Vala Hafstað, rithöfundur, segir fjölmiðla, með Ríkisútvarpið fremst í flokki, vera að svipta íslenskuna af fegurð sinni og þokka. Hún kallar vandamálið „geldingadali íslenskunnar“.
„Upp á síðkastið hafa æ fleiri fréttamenn stofnunarinnar tekið sér í munn þá nýlensku sem öðru hverju heyrðist í fyrra, en sem nú virðist hafa verið fyrirskipuð að ofan. Þar á ég við orðbragð á borð við stuðningsfólk, hestafólk, björgunarfólk, lögreglufólk og aðila í alls kyns samsetningum, í stað stuðnings-, hesta-, björgunarsveitar- og lögreglumanna, o.s.frv.,“ segir Vala í pistil í Fréttablaðinu í dag.
Hún segir það vera ævaforna hefð í íslensku að vísa til óskilgreindra hópa með töluorðum og fornöfnum í karlkyni. Hún segir nýja talsmátann vera afkáralegan og að hann krefjist þess að af fréttamönnum að þeir komist að því fyrir fréttalestur hvort umræddir voru karlar eða konur.
„Það sem virðist hafa gleymst er að konur eru og verða alltaf menn. „Það á ekki að kjósa mig af því að ég er kona, það á að kjósa mig af því að ég er maður, og innan orðsins maður er bæði karl og kona,“ sagði Vigdís Finnbogadóttir árið 1980. Þetta hefur lýðum verið ljóst fram að þessu, en nú er allt gert af ákveðnum þrýstihópum til að véfengja það. Á vefsíðu RÚV stendur: „Ríkisútvarpið er útvarp allra landsmanna.“ (Seinasta orðið hefur greinilega gleymst að strika út í takt við nýlenskustefnuna.) Þar af leiðandi er stofnunin í leiðtogahlutverki. Þar stendur einnig: „Við leggjum sérstaka rækt við íslenska tungu“,“ segir Vala en hún vill meina að Ríkisútvarpið hafi algerlega brugðist í þeirri rækt.
Hún segir áhrif Ríkisútvarpsins vera gífurleg þar sem ungt fólki lesi takmarkaðan fjölda bóka og sæki alla sína afþreyingu og upplýsingar ýmist á netið, í hlaðvarp eða útvarp.
„Stuðningur við nýlenskuna er á misskilningi byggður. Hún hefur nefnilega ekkert með frjálslyndi eða kvenréttindi að gera, heldur ber hún einfaldlega vott um einstrengingslegan hugsunarhátt og algeran skort á máltilfinningu. Hún snýst ekki um jafnréttisbaráttu heldur ýmist um ofstæki, sýndarmennsku eða ótta við álit þrýstihópa. Það er hrein fásinna að líta á þessa af bökun tungumálsins sem mikilvægt vopn í baráttunni fyrir jafnrétti,“ segir Vala og bætir við að það sé einnig út í hött að vinna markvisst að því að útrýma orðum sem eru fjarri því að kasta rýrð á nokkurn hóp. „Þeir sem nýlenskunni beita afmynda tungumálið undir yfirskini tiltekinnar hugmyndafræði, en um leið rýra þeir og raska hefðbundinni merkingu fjölmargra orða.“
Vala segir afleiðinguna vera að þeir sem aðhyllist ekki nýlenskuna séu brennimerktir sem karlrembur eða íhaldspakk og að nýja kynslóðin fái brenglaðan skilning á öllu sem áður var ritað.
„Hún fer t.d. að trúa því að hesta-, björgunarsveitar- og starfsmenn hafi aldrei verið annað en karlkyns. Af lestri gamalla frétta mun hún ímynda sér að allir sem nokkurn tíma hafi verið handteknir, fluttir á sjúkrahús, eða verið með óspektir í miðbænum hafi verið karlmenn. Hún mun álykta að mannamót hafi verið karlasamkomur, mannamatur hafi verið ætlaður körlum einum, manngengir hellar verið lokaðir konum, að mannýg naut hafi aðeins ráðist á karla, o.s.frv.,“ segir Vala.
„Ef fram fer sem horfir mun verða brýn þörf á að fá andlausa skriffinna, sérhæfða í tungu geldleikans, til að endurrita allar okkar bókmenntir og aðrar ritaðar heimildir sem fylgt hafa þjóðinni um aldir. Þar mun manndrápsveður trúlega verða kallað fólksdauðaveður, mannafælur einstaklingafælur, manngangur stykkjahreyfingar, mannamál fólksmál, mannbroddar einstaklingsbroddar, landsmenn landsfólk, manntal manneskjutal, mannamót aðilahittingar, og skessur munu ekki lengur finna mannaþef í helli sínum, heldur aðilafýlu,“ segir Vala að lokum og bætir við að henni sjálfri finnist aðilafýlan óbærileg og hvetur hún útvarpsstjóra til að gera allt sem í valdi hans stendur til að eyða nýlenskunni og forða íslenskunni frá þessari ógn.
