Guðný S. Bjarnadóttir, stjórnarformaður Vitundar, samtaka gegn kynbundnu ofbeldi, segir að búið sé að normalísera það að konur þurfi stöðugt að verja sig. Guðný skrifar aðsenda grein á Vísi um stafrænt ofbeldi og segir hún að þær konur sem ekki hafa upplifað slíkt verði alltaf færri og færri.

Greinin er skrifuð í tilefni 16 daga alþjóðlegs átaks gegn kynbundnu ofbeldi og er áherslan í ár á stafrænt ofbeldi.

Guðný segir í grein sinni að stafrænt ofbeldi sé vaxandi samfélagsmein og þó birtingarmyndirnar séu nýjar séu rótin og mynstrin þau sömu: „Misnotkun valds, kerfisbundin mismunun og samfélag sem leyfir gerendum of oft að beita ofbeldinu óáreittir.“

Áður óþekktar leiðir hafa opnast

Hún segir að stafrænt ofbeldi hafi opnað gerendum áður óþekktar leiðir til að áreita, stjórna og þagga niður í konum.

„Konur þurfa sífellt að vega og meta öryggi sitt á götum borgarinnar, vinnustaðnum, heima hjá sér og í nánum samböndum. Nú hefur bæst við enn einn vettvangur: netið og stafrænt rými sem fylgir okkur hvert sem við förum. Konur þurfa að hugsa sig tvisvar um áður en þær birta mynd, skrifa athugasemd eða taka þátt í samfélagsumræðu. Konur þurfa að íhuga hvaða áhætta felst í því að vera sýnilegar, að tjá sig, að standa fast á sínu… að vera til.“

Að sama skapi segir hún að gerendur nýti hinn stafræna vettvang til að bita ofbeldi með miklum sveigjanleika í aðferðum og nafnleysi.

„Þeir nýta sér ýmsar leiðir svo sem dreifingu myndefnis án samþykkis, hótanir, rakningu, stöðuga áreitni og hatursorðræðu. Nýjar leiðir með sama ofbeldinu, nú fléttað inn í daglegt líf kvenna með engri undankomuleið. Það þarf vart að útlista afleiðingar hvers kyns ofbeldis, þær eru alltaf jafn alvarlegar sama í hvaða formi það er.“

Þreytandi staða

Guðný segir skýrslur sýna að meirihluti íslenskra kvenna sem verður fyrir stafrænu ofbeldi tilkynnir það ekki vegna vantrausts á kerfinu. Nauðsynlegt sé að bæta kerfið svo að gerendur finni fyrir afleiðingum brota sinna, en ekki síst svo að brotaþolar fái á tilfinninguna að það sé eitthvað hægt að gera og að það þjóni tilgangi að tilkynna og kæra brot.

„Það þykir eðlilegt í dag að konur deili staðsetningu sinni þegar þær fara á stefnumót eða tali í símann á meðan þær ganga heim til sín. Sumar konur gefa upp karlmannsnafn þegar þær panta mat á netinu til að forðast áreiti eða láta leigubílinn stoppa 3 húsum frá heimili þeirra. Þetta er þreytandi. Það er þreytandi að þurfa sífellt að huga að öryggi sínu og geta ekki slakað á.“

Guðný segir að lokum að það sé mögulegt að ein dreifing myndefnis í óleyfi, ein hótun eða ein athugasemd hafi afgerandi afleiðingar fyrir þolanda. „Gefum ofbeldismönnum ekki frípassa til að beita ofbeldi án þess að þurfa axla ábyrgðina.“