Hreindýrstarfar og vetrungar leita niður á láglendi – Stofninn fer í sex þúsund dýr í sumar
Töluverður fjöldi hreindýra er nú í byggð á Suðausturlandi. Þegar ekið er austur verður dýranna fljótlega vart eftir að komið er yfir Jökulsá á Breiðamerkursandi. Sjá má litlar hjarðir allt austur að Höfn í Hornafirði og raunar austar ef leið liggur þangað. Þannig mátti til að mynda í fyrrasumar sjá hátt í níutíu dýr á Djúpavogi nokkuð fram eftir vori.
Skarphéðinn G. Þórisson, hreindýrafræðingur Náttúrustofu Austurlands, sagði í samtali við DV að það hafi farið að bera meira á þessu fyrir nokkrum árum. „Fyrst og fremst eru þetta tarfar og vetrungar. Það er ekkert skrýtið þó að þeir séu horaðir á þessum tíma. Beljurnar er lengra inni í landi, og hærra, enda styttist í burð.“
Skarphéðinn segir að alltaf megi rekast á dýr í byggð sem drepist, á þessum árstíma. Tarfarnir geta verið særðir eftir fengitímann í vetur og hafi þar af leiðandi átt erfitt uppdráttar. „Þessar hjarðir hafa nú bara glatt menn og ferðamenn fyrir austan. Dýrin geta verið áberandi allt fram á sumar. Þetta er erfiðasti tími ársins fyrir þau en nú horfir þetta allt til betri vegar.“ Skarphéðinn segir að þó svo að snjói þá geti hreindýrin þefað uppi sína uppáhaldsfæðu í gegnum snjóinn. Hreindýrin eru sólgin í fléttur, þar sem þær er að hafa og einnig lyng, runna og grös.
Hreindýrastofninn íslenski telur nú um fimm þúsund dýr og mun að öllum líkindum fara í um sex þúsund dýr í sumar eftir að kálfarnir hafa bæst í hjörðina.
Yfir dimmustu mánuði ársins er alltaf nokkuð um að hreindýr verði fyrir bílum. Þetta hefur heldur aukist síðustu ár. Skarphéðinn segir að Vegagerðin hafi verið í samstarfi við Náttúrustofuna og meðal annars sett upp umferðarskilti til viðvörunar. Það er hins vegar erfitt að bregðast við þegar stór hjörð hleypur skyndilega í veg fyrir stóran flutningabíl í hálku. Þá er hætt við að illa fari. „Þegar uppbyggðum vegum fjölgar í gegnum vetrarbeitarsvæði dýranna aukast líkur á slysum.“ Skarphéðinn segir aðalatriðið að menn séu meðvitaðir um þá vegarkafla þar sem búast má við hreindýrum og dragi úr hraða á þeim svæðum.
Íslensku hreindýrin sem nú dafna með ágætum á Austurlandi voru flutt til landsins árið 1787. Þau eru ættuð frá Finnmörk í Noregi. Skarphéðinn segir að þegar íslensku afkomendurnir er bornir saman við norsku forfeðurna þá megi sjá að íslensk belja á besta aldri vegi um fjörutíu kíló þ.e. fallþunginn. „Okkar dýr standa fyllilega jafnfætis bestu dýrunum í Noregi. Slakari kýr í Noregi vega ekki nema um þrjátíu kíló. Það skiptir miklu máli fyrir okkar stofn að þær skordýraplágur sem herja á norsku dýrin eru ekki til staðar hér.“ Vísar Skarphéðinn þar til moskítóflugna og flugna sem kallast „klegger“ og leggjast á dýrin og sjúga blóð. Þessar plágur gera að verkum að dýrin í Noregi eru löngum stundum á hlaupum undan skordýrunum. Hér á landi eru dýrin laus við þessi hlaup og geta nýtt tímann til að fita sig fyrir veturinn.
