþá knúnir bensíni eða díselolíu.
*Kostnaður vegna hádegisverða var um 63.000 kr. Þar af var virðisaukaskattur (11%) eða 6.240 kr.
*Kostnaður vegna kvöldverða var um 162.000 kr. Þar af virðisaukaskattur (11%) eða 16.055 kr.
*Kostnaður vegna áfengra drykkja (9 flöskur af léttvíni á veitingahúsi) var72.000 kr. Þar af nam áfengisgjald og virðisaukaskattur ca. 17.000 kr.
*Í þjóðgarðinum á Þingvöllum, Í Vatnajökulsþjóðgarði og við Geysi (land í eigu ríkisins) greiddu hjónin bílastæðagjöld, alls 3.300 kr.
*Við aðra áfangastaði ferðamanna (Seljalandsfoss, Skógafoss, Reynisfjara, Dyrhólaey, Fjaðrárgljúfur, Stuðlagil, Námaskarð, Hverfjall, Glanna og Kirkjufell), greiddu þau samtals 10.772. Þeim láðist að greiða fyrir bílastæðið við Kirkjufell innan sólarhrings og því féll þar á vangreiðsluálag (Sannir Landvættir) upp á 4.500 kr. auk færslugjalds 250 kr.
*Fyrir siglingu á Jökulsárlóni voru greiddar 13.800 kr. Þar af var virðisaukaskattur (11%) eða 1.368 kr. Jafnframt fóru þau í hvalaskoðunarferð sem kostaði 27.000 kr. Virðisaukaskattur (11%) af þeirri ferð var 2.674 kr.
*Müller hjónin fóru í tvö baðlón og greiddu fyrir það samtals 46.980 kr. Virðisaukaskattur (11%) var 4.678 kr.
Samkvæmt ofangreindum útreikningum Bjarnheiðar eru hjónin að greiða í skatt og þjónustugjöld til hins opinbera og til fyrirtækja í eigu ríkisins, samtals 216.923 kr. sem eru tæp 18% af heildarverði ferðarinnar.
„Tekjur sem ríkissjóður hefði orðið af, hefðu Müller hjónin ekki komið til landsins. Óbeint framlag til hagkerfisins er hér ótalið. En þegar allt er talið með, þá rennur um það bil þriðja hver króna sem ferðaþjónustan aflar, til ríkis og sveitarfélaga.”
Að sögn Bjarnheiðar eru hjónin dæmigerðir sumarferðamenn á Íslandi og eru í hópi hundruða þúsunda annarra gesta sem ferðast um landið á svipaðan hátt. Segir hún þau nýta sér fjölbreytta þjónustu vítt og breitt um landið eins og flestir ferðamenn gera.
„Þau borga skatta og gjöld eins og lög gera ráð fyrir og greiða þar með ríkulega fyrir notkun vegakerfis og aðstöðu á ferðamannastöðum. Það má færa fyrir því sterk rök að erlendir ferðamenn séu einstaklega heppilegir skattgreiðendur á landinu, þar sem þeir í langflestum tilfellum bæta aðeins við, legga til fjármuni til innviðauppbyggingar, auka nýtingu þeirra og taka á sama tíma hlutfallslega mjög lítið út úr samneyslunni á landinu. Það er því óhætt að segja að sínum augum lítur hver á silfrið.”
Lesa má grein Bjarnheiðar í heild sinni hér.
