„Við fyllum öll líf okkar allt of mikið með alls konar áhyggjum út af veröldinni en veitum því ekki eftirtekt hversu ágætlega hún getur komist af án okkar.“
Þetta segir í 105 ára gömlu bréfi, sem Tómas Guðmundsson skáld skrifaði systur sinni ungur að árum.
Það átti að vísu eftir að koma á daginn að lega landsins í veröldinni skipti máli í hugmyndafræðilegum átökum um frelsi og alræði. Að öðru leyti stendur eftir að veröldin kemst ágætlega af án okkar.
Hitt er að í samtímanum þarf Ísland meir á samfélagi þjóða að halda en flestar aðrar þjóðir. Þannig eru lifandi tengsl á milli litlu ferjuhafnarinnar á Brjánslæk á Barðaströnd og höfuðstöðva NATO og ESB í Brussel í Belgíu.
Á mánudag flutti Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra Alþingi árlega skýrslu um utanríkispólitík Íslands. Fátt ræður meir um hag landsins, heimila og fyrirtækja, þéttbýlis og dreifðra byggða en þau viðfangsefni sem þar eru til umfjöllunar.
Frá fyrstu skrefum Íslands inn á samstarfsvettvang frjálsra þjóða eftir seinni heimsstyrjöld hefur mikilvægi þess ekki verið ríkara að stjórnvöld takist á við nýjar aðstæður til að tryggja efnahagslega og pólitíska stöðu landsins.
Af sjálfu leiðir að þjóðin hefur ekki í langan tíma átt meira tilkall til þess að fá að heyra skilaboð ríkisstjórnar og stjórnarandstöðuflokka um þessi efni.
En þá brá svo við að stjórnendum RÚV þótti grafarþögnin eiga best við. Hún geymir væntanlega skilning þeirra á hlutverki ríkisrekinnar fréttastofu.
Ræður Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur utanríkisráðherra og Þórdísar Kolbrúnar Reykfjörð Gylfadóttur fyrrum utanríkisráðherra og fyrsta talsmanns úr röðum stjórnarandstöðunnar voru um margt eftirtektarverðar.
Báðar byggðu þær mál sitt á sama skýra hugmyndafræðilega grunni. Og það sem meira er: Í skilaboðum þeirra var góður samhljómur um flest.
Raunsætt mat beggja á þeim breyttum aðstæðum í veröldinni, sem kalla á að ný skref verði stigin við mótun varnarmálastefnu og framkvæmd hennar, féll vel saman.
Örugg og ábyrg stefna í öryggis- og varnarmálum hefur öðru fremur tryggt fullveldi landsins á lýðveldistímanum.
Þegar umrót og breyttar aðstæður kalla á að ný skref séu stigin á þessu sviði skiptir samstaða þessara tveggja höfuð talsmanna ríkisstjórnar og stærsta stjórnarandstöðuflokksins miklu máli.
Báðar lögðu þær Þorgerður Katrín og Þórdís Kolbrún áherslu á að nýjar aðstæður kölluðu líka á skýra framtíðarsýn varðandi alþjóðlega efnahagssamvinnu. Einnig þar var hugmyndafræðilegur samhljómur.
Í því sambandi er rétt að hafa hugfast að fjölþjóðlegt samstarf um varnir og viðskipti endurspeglar tvær hliðar á sama peningi eins og berum orðum segir í stofnsáttmála NATO.
Þær ræddu ágreiningslaust um nauðsyn þess að styrkja fjölþjóðlegt efnahagslegt samstarf. Spurninguna um hitt hvernig það verður best gert nálguðust þær þó með mismunandi hætti.
Þorgerður Katrín talaði skýrt um þá stefnu ríkisstjórnarinnar að fela þjóðinni að taka ákvörðun um framhald viðræðna um fulla aðild að Evrópusambandinu.
Þórdís Kolbrún lagði áherslu á að nú þyrfti Evrópa að sýna hvers hún væri megnug í viðleitni til að styrkja efnahagslega samvinnu í álfunni.
Þrátt fyrir mismunandi nálgun beindu báðar sjónum í sömu átt.
Þrátt fyrir þennan ágæta samhljóm í skilaboðum þessara tveggja höfuðtalsmanna þjóðarinnar í utanríkismálum endurspeglar málflutningur þeirra ekki allsherjarsamstöðu þegar kemur að mikilvægi efnahagslegrar samvinnu.
Í því sambandi má nefna að Miðflokkur, Framsókn og hluti Sjálfstæðisflokks tala fyrir því Ísland taki ákvarðanir, sem stefnt gætu EES samningnum í uppnám. Óábyrgur málflutningur af þessu tagi er ein ástæðan fyrir því að enginn þessara flokka á nú sæti í ríkisstjórn.
Að öðru leyti virðast Miðflokkur, Framsókn og hluti Sjálfstæðisflokks telja að það mikla umrót, sem nú á sér stað í heimsviðskiptum, gefi ekki tilefni til að Ísland hreyfi sig í takt við gjörbreytta heimsmynd.
Þéttara efnahagslegt samstarf með þeim þjóðum, sem við stöndum hugmyndafræðilega næst, er ekki á þeirra dagskrá. Þetta er utanríkispólitík hreyfingarleysis þegar allt er á hreyfingu.
