Veitingastaðabransinn í Englandi titraði fyrr á þessu ári þegar veitingastaðakeðja stjörnukokksins Jamies Oliver, Jamie’s Italian, var tekin til gjaldþrotaskipta. Af 25 stöðum Jamie’s Italian í Bretlandi var 22 lokað og þúsund manns misstu vinnuna eins og hendi væri veifað. Þá voru tveir aðrir staðir kokksins, Fifteen London og Barbecoa, einnig teknir til gjaldþrotaskipta.
Fyrsti Jamie’s Italian-staðurinn var opnaður árið 2008 en ljóst var að róðurinn var farinn að þyngjast seint á síðasta ári. Þá voru heildarskuldir keðjunnar 71,5 milljónir punda. Jamie‘s Italian-veldið var á barmi gjaldþrots árið 2017 en þá setti Jamie 12,7 milljónir punda inn í reksturinn til að reyna að bjarga honum. Þegar að ljóst var að keðjan riðaði til falls í lok seinasta árs sagðist Jamie Oliver ekki eiga meira fé til að setja í reksturinn.
„Ég á ekki meiri peninga. Það kemur sú stund þar sem ég get ekki sett aðrar hliðar rekstrarins í hættu sem og fólkið sem vinnur þar,“ sagði kokkurinn í samtali við Mail on Sunday á þeim tíma. Það var margt sem varð til þess að veitingastaðaveldi kokksins hrundi, til dæmis háir skattar og verð á hráefnum. Þá hækkaði leigan einnig talsvert og kokkurinn hélt áfram að færa út kvíarnar, jafnvel á stöðum þar sem var ekki næga viðskiptavini að finna. Almenningur byrjaði að nota smáforrit til að panta mat í auknum mæli, pundið féll þegar Bretar kusu að yfirgefa Evrópusambandið árið 2016 og til að bæta gráu ofan á svart kvörtuðu gagnrýnendur í síauknum mæli yfir lægri gæðum á mat á stöðum Jamies Oliver.
Jamie Oliver er samt langt frá því að vera blankur eftir allar þessar hörmungar, eins og kemur skýrt fram í nýlegri umfjöllun New York Times. Honum er létt að vera hættur í veitingastaðarekstri og telur fyrirtæki hans nú aðeins 120 starfsmenn. Nú eyðir hann deginum í það sem hann elskar mest; að elda, framleiða efni og einbeita sér að því að gera matarvenjur okkar betri, og það vill svo heppilega til að hugðarefni hans hafa fært honum mjög mikinn auð.
Jamie Oliver er metinn á 240 milljónir punda. Kokkurinn er með eigin línu af Tefal-eldhúsáhöldum og hefur selt tæplega þrjátíu milljónir áhalda í gegnum Amazon. Þá skrifaði hann nýverið undir samning um að vera heilsusendiherra Tesco, stærstu verslunarkeðju í Bretlandi. Óljóst er hve mikið hann fær borgað fyrir það en ljóst er að sá samningur gefur vel í aðra hönd. Um 4,4 milljónir manna eru áskrifendur að YouTube-rásinni hans, Jamie Oliver’s Food Tube, og nær hann til rúmlega þrjátíu milljóna manna í hverjum mánuði. Í gamla, góða imbakassanum hækkar sú tala í 67 milljónir manna. Það eru hins vegar bækurnar hans sem eru helsta gróðalindin. Hann hefur selt rúmlega 45 milljónir eintaka og var söluandvirði bara í fyrra rúmlega sex milljónir punda, tæplega einn milljarður króna. Hann er söluhæsti rithöfundur Breta í bókum sem eru ekki skáldskapur og á tímabili var það bara Harry Potter-séníið J.K. Rowling sem náði að selja fleiri bækur en stjörnukokkurinn.
Lífsstíllinn er eftir því. Hann og fjölskylda hans fluttu nýverið inn í sveitasetur í Finchingfield í Essex, en setrið keyptu þau í september í fyrra á sex milljónir punda, tæplega milljarð króna. Síðan kaupin gengu í gegn hefur fjölskyldan verið með her iðnaðarmanna við vinnu við að taka húsið í gegn, en setrið er búið sex svefnherbergjum og því fylgir gestahús með þremur svefnherbergjum og hesthús. Jamie og eiginkona hans, sem ávallt er kölluð Jools, hafa búið í Hampstead í Norður-London ásamt börnunum sínum fimm um nokkurt skeið, en það hús er metið á tólf milljónir punda, tæplega tvo milljarða króna. Það er búið sjö svefnherbergjum, vínkjallara og leikherbergi.
Maður getur velt fyrir sér hvað það var sem klikkaði í veitingahúsabransanum? Hvort Jamie hafi einfaldlega færst of mikið í fang. Sumir segja að hann hafi verið allt í öllu og það hafi orðið honum að falli, á meðan aðrir segja hann ekki hafa fylgst nógu vel með rekstrinum. Kannski er kokkurinn bara betri í að elda og hvetja krakka til að bæta matarvenjur sínar en að standa í atvinnurekstri.
„Ég treysti örugglega of mikið, sem er eitt af mínum vandamálum en einnig einn af kostum mínum,“ segir Jamie í umfjöllun New York Times. „Það er ekki hægt að sykurhúða þetta. Ég hélt að ég gæti bjargað þessu en ég gat það ekki. Ég get horft í spegilinn á morgnana og ég veit að ég reyndi allt fram á síðustu stundu. Peningurinn kláraðist. Það er bara svo einfalt,“ bætir hann við um fall veitingastaðanna. Jamie heldur ótrauður áfram að reyna að bæta lýðheilsu heimsbyggðarinnar og vinnur nú að því að draga úr offitu meðal barna um helming árið 2030. Kokkurinn hefur þann ótrúlega hæfileika að geta náð til allra kynslóða og því er hann kjörinn til að tala til bæði foreldra og barna.
„Þau vilja ekki hlusta á einhvern sem hefur notið velgengni ofan á velgengni ofan á velgengni. Þau vilja hlusta á einhvern eins og mig,“ segir kokkurinn.
HLIÐAREFNI
-Fyrsti sjónvarpsþátturinn hans, The Naked Chef, var frumsýndur á BBC í Bretlandi árið 1999. Strax í kjölfarið fylgdi fyrsta matreiðslubókin.
-Jamie gekk að eiga æskuástina sína, Juliette Norton, Jools, í júlí árið 2000.
-Jamie og Jools eiga fimm börn: Poppy Honey Rosie, 17 ára, Daisy Boo Pamela, 16 ára, Petal Blossom Rainbow, 10 ára, Buddy Bear Maurice, 8 ára, og River Rocket Blue Dallas, 3 ára.
-Kokkurinn lét sig fyrst matarvenjur barna varða árið 2005 með herferðinni Feed Me Better. Markmið hennar var að bæta skólamat og minka ruslfæði sem börn neyttu.
-Árið 2015 var hann í öðru sæti á lista Richtopia yfir hundrað áhrifamestu frumkvöðla Bretlands.
-Í dag telja matreiðslubækur eftir Jamie tæplega þrjátíu og sjónvarpsþættirnir eru orðnir um fjörutíu talsins.
