Á síðasta ári vantaði 1 milljarð króna upp á að ríkið endurgreiddi elli- og örorkulífeyrisþegum 75% af kostnaði þeirra við tannlækningar. Tannlæknar tóku 2.270 milljónir króna fyrir þjónustu sína við lífeyrisþega og Sjúkratryggingar endurgreiddu aðeins 607 milljónir króna eða 27%. Samkvæmt ákvæðum reglugerðar um þátttöku sjúkratrygginga í kostnaði sjúkratryggðra við tannlækningar ber ríkinu að endurgreiða 75%.
Ef notað er hlutfallið á milli verðs 201 skv. BASA og gjaldskrá SÍ þyrftu greiðslur SÍ að hækka úr 607 mkr. í 1.587 mkr. á ári eða um 980 milljónir króna. En ef miðað er við 75% af gjaldinu til tannlækna hefði endurgreiðslufjárhæðin þurft að vera 1.707 milljónir króna. Miðað við þá tölu vantaði 1.100 milljónir kóna á síðasta ári upp á að ná tilgreindri endurgreiðslu til elli- og örorkulífeyrisþega.
Samkvæmt upplýsingum blaðsins Vestfirðir hefur allt frá árinu 2004 dregið sundur með ákvæðinu um 75% endurgreiðslu og því sem elli- og örorkulífeyirsþegar hafa í raun fengið endurgreitt. Það hefur gerst á þann hátt að endurgreiðslan er ekki miðuð við reikning tannlæknis heldur gjaldskrá sem Sjúkratryggingum Íslands er gert að greiða eftir. Uppsöfnuð greiðsla sjúklinga til tannlæknis frá 2005 til 2017 nemur 17,5 milljörðum króna á verðlagi hvers árs. Samanlagðar endurgreiðslur ríkisins eru 6,2 milljraðar króna, en hefðu miðað við 75% endurgreiðslu átt að vera 13,1 milljarður króna. Mismunurinn er 6,9 milljarðar króna sem ríkið hefur velt yfir á sjúklinga. Verðlag hefur hækkað um liðlega 80% á tímabilinu. Einföld nálgun á fjárhæðinni yfir á verðlag í dag er að hækkað hana um 40%. Miðað við það jafngiltu vanefndir ríkisins um 10 milljörðum króna á verðlagi í dag. Athuga ber að þetta er áætlun, en það þyrfti að brjóta tölurnar niður á hvert ár og framreikna þær síðan til verðlags í dag til þess að fá nákvæma tölu.
Tekjulágir hrekjast frá tannlæknaþjónustu
Það er heilbrigðisráðherra sem ákveður gjaldskrána sem endurgreiðslur miðast við. Í lögunum um sjúkratryggingar eru engin ákvæði um hlutfallið sem endurgreiða á heldur er ráðherranum falið „að kveða á um nánari skilyrði og takmörkun greiðsluþátttöku sjúkratrygginga vegna tannlækninga og tannréttinga“ eins og segir í 20. grein laganna. Í reglugerðinni er hlutfallið ákveðið 75% en farin sú leið að miða ekki við raunkostnað sjúklings heldur gjaldskrá sem ríkið ákveður. Sú gjaldskrá hefur verið lægri en nemur kostnaði tannlækna og bilið þarna á milli hefur farð vaxandi með árunum. Staðan er sú að þarna munar um 1 milljarði króna á ári sem ríkið sparar sér. Samkvæmt upplýsingum blaðsins Vestfirðir eru afleiðingin sú að fjölmargir elli- og örorkulífeyrisþegar hafa ekki efni á nauðsynlegum tannviðgerðum og fara ekki til tannlæknis.
Það hefur þær afleiðingar að tölur Sjúkratrygginga Íslands endurspegla ekki raunveruleg þörf fyrir tannlæknaþjónustu lífeyrisþega. Öryrkjabandalagið hefur vakið athygli á þessum vanda og tannlæknar vitna um að öryrkja sæki ekki þeirra þjónustu. Í Ríkisútvarpinu var rætt við þáverandi heilbrigðisráðherra Kristján þór Júlíusson fyrir tveimur árum um málið. Sagðist hann vera allur af vilja gerður en að ekki væru til fleiri krónur í kassanum og ekki útlit fyrir að það breyttist.
