Ég er að flytja og það kemur ýmislegt í ljós við slíkan gjörning. Það hefur glatt mig, sérstaklega á ögurstundum þegar ég er við það að sækja mér gröfu til að moka út, að finna póstkort, afmæliskort og bréf á víð og dreif um íbúðina. Og hvort það hefur. Ég hef notið þess að lesa afmæliskort, póstkort frá öllum heimsálfum og svo stöku sendibréf, sem mér hafa borist á ýmsum stigum ævi minnar. Pökkunarferlið hefur fyrir vikið verið heldur seinlegt.

En svo fann ég bréfið. Ég man ekki eftir að mér hafi borist það. Ég hef verið sautján ára og var búsett erlendis þegar það kom. Líklega hef ég lesið það, og skellt örlítið upp úr að gamansemi vinkonu minnar sem skrifar svo skemmtilega að ég verð stundum græn af öfund þegar ég verð vitni að þessari náðargáfu.

Ég brosti þegar ég fann bréfið, faðmaði það að mér og settist á stigapallinn til að lesa það. Hún hafði skrifað það á línustrikað blað, með litríkum penna. Mig grunar að hún hafi jafnvel stolist til að skrifa það í tíma í skólanum. Það væri alveg eftir henni.

En það er víst efni bréfsins sem mig langar að segja frá. Í bréfinu byrjar þessi ágæta vinkona mín að segja mér frá kvöldstund sem hún og aðrar vinkonur mínar höfðu eytt saman – eða svona að mestu leyti. Þær voru að skemmta sér, ein þeirra átti afmæli. Þær voru ungar, sætar og sumar áttu meira að segja kærasta. Ekki þessi vinkona mín þó. Hún var laus og liðug og fór að skemmta sér. Á þessum tíma var það eiginlega hennar sérgrein enda geislandi fögur, klár og skemmtileg.

Lýsingar hennar á kvöldinu eru eins og að horfa á kvikmyndasenu – svo ljóslifandi sé ég þær fyrir mér: hana renna hýru auga til pilts í partíinu sem þær héldu, aðra vinkonu mína vilja komast snemma heim og enn aðra sannfæra þá þreyttu um að keyra þær þó að minnsta kosti í bæinn áður en hún skriði undir sæng heima. Sem hún og gerði, því í næstu andrá voru þær komnar á djammið í Reykjavík.

Í bænum kynntist bréfritarinn pilti. Hún fór í smá göngutúr með honum. Svo fóru þau heim til hans. Hún vildi fara að sofa, en hann linnti ekki látunum fyrr en hún hafði gert hluti – sem hún alls ekki vildi gera. Lýsingarnar á þessum hlutum eru ekkert verr skrifaðar en aðrar lýsingar bréfsins. Rithöndin er sú sama, sami tóninn, en undirliggjandi er tregafullur ómur; þegar hún segir mér frá vandræðaganginum daginn eftir, hvernig hún vildi komast heim, hvernig hann „þakkaði henni fyrir“ og hversu illa henni leið þegar heim var komið. Hún kennir sjálfri sér um, vitnar til þess að ástand hennar hafi verið frekar bágborið. Hún tekur ábyrgð á því sem gerðist. Ábyrgð sem var svo sannarlega ekki hennar.

Ég hélt áfram lestrinum með herkjum, enda bréfið hnausþykkt. Þar sem hún sat á bömmer, alein heima og með sjálfsásakanirnar í fimmta gír hringdi önnur vinkona okkar í hana. Ein þeirra úr partíinu hafði nefnilega endað kvöldið heima, með kærastanum sínum. Ég man eftir honum, sérstaklega hvað við vorum allar skotnar í honum. Hann var og er talsvert eldri en við. En sá hafði þó raunar fallið nokkuð í áliti sagði bréfritarinn, enda hafði hann harðneitað að setja upp smokk þetta örlagaríka kvöld. Vinkonu okkar bráðlá því á að komast í apótek. Þar afhentu þær 2.000 krónur fyrir „morguninn eftir pilluna“. Hann hafði beðið hana að hringja í vinkonur sínar og bjarga þessu. Þetta var náttúrlega „hennar vandamál.“

Ég veit ekki hvort sautján ára gamla ég meðtók þessi skilaboð. Ég man það ekki. Ég sat sem slegin á stigapallinum. Hvernig gat þetta hafa gerst? Hvernig gat þetta hafa farið framhjá mér. Ætli hún sé búin að vinna úr þessu – ætli hún vilji ræða þetta? Bréfið lá þungt eftir í kjöltu minni eftir lesturinn. Ég fann hvernig hrollurinn læsti sig um mig. Hvernig gat ég ekki hafa séð alvarleika málsins fyrr. Hvernig mundi ég ekki hvað gerðist? Af hverju var ég bara fyrst núna að átta mig á þessu? Ég ákvað að ræða við bréfritarann um þetta og segja frá þessum fundi mínum. Spyrja hvort það væri í lagi að ég segði frá.

Við vorum sammála um að á þessum tíma hafi sárvantað vitneskjuna um að við gætum sett mörk, að okkur væri leyfilegt að setja mörk, segja nei, segja stopp. Að það mætti ekki vaða yfir þessi mörk – að það væri ofbeldi. Að nei, þýddi nei. Ég vona að ég hafi verið góð vinkona þegar þetta gerðist, meðvituð, skilningsrík og hughreystandi. Getað blásið þeim hugrekki í brjóst. Ég vona að þær hafi sagt einhverjum hvað gerðist – einhverjum sem gat hjálpað þeim. Einhverjum sem gat sett þetta í samhengið sem við virðumst ekki hafa haft þroska til.

Ég vona það, því þegar ég las bréfið aftur áttaði ég mig á því, að þrátt fyrir gamansaman tóninn var það fullt óverðskuldaðra sjálfsásakana og neyðarópa sem stukku upp af pappírnum. Líklega var ég ekki manneskja til þess þá – en ég skil núna. Ég veit að ábyrgðin er gerandans. Ég vil að þær viti að ég er til staðar. Ég vona að þær hafi unnið sig út úr þessu. Ég vona að þær mæti í druslugönguna.

Pistillinn birtist í helgarblaði DV