Það vakti athygli þegar Jóhann Páll Jóhannsson umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra kynnti nýlega einföldun á regluverki sem felur í sér að skyldunni til að afla starfsleyfis vegna hollustuhátta og mengunarvarna er létt af 23 tegundum atvinnustarfsemi. Af þessu tilefni sagði Jóhann að þetta væri afgerandi skref í þágu einfaldara regluverks og sveigjanlegra rekstrarumhverfis fyrir fólk og fyrirtæki.
Næst á dagskrá hjá Jóhanni er svo ný rammaáætlun og víðtæk einföldun á stjórnsýslu orkumála með breytingum á tíu lagabálkum til þess að greiða fyrir orkuöflun og verðmætasköpun um allt land.
Þvílíkur léttir – þvílík breyting! Loksins er eftir áratuga aukningu flækjustigs í stjórnsýslu landsins sem hefur gert framkvæmdir, stofnun fyrirtækja og einkaframtakið flóknara er verið að snúa þessu við. Og það veitir ekki af.
Landnámsmennirnir komu til Íslands til að einfalda lífið sitt. Þeir voru að sligast undan sköttum og ofríki Haralds hárfagra og sóttust eftir frelsi og ókeypis landrými á Íslandi. Einu skattarnir sem þeir greiddu voru 1% eignaskattur (tíund) sem var innleiddur árið 1096. Lífið í sveitum landsins gegnum aldirnar var oft erfitt en það var einfalt. Það snerist um sjálfsþurftarbúskap án afskipta kóngsins eða embættismanna. Vistarbandið og einokunarverslunin setti þunga bagga á fólkið í landinu en að öðru leyti struku flestir Íslendingar um frjálst höfuð.
Árið 1877 var tíundarkerfið lagt niður og tekinn upp tekjuskattur og eignaskattur sem var að hámarki 4%. Um aldamótin 1900 var frjáls verslun á Íslandi, engir innflutningstollar voru á vörum og íslenska krónan var alþjóðlegur gjaldmiðill sem var gjaldgengur í allri Norður Evrópu.
Um land allt spruttu upp ný fyrirtæki í sjávarútvegi, iðnaði, verslun og flutningum sem gátu starfað nánast óhindrað og án afskipta ríkisvaldsins enda er talið að hagvöxtur á Íslandi hafi aldrei verið meiri en á árunum frá aldamótum fram að 1914. Eftir komu ritsímans 1906 voru tugir heildverslana stofnaðar sem margar hverjar starfa enn í dag.
En það átti eftir að breytast. Ríkið stofnaði einkasölufyrirtæki eftir 1918 í verslun, framleiðslu og útvarpsrekstri og setti kvaðir og hindranir á starfsemi einkaframtaksins. Eitt versta dæmið um slíkt var þegar hagkvæm mjólkurframleiðsla Thors Jensen á Korpúlfsstöðum var stöðvuð með mjólkursölulögum árið 1934 til að vernda smábændur.
Í dag eru margar hindranir í vegi frjálsra viðskipta á Íslandi. Dæmi um slíkt er rekstur einokunarverslana ríkisins á víni og bjór sem þýðir að við þurfum að fara um 6 milljónir ferða sérstaklega í vínbúðir á ári til að kaupa þessa vöru.
Annað sem flækir líf okkar að óþörfu er úrelt króna sem við þurfum að skipta í erlendan gjaldmiðil í hvert sinn sem við kaupum vörur eða þjónustu á ferðalögum okkar erlendis eða þegar innflutningsfyrirtæki gera sín innkaup frá erlendum birgjum. Þetta kostar heimilin og fyrirtækin í landinu tugi milljarða á ári í skiptikostnað og gengismun.
Það eru breytingar fram undan í þessum efnum þegar Ísland verður fullgildur aðili að Evrópusambandinu og tekur upp evru í staðinn sem er alþjóðlegur gjaldmiðill, skiptanlegur í öllum löndum heims. Við það falla niður allir verndartollar á vörum og aukin samkeppni verður á banka- og tryggingamarkaði. Nú þegar hefur aðild okkar að EES einfaldað ferðalög okkar, minnkað símakostnað innan Evrópulanda og samræmt ýmsa tækni eins og hleðsluinnstungur farsíma og rafbíla svo dæmi séu tekin.
En það er annað sem við gerum til að flækja daglegt líf okkar.
Nýleg könnun í BNA sýnir að meðalheimilið er með um 300 þúsund hluti í skápum, skúffum, geymslum og í bílskúrnum. Tíu ára barn í BNA á um 240 leikföng en notar aðeins um 12 þeirra. Meðalmanneskjan á 148 fatastykki, frá frakka niður í sokka! Í BNA eru fleiri sjónvarpstæki en fólk!
Líkur benda til að þessar tölur eigi að miklu leyti við okkur Íslendinga. Það sem við getum gert til að einfalda lífið er að kaupa minna af dóti, gefa frá okkur það sem við erum ekki að nota og geyma restina með skipulegum hætti á heimilinu.
Kannanir benda til að nútímamaðurinn á Vesturlöndum sé að fylla tímann sinn af alls kyns verkefnum og áhugamálum sem eru ekki endilega að færa honum hamingju eða gleði. Munum að hafa lausan tíma og frjálsa daga með engum verkefnum eða skyldum, þannig verður lífið einfaldara.
Alls staðar og daglega verðum við vör við það hvað líf okkar er að verða einfaldara.
Sem dæmi má nefna innkaup, tímapantanir og bókanir á netinu sem við gerum sjálf og þær greiðslur sem við framkvæmum gegnum netbanka. Einnig þeir fjarfundir sem við eigum og getum þannig sparað tíma og orku sem fer annars í ferðalög milli staða.
Einnig einfaldast lífið þegar við notum smáforrit eins og Parka, Hopp og Spotify sem geymir um 100 milljón laga þar með talið nánast alla íslenska tónlist. Við höfum einfaldað lífið með rafrænum undirskriftum og skattskýrslum. Netumsóknir um vegabréf, ökuskírteini og lyfseðla spara tíma. Stafræn stjórnsýsla hefur þannig einfaldað líf okkar á mörgum sviðum.
Við getum öll einfaldað líf okkar með því að gera meira … með því að gera minna. Einbeita okkur að því sem okkur finnst mikilvægast í lífinu: heilsunni, sjálfræði okkar og góðum tengslum við nánustu fjölskyldu og vini.
Stjórnvöld geta tekið Jóhann til fyrirmyndar og gert fjölskyldum, fyrirtækjum og félagasamtökum lífið einfaldara með því að fækka reglugerðum, einfalda stjórnkerfið og skattkerfið og almennt leyfa okkur að lifa einfaldara lífi eins og landnámsmennirnir, forfeður okkar, fengu að njóta.
