„Það er erfitt – og erfiðara en áður – fyrir ungt fólk að eignast sína fyrstu íbúð. Húsnæðislán eru dýr og vextir á húsnæðislánum eru mun hærri en í nágrannaríkjunum. Fólk á íslenskum leigumarkaði býr líka við fáránlega erfiðar aðstæður. Íslenskur leigumarkaður er þannig að fari fólk einu sinni á hann eru miklar líkur á því festast þar og allar kannanir sýna að fólk sem er á íslenskum leigumarkaði vill ekki vera þar. Það vill sleppa þaðan. Það á auðvitað ekki að vera eitt af áföllum lífsins að lenda á leigumarkaði,“ segir Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir þingmaður Viðreisnar.
Þorbjörg fer yfir stöðuna á húsnæðismarkaði í skoðanapistli á visir.is. Segir hún að á næstu mánuðum muni enn fleiri lenda í vandræðum með að ná endum saman, ekki vegna þess að þau hafi farið glannalega heldur vegna þess að allar aðstæður hafi breyst til hins verra mjög hratt. Húsnæðislánin stökkbreytast, hvort sem þau eru óverðtryggð eða verðtryggð, og verð á mat og öðrum nauðsynjum hækkar og hækkar.
„Í fyrsta sinn síðan í september 2009 er verðbólga komin yfir 10 prósent. Það er miklu dýrara að versla í matinn og húsnæðiskostnaður flestra hefur rokið upp, hvort sem þau búa í eigin húsnæði eða eru á leigumarkaði. Hið mikla lágvaxtaskeið sem ríkisstjórnin lofaði fyrir síðustu kosningar var auðvitað tálsýn ein. Og á Íslandi þarf að hækka vexti margfalt til að taka á svipaðri verðbólgu og í nágrannaríkjunum. Síðustu mánuði hafa vextir verið hækkaðir 11 sinnum og nú búast flestir við því að stýrivextir fari í 7,5 prósent seinna í mánuðinum. Þetta er veruleiki ungs fólks í landi tækifæranna sem Sjálfstæðisflokkurinn lofaði í síðustu kosningum,“ segir Þorbjörg.
Segir hún að stefnuleysi ríkisstjórnarinnar sé um að kenna og að samkomulag ríkisstjórnarflokkanna þriggja felist ekki í öðru en að halda völdum, enda engir blaðamannafundir haldnir um aðgerðir gegn verðbólgudraugnum sem ríkisstjórnin kallar stærsta óvin almennings. Segir hún seðlabankastjóra einan í því hlutverki að glíma við verðbólguna.
„Hann hefur reyndar lýst því að ríkisstjórnin hafi gert honum erfiðara fyrir í baráttunni við verðbólguna með hallarekstri ríkissjóðs á miklum þenslutíma.“
Þorbjörg bendir á að húsnæðisstefna ríkisstjórnarinnar sé ekki til og átaksverkefni á borð við húsnæðissáttmála um 35 þúsund íbúðir á næstu tíu árum leysi ekki þann bráðavanda sem blasir við ungu fólki sem vill eignast húsnæði.
„Staðan í dag er að það reynist flestum ómögulegt að kaupa íbúð ef pabbi og mamma geta ekki hjálpað til. Og hver eru viðbrögð ríkisstjórnarinnar við afleiðingum vaxtahækkana á byggingamarkaðinn? Byggingabransinn er á leið í frost vegna þess að eftirspurnin er horfin. Það að láta afmarkaðan hluta samfélagsins, ungt fólk, taka á sig allar vaxtahækkanir af fullum þunga hefur þær augljósu afleiðingar að næstu árgangar munu ekki komast inn á húsnæðismarkaðinn. Á meðan eru aðrir hópar í samfélaginu lausir undan áhrifum vaxtahækkana, eins og stórfyrirtækin 300 sem gera upp í öðrum gjaldmiðlum.“
Segir Þorbjörg ekkert réttlæti felast í því að ungt fólk búi við þennan veruleika. Hér á landi þurfi opinbert kerfi sem tekur á húsnæðisþörf hverju sinni, þar sem almenni markaðurinn leysi ekki vanda húsnæðismarkaðar.
„Ungt fólk á Íslandi eigi að geta eignast íbúð án þess að kaupa hana með foreldrum sínum. Húsnæðismarkaðurinn er og verður viðvarandi verkefni stjórnvalda. Verkefnið er að gera fólki kleift að eignast íbúð. Sama hver pabbi þinn er og sama hver mamma þín er. Skynsamleg hagstjórn með slíku kerfi myndi ala af sér velferð. Stóra myndin snýst um jöfn tækifæri – að Ísland verði land jafnra tækifæra til þess að eignast húsnæði.“
