Helgi Vífill Júlíusson, blaðamaður hjá Markaðinum, líkir hópi Íslendinga við sjónvarpspersónuna vinsælu, Homer Simpson, í pistli sem birtist í Fréttablaðinu í dag. Hann segir umræddan hóp sjá Ísland sem „frjálshyggjuparadís“, þrátt fyrir háa skatta, og það minni hann á Homer Simpson sem horfi í spegil og sjá vöðvatröll.
„Hópur Íslendinga minnir á Homer Simpson þegar hann akfeitur horfði í spegil og sá heljarmenni. Nema hvað umræddur hópur horfir til Íslands, þar sem skattar eru háir í alþjóðlegum samanburði og fjöldi reglna setur stein í götu atvinnulífsins, og sér frjálshyggjuparadís. Og grætur örlög sín.“
Helgi segir að Ísland sé í þannig stöðu að öflugt samkeppnisumhverfi sé nauðsynlegt til þess að ná árangri í efnahagsmálum. Hann segir viðvörunarbjöllur hringja vegna þess að Íslendingar séu ekki jafn duglegir að nýta sér einkarekstur í heilbrigðis- og menntamálum.
„Rétt eins og rannsóknir hafa opnað augu okkar fyrir loftslagsvanda er rétt að grípa til greininga þegar rætt er um efnahagslega stöðu Íslands. Við erum fámenn þjóð, langt frá erlendum mörkuðum, og þurfum því að binda þannig um hnútana að hagsæld verði eins mikil og kostur er. Það verður ekki gert nema með öflugu samkeppnisumhverfi.
Það hringja strax viðvörunarbjöllur við að Ísland nýti einkarekstur í heilbrigðis- og skólakerfinu í minna mæli en hin Norðurlöndin.“
Þá ræðir Helgi nýlega skýrslu sem leiði í ljós að byggingariðnaður á Íslandi búi við mestar hömlur af öllum OECD-ríkjunum. Hann segir að í EES-samstarfi felist mörg tækifæri, en Ísland hafi hins vegar fallið í reglugerðar-gryfju.
„Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir, iðnaðar- og ferðamálaráðherra, óskaði eftir því að Efnahags- og framfarastofnunin (OECD) tæki starfsumhverfi byggingariðnaðar og ferðaþjónustu til skoðunar. Í ljós kom, í skýrslu sem birtist í liðinni viku, að byggingariðnaður býr við mestar hömlur af öllum OECD-ríkjunum og að óþarfa reglubyrði einkenni nokkuð regluverk ferðatengdrar þjónustu.
Slíkt er kostnaðarsamt. Skýrsluhöfundar telja að auka megi hagvöxt hérlendis um eitt prósent ef tillögur stofnunarinnar um bætt samkeppnisumhverfi í ferðaþjónustu og byggingariðnaði ná fram að ganga.
Það eru mikil tækifæri fólgin í EES-samstarfinu en því miður höfum við fallið í þá gryfju að innleiða fjölda reglna með meira íþyngjandi hætti en þörf er á. Úttekt forsætisráðuneytisins árið 2016 leiddi í ljós að það var gert í þriðjungi tilfella á einu kjörtímabili.“
Að lokum segir Helgi að vogunarhlutfall stóru bankanna á Íslandi sé það hæsta í Evrópu. Hann segir það vera þökk sé Fjármálaeftirliti Seðlabankans. Helgi segir að skuldafjallið verði erfitt viðureignar og því þurfi að skera fitu af rekstri hins opinbera.
„Ríkulegar kröfur til bankanna gera það sömuleiðis að verkum að vextir eru hærri en þörf er á og hagvöxtur minni. Bankasýsla ríkisins benti nýlega á að vogunarhlutfall stóru bankanna þriggja væri það hæsta í Evrópu og langt yfir meðaltali Evrópuríkja. Ekki er um að ræða ákvörðun íslenskra bankastjórnenda heldur Fjármálaeftirlits Seðlabankans.
Samkvæmt rannsóknum sem Seðlabanki Svíþjóðar yfirfór fyrir um þremur árum gæti munurinn sem þá var kostað á bilinu 1,6 til 2,4 prósentur í viðvarandi hærri fjármagnskjörum til viðskiptavina íslensku bankanna. Enn fremur gæti munurinn leitt til eins prósents minni hagvaxtar á Íslandi en ella.
Nú þegar samanlagður halli á rekstri ríkissjóðs á árunum 2020 og 2021 mun nema yfir 530 milljörðum króna þarf að tálga regluverkið með réttum hætti og skera fitu af rekstri hins opinbera. Skuldafjallið verður nógu erfitt viðureignar.“
