Í dag er þess minnst að 75 ár eru liðin frá D-degi, en svo er innrás herja Bandamanna í Normandie kölluð. Þetta var fjölþjóðlegt herlið, en fjölmennastir voru Bandaríkjamenn og Bretar.

Þetta var á tíma þegar týrur lýðræðisins höfðu slokknað í Evrópu. Á myrkustu árum heimsstyrjaldarinnar voru einungis fimm lýðræðisríki eftir í Evrópu – Ísland var eitt þeirra.

Í Bandríkjunum hefur orðið hefð að tala um „The Greatest Generation“ – kynslóðina mestu. Það er fólk sem var fætt á fyrstu áratugum 20. aldar og upplifði bæði kreppuna miklu og heimsstyrjöldina.

Flestir fulltrúar þessarar kynslóðar er horfnir – en nokkra má þó sjá við hátíðarhöldin vegna D-dags.

Þetta var kynslóð sem hafði fyrir einhverju raunverulegu að berjast. Fyrir lífskjörum sínum og afkomum í kreppunni, fyrir lífi sínu og frelsi í heimsstyrjöldinni. Þegar hermennirnir sneru heim af vígvöllunum var um það samfélagssátt að þeir sneru aftur til betra lífs og kjara en áður hafði þekkst. Í Bandaríkjum óx upp blómleg millistétt – verkamenn höfðu góð laun og gátu lifað af launum sínum, séð fjölskyldum sínum farborða og menntað börnin sín.  Í Vestur-Evrópu var byggt upp velferðar- og heilbrigðiskerfi – Bretar gengu á undan með sitt fræga NHS.

Því miður hefur verið stöðugt grafið undan þessu síðastliðna áratugi, meðal annars í svokölluðu hark-hagkerfi þar sem réttindi vinnandi fólks er virt að vettugi. Ójöfnuður eykst stöðugt – andstætt þeim hugsjónum um jöfnuð og virðingu sem voru lofti á árunum eftir stríð.

Björn Bjarnason nefnir aðrar afleiðingar stríðsins í pistli sem hann birtir á heimasíðu sinni. Það er alþjóðakerfið sem var byggt upp eftir styrjöldina:

„Reynslan af síðari heimsstyrjöldinni lagði grunn að alþjóðakerfinu eins og það er nú á tímum, Sameinuðu þjóðunum, NATO, Evrópuráðinu og Evrópusambandinu.

Fórnirnar sem voru færðar í síðari heimsstyrjöldinni verða til einskis gleymi menn gildi þess að þjóðir vinni saman með frjálsum viðskiptum og sameiginlegum vörnum. Engir eiga meira undir í því efni en smáþjóðir. Þess vegna ber okkur Íslendingum ekki síður en öðrum þjóðum að minnast þess með virðingu og þökk sem gerðist þennan dag fyrir 75 árum í Normandie í Frakklandi.“

Því miður er þessu skipulagi alþjóðamála nú ógnað af þjóðernisöfgum sem hafa sprottið upp – líkt og draugar frá tíma ófriðar og stanslausra ýfinga á fyrri hluta tuttugustu aldar.