Hrefna Sætran segir að fordómar hafi ríkt gegn konum í kokkastarfinu þegar hún steig sín fyrstu skref
Hrefna Sætran, eigandi Fiskmarkaðarins og Grillmarkaðarins, hefur verið einn mest áberandi kokkur Íslands um nokkurt skeið. Kristinn H. Guðnason hitti Hrefnu og ræddi við hana um kokkastarfið, veitingareksturinn, áhugamálin og einkalífið.
*Áskrifendur geta lesið viðtalið í heild sinni hér
Þegar jafnaldrar Hrefnu horfðu á teiknimyndir í sjónvarpinu horfði hún á uppteknar vídeóspólur af matreiðsluþáttum Sigga Hall. „Ég var alltaf í veitingastaðaleik og var stanslaust að útbúa eitthvað handa vinum mínum og fjölskyldu, einhvern mjólkurhristing eða samlokur. Ég áttaði mig hins vegar ekki á því að ég gæti orðið kokkur. Mig langaði til að verða lögga, fjölmiðlafræðingur og á unglingsárunum var skammlífur draumur að verða flugfreyja.“ Aðspurð hvernig unglingur hún var segir Hrefna: „Ég hef ábyggilega ekki alltaf verið þægileg, sennilega eins og flestir. Foreldrar mínir voru nokkuð strangir en ég fékk nú samt að gera flest sem mig langaði og brenndi mig á ýmsu sem ég tel vera mikilvægt í lífinu – að fá tækifæri til að gera mistök og læra af þeim.“
Snemma komst Hrefna að því að hefðbundið bóknám hentaði henni illa. Eftir grunnskólann fór hún í Kvennaskólann en hætti þar eftir aðeins hálfa önn og um tíma fór hún í Borgarholtsskóla. „Mér fannst leiðinlegt að læra heima og þegar ég var í Kvennó skrópaði ég og fór í spilakassana á Fredda. Ég var mjög leitandi og fór loks í hönnun í Iðnskólanum.“ Þar lærði hún formfræði, litafræði, teikningu og fleira sem átti eftir að koma að góðum notum síðar meir þegar hún fór loks að læra matreiðslu.
Áhuginn á mat hafði ekkert dofnað frá barnæsku og nú yrði hún að fara að gera eitthvað í því. „Þegar ég var 19 ára fór ég til Benedorm með vinkonu minni. Hún tók með sér skáldsögu til að lesa á ströndinni en ég tók með mér Matarást Nönnu Rögnvaldardóttur. Öðrum fannst það mjög skrítið.“
Þegar Hrefna hringdi í Menntaskólann í Kópavogi til að spyrjast fyrir um kokkanám komst hún hins vegar að því að miklir fordómar ríktu gegn konum í greininni. „Ég var spurð á móti hvort ég vildi ekki frekar vilja verða matartæknir, það væri miklu sniðugra. Þetta símtal endaði með því að ég fékk engin svör og mér fannst þetta mjög undarlegt. Ef ég hefði ekki verið ákveðin í að verða kokkur þá hefði ég kannski farið þá leið.“
Til þess að komast í námið þurfti hún að komast á samning í fjögur ár á veitingastað en það var hægara sagt en gert því fáir vildu taka konur á samning. „Ég fór út um allt að leita. Mest langaði mig til að komast á Holtið sem var fínasti veitingastaðurinn en það var tveggja ára biðlisti þar. Ég sótti einnig um á Lækjarbrekku og fleiri stöðum. Þá fór ég á Apótekið en þeir voru ekki með námssamninga. Ég fékk vinnu þar og eftir skamman tíma reddaði yfirkokkurinn nemaleyfi og öllu fyrir mig.“
Hrefna blómstraði í kokkanáminu í Menntaskólanum í Kópavogi. Hún dúxaði bæði í matreiðslunni og bóknáminu sem tengdist henni og útskrifaðist með eina af fimm hæstu einkunnunum í öllum skólanum. „Þetta var eitthvað sem ég bjóst ekki við,“ segir Hrefna og sýnir þetta hversu mikilvægt er að fólk finni nám sem henti því.
Hún segir að á þessum tíma hafi mjög fáar konur verið starfandi kokkar og ekki mjög sýnilegar. „Fólk hélt að konur gætu ekki unnið þetta starf af því að það er svo líkamlega erfitt. Vaktirnar voru langar og maður þurfti að bera þunga poka og potta. Ég þurfti að sanna mig til þess að geta verið „ein af strákunum“. Veitingastaðaeigendur treystu því heldur ekki að halda konum í vinnu vegna barneigna. Ég var spurð þegar ég var að sækja um á nokkrum stöðum hvort ég ætlaði nokkuð að fara að eignast börn, spurning sem karlmennirnir fengu sennilega aldrei.“
