Páll Jakob Líndal, doktor í umhverfissálfræði, segir að nú sé komið að úrslitastundu við að varðveita sögu, menningu og byggðamynstur við Vesturbugt. Í október í fyrra samþykkti Borgarráð tilboð M3 fasteignaþróunar ehf. í byggingarrétt við Vesturbugt við gömlu höfnina í Reykjavík. Heildargreiðslur til borgarinnar nema 3,2 milljörðum króna. Örn Kjartansson framkvæmdastjóri M3 sagðist þá spenntur fyrir uppbyggingu á því sem hann kallar síðasta þéttingarreit miðborgarinnar. Íbúar hafa mótmælt áformunum, meðal annars með undirskriftalista, og segja fyrirhugaða framkvæmda ekki í samræmi við borgarverndarkaflann í aðalskipulagi. Þar sem framkvæmdir eru ekki hafnar sé enn ekki of seint að stöðva fyrirhugaða þróun.
„Þetta ku vera síðasti þéttingarreiturinn í miðborginni og framkvæmdir ekki hafnar, þetta er síðasti möguleikinn til að halda í hina sögulegu höfn í Reykjavík, og af því þetta er síðasti möguleikinn til að vinna með menningarsögulegt mikilvægi þessa svæðis sem er nátengt sögu sjósóknar í Reykjavík í aldir, og samofið sögu útgerðar, þjónustu, handiðnar og verslunar, og af því þetta er síðasti möguleiki til að samþætta sögulega byggð í gamla Vesturbænum við hafnarsvæðið með sannfærandi hætti þá er það krafa velunnara þessa svæðis, að horfið verði frá núverandi deiliskipulagi. Einfaldlega hætt við núverandi áform.“
Í grein sinni rekur Páll sögu gömlu Reykjavíkurhafnar, Vesturbugtar, í löngu máli en við hana stendur Garðhús, sem er einn af 17 steinbæjum sem standa eftir í höfuðborginni.
„Já, þetta er litla brúna og hvíta húsið með rauða þakinu sem stendur norðan við götuna, byggt árið 1884 af Bjarna Oddssyni hafnsögumanni.“
Húsið er þannig friðað eins og sjálfkrafa gerist með hús sem eru eldri en 100 ára. Páll segir húsinu þó enga virðingu sýnda.
„Virðingarleysið fyrir Garðhúsum, þessu litla, friðaða húsi er nánast fullkomið, ólíkt því sem áður var þegar það var bæði mikilvægur hluti umhverfisins og gegndi raunverulegu hlutverki. Tengsl Bakkastígs við sjóinn hafa verið afmáð og steinbærinn stendur norðan við Mýrargötu án nokkurs sýnilegs og sögulegs samhengis við umhverfi sitt. Vestan við hann stendur nýleg umfangsmikil íbúðarbygging reist á grunni frystihúss þess sem Hraðfrystistöðin hf. byggði árið 1943.“
Vísar hann þar til Mýrargötu 26, en Páll segir bygginguna minna einna helst á íbúðar- eða hótelbyggingu í suðrænum löndum og erfitt er að sjá hvað hönnun hennar á skylt við sögu og menningu Vesturbugtar. Austan við, í um 80 m fjarlægð stendur Mýrargötu 18/18a, svartur kassi sem illu heilli var reistur beint í sjónás til sjávar þegar horft er norður eftir Brunnstíg og á ekkert skylt við svæðið. Svo má náttúrulega ekki gleyma strætóskýlinu við Mýrargötu, sem sett var upp árið 2022, steinsnar frá Garðhúsum. Staðsetning þess er með þeim hætti að það skyggir nær fullkomlega á steinbæinn þegar farið er vestur Mýrargötu auk þess sem það stendur beint í sjónásnum þegar horft er niður Bakkastíg til sjávar. Þá er ónefnt bílastæðið sem fyllir enn frekar upp í hryggilega mynd umhverfis Garðhús.
Páll rekur að fyrirætlanir borgaryfirvalda um svæðið hafi byrjað í mars árið 2004 þegar Morgunblaðið birti umræðutillögu um rammaskipulag Mýrargötu og slippsvæðis.
„Þarna var sumsé sleginn nýr tónn varðandi svæðið, því að mati borgaryfirvalda var tímabært að breyta áherslum á reitnum og bjóða upp á blandaða byggð og útivistarmöguleika. Boðað var víðtækt kynningar- og samráðsferli.
Ballið byrjaði. Ball sem miðaði að því að úthýsa hafnsækinni starfsemi, höfnin átti ekki að vera höfn, saga svæðisins skipti ekki máli, nærliggjandi byggð skipti engu máli. Það átti að þétta byggð og græða peninga.“
Páll segir íbúa hafa mótmælt síðan, í 21 ár.
„Íbúar í nágrenninu risu upp á móti fyrirætlunum borgarinnar, og á því 21 ári sem þetta mál hefur ferðast um stjórnkerfi Reykjavíkurborgar og tekið breytingum, hafa íbúar og aðrir velunnarar oft risið upp.
Og núna er komið að úrslitastundu því til stendur að byggja í Vesturbugt 177 íbúðir í stórum fjölbýlishúsum með flötu þaki. Engin tengsl við sögu, menningu eða nærliggjandi byggðarmystur sunnan Mýrargötu. Undir þetta kvittar verktakinn í grein í Morgunblaðinu 20. júní sl. þegar hann segir uppbygginguna í tengslum við byggingar „bæði hægra og vinstra megin við“ og á þar væntanlega við Mýrargötu 18/18a og 26, sem einmitt hafa engin tengsl við svæðið.“
Páll segir að þrátt fyrir að íbúar hafi mótmælt í 21 ár, séu mótmæli þeirra sögð of seint fram komin.
„Þau voru það líka á fyrri stigum þessara fyrirætlana alltaf nema auðvitað þegar mótmælendur voru of fljótir á sér og áttu að doka við, og þá bara til þess að verða síðar meir of seinir.
Samráðið við almenning er svo „virkt“ að nú „korteri“ fyrir upphaf framkvæmda hefur enginn séð hvernig hin „mjög góða og fallega íbúðabyggð“ mun koma til með að líta út.
- a)Renna í gegnum auglýsingu Reykjavíkurborgar frá 20. júní 2024 – Kauptilboð í spennandi byggingarrétt í Vesturbugt.
- b)Skoða forsíður úthlutunar- og útboðsskilmála fyrir sölu byggingarréttar á svæðinu[18][19].
- c)Skoða tölvugert þrívíddarlíkan sem smíðað var að frumkvæði almennings, þar sem byggingarmassar hafa verið settir inn með hliðsjón af fyrirliggjandi deiliskipulagi.
- d)Rýna í óskýrar myndir frá verktaka af „ekki-endanlegu-útliti-húsa“ sem birtust í Morgunblaðinu þann 13. júní sl[20].
Svona gengur samráðið við almenning fyrir sig í þessu máli. Í stuttu máli er þetta leikrit.“
Páll segir að nú sé kallað eftir nýju deiliskipulagi fyrir Vesturbugt þar sem „menningar- og söguleg gildi eru höfð að leiðarljósi, tengt er við hafnsækna starfsemi og tekið er mið af fíngerðu og margbreytilegu byggðamynstri gamla Vesturbæjar. Að forsendum uppbyggingar verði breytt í þágu heildarinnar, mannlífsins, sögunnar, og í þágu steinbæjarins Garðhúsa sem þráir aftur að tilheyra.“
Áhugasamir geta skráð nafn sitt á undirskriftalistann – Vesturbugt við Gömlu Reykjavíkurhöfn – ákall um nýtt deiliskipulag.
