Neytendasamtökin telja gjöld bílastæðafyrirtækja ólögleg, og telja ljóst að neytendur eigi heimtingu á endurgreiðslu vangreiðslugjalda sem hafa verið innheimt með ólögmætum hætti. Samtökin kalla eftir skýrum leikreglum til að koma böndum á bílastæðabraskið og benda á leiðir til þess. 

Á vef Neytendasamtakanna kemur fram að þau hafa fengið fjölda kvartana vegna bílastæðamála á undanförnum tveimur árum. Kvartanir snúa nær alfarið að háum vangreiðslugjöldum sem geta numið frá 1.500 kr. til 7.500 kr. Gjöldin eru oftast lögð á án fyrirfram tilkynningar og virðast langtum hærri en það tjón eða kostnaður sem þjónustuveitandi verður fyrir. 

Segja samtökin það vekja upp upp áleitnar spurningar um hvort um sé að ræða tekjuöflun fremur en endurgreiðslu á raunverulegu tjóni eða kostnaði seljanda.

Neytendastofa hefur komist að þeirri niðurstöðu í fjórum nýlegum úrskurðum sínum að fyrirtækin EasyPark, Green Parking ehf., Isavia Innanlandsflugvellir og Parka Lausnir ehf., hafi brotið gegn lögum um góða viðskiptahætti sem og reglum um verðmerkingar með því að veita ekki upplýsingar um öll gjöld tengd stæðunum. Var fyrirtækjunum gert að greiða stjórnvaldssektir.

Brotin mun víðtækari 

Neytendasamtökin telja brotin mun víðtækari og varða við fleiri lög. Hafa samtökin óskað eftir upplýsingum frá fyrirtækjunum fjórum hversu miklar tekjur þau hafi haft af vangreiðslugjöldum og hvort þau muni hafa frumkvæði af því að endurgreiða neytendum gjald sem hefur verið innheimt með ólögmætum hætti.

Hvetja Neytendasamtökin neytendur sem greitt hafa slík vangreiðslugjöld til að setja sig í samband við fyrirtækin og óska eftir endurgreiðslum. Til hægðarauka fyrir neytendur hafa samtökin gert uppkast að texta sem má notast við: 

Góðan dag
Ég óska eftir endurgreiðslu á vangreiðslugjaldi/gjöldum að upphæð kr. ___ sem ég innti af hendi dags. ______.
Með góðri kveðju,
Nafn og kennitala

Er neytendum einnig bent á netföng fyrirtækjanna og að senda staðfestingu á greiðslu gjaldanna í viðhengi tölvupóstsins.

Samtökin benda einnig á netföng fleiri fyrirtækja sem ekki hefur verið úrskurðað vegna. Neytendasamtökin hvetja einnig neytendur til að senda sér fréttir af viðbrögðum félaganna, bæði góðum og slæmum.

Ágreiningur af ýmsum toga

Bílastæðamálin sem Neytendasamtökin hafa fengið á borð til sín eru af fjölbreyttum toga en öll varða þau álagningu vangreiðslugjalds. Segir á vef samtakanna að ekkert bendi til þess að neytendur séu vísvitandi að koma sér undan því að greiða bílastæðagjöld. Þvert á móti hafa samtökin aldrei fengið þess háttar kvörtun. Í öllum tilfellum kvartar fólk þar sem það hefur ekki fengið færi á að greiða bílastæðagjaldið áður en hátt innheimtugjald hefur verið lagt á.

• Ökumenn eru lengur á stæði en þeir átta sig á (mjög algengt á flugvöllum Isavia þar sem fyrstu mínúturnar eru gjaldfrjálsar).
• Ökumenn átta sig ekki á því að bílastæði eru greiðsluskyld (merkingar eru óskýrar, framkvæmdir við stæði, dimmt úti og lýsing léleg, bílastæði áður verið frítt)
• Ökumenn greiða röngu fyrirtæki (svo sem í bílakjallara Hörpu þar sem fleiri en einn rekstraraðili eru með samliggjandi stæði).
• Greiðslustaðir eru bilaðir eða smáforrit virka ekki
• Óljóst hverjum á að greiða fyrir bílastæði

Neytendasamtökin segja lögmæti slíkra vangreiðslugjalda, sem lögð eru á vegna ógreiddra bílastæðagjalda, ráðast af tveimur meginsjónarmiðum: annars vegar hvort slík gjaldtaka falli undir gildissvið innheimtulaga , og hins vegar hvort gjöldin og/eða fjárhæð þeirra geti talist ósanngjarn samningsskilmáli í skilningi 36. gr. samningalaga eða 36. gr. c í sömu lögum.

Telja vangreiðslugjöldin dulbúna innheimtu

Neytendasamtökin telja að álagning vangreiðslugjalda sé í raun innheimta sem ætti að falla undir innheimtulög. Vangreiðslugjöld á bilinu 1.500 kr. til 7.500 kr. séu langt umfram mörkin sem innheimtulögin tilgreina.

Samtökin telja ekki óeðlilegt að seljendur vöru og þjónustu fái fjárbætur í formi lögbundinna dráttarvaxta, sé krafa ekki greidd á réttum tíma. Refsing fyrir að greiða ekki bílastæðagjald innan 48 klukkutíma sem nemi fleiri þúsundum króna skjóti hins vegar skökku við. Samkvæmt innheimtulögum þarf að senda skuldara skriflega innheimtuviðvörun áður en frekari innheimtuaðgerðir hefjast. Sú aðferð að krafan birtist í heimabanka án undangenginnar viðvörunar stangast því á við 7. gr. Innheimtulaga að mati Neytendasamtakanna.

Samtökin benda á að í Danmörku séu slík vangreiðslugjöld skilgreind sem innheimta.

Að mati Neytendasamtakanna er alvarlegt að fyrirtæki komist upp með að stunda innheimtu sem þessa eftirlitslaust. Ekki er deilt um að greiða eigi fyrir stæðið, en það sé með öllu óeðlilegt að rekstraraðilar bílastæða geti ákveðið upp á sitt einsdæmi að innheimta sektir sem nema margföldu gjaldi við að leggja bíl.

Neytendasamtökin segja augljóst er að rekstraraðilar bílastæða hafa fundið góða tekjulind í formi vangreiðslugjalda og notið þess að starfa óáreitt. 

Um ólögmæt gjöld að ræða

Neytendasamtökin telja að vangreiðslugjöldin séu ólögmæt þar sem eftirfarandi á við:

• Þau eru lögð á án fullnægjandi innheimtuviðvörunar eða í stríði við góða innheimtuhætti samkvæmt 6. gr. og 7. gr. innheimtulaga nr. 95/2008.
• Þau eru viðbótargreiðslur í skilningi 2. mgr. 26. gr. laga um neytendasamninga nr. 16/2016 sem ótvírætt samþykki hefur ekki verið veitt fyrir.
• Þau eru óhæfilega há og ekki í samræmi við raunverulegt tjón fyrirtækisins eða kostnað, heldur fremur til tekjuöflunar, og teljast því ósanngjörn eða andstæð góðri viðskiptavenju samkvæmt 36. gr. og 36. c gr. samningalaga nr. 7/1936.
• Þau eru ekki kynnt á skýran og gagnsæjan hátt í samningsskilmálum, og brjóta þannig gegn kröfum laga um neytendasamninga og annarri löggjöf um neytendavernd (sbr. meginreglur sem innleiddar eru með lögum um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga nr. 7/1936, og 3. gr. tilskipunar 93/13/EBE).

Skýrar leikreglur, takk!

Neytendasamtökin hvetja stjórnvöld til að setja skýrar og sanngjarnar leikreglur um gjaldskyld bílastæði með greiðum leiðum fyrir neytendur til að fá úrlausn sinna mála. Segja samtökin að hér sé auðvelt að leita til Dana sem hafi haft slíkar reglur í áratug.