Elliðaárdalurinn er eitt vinsælasta útivistarsvæði Reykvíkinga, en á undanförnum árum hefur dalurinn líka verið þekktur fyrir óvæntan og viðvarandi íbúahóp: villtar kanínur. Þær hafa fjölgað sér hratt, fundið sér skjól í brekkum og holum og hafa í augum margra verið hluti af landslaginu. En undir þessu yfirborði leynist saga um kulda, sjúkdóma, hungur og lífsbaráttu – og ekki síður um ómetanlegt sjálfboðastarf fólks sem brennur fyrir dýravernd.
Gréta Sóley Sigurðardóttir er sjálfboðaliði hjá samtökunum Villikanínur og Dýrahjálp. Gréta steig í fyrsta sinn niður í dalinn haustið 2021. Tilefnið var köttur sem sjálfboðaliðar hjá Villikanínum óttuðust að væri týndur. Hún fór til að skanna hann, en það var ekki kötturinn sem sat eftir í huga hennar heldur ástand kanínanna. „Það var allt hvítt af snjó og kanínurnar höfðu ekkert skjól. Ég fékk sting í hjartað,“ segir hún. Þessi heimsókn varð vendipunktur og upphaf að tveggja ára björgunarátaki sem breytti lífi hundruða dýra.
Í byrjun árs 2022 hófu Dýrahjálp og Villikanínur, í samvinnu við Dýraþjónustu Reykjavíkur, skipulagða björgun á kanínunum í Elliðaárdalnum. Í þessu átaki náðust 112 kanínur úr Elliðaárdalnum og hafist var handa við að útvega þeim fósturheimili. „Í fyrsta holli voru þetta 40 dýr sem við komum fyrir á heimilum. Þær voru allar geldar, örmerktar og bólusettar. Í dag eru nú um 90 af þessum 112 komnar með öruggt framtíðarheimili en 18 bíða eftir að eignast öruggt heimili, auk þess sem 11 hafa síðan bæst í hópinn,“ segir Gréta, en starfið er viðvarandi enda má finna villtar kanínur víðar en í Elliðaárdalnum. Þeim hefur hins vegar fækkað mikið þar og reyndust vera sjö talsins í nýjustu talningu Villikanína.
„Fjórum af þessum kanínum var bjargað í síðasta mánuði en ein þeirra reyndist dauðvona og þurfti að láta svæfa hana. Það er miklu mildari dauði en að deyja ein úti í frosti. Eftir eru þrjár kanínr en tvær eru á hættulegum stað á milli Reykjanesbrautar og Stekkjarbakka og mjög erfitt að ná þeim. Sú þriðja sést aðeins öðru hvoru og gæti verið horfin eða hafa flutt sig um set,“ segir Gréta.
Eftir stóra átakið í Elliðarárdalnum í janúar árið 2022 hefur vandamálið stórum minnkað en starfið er samt viðvarandi. Þó að fáar villikanínur séu núna í Elliðaárdalnum þá er kanínur að finna í Öskjuhlíð, Paradísardal, Guðmundarlundi og fleiri stöðum á höfuðborgarsvæðinu.
„Við breytum ekki heiminum en við breytum heiminum fyrir hverja einustu kanínu sem við björgum,“ segir Gréta sem brennur fyrir málstaðnum. „Hver kanína sem við björgum er líf sem fær nýtt upphaf, öryggi og nýtt heimili,“ segir hún.
En hvers vegna eru yfirleitt villtar kanínur á þessum útivistarsvæðum í borginni? Hvernig byrjaði það?
„Það hefur bara byrjað með því að fyrir einhverjum áratugum sleppti einhver lausum kanínum. Ég þekki þá sögu ekki. En kanínur fjölga sér ofboðslega hratt. Meðgöngutíminn er um fjórar vikur og þær eru með tvö leg. Þannig að tæknilega séð gætu þær verið að unga út afkvæmum á tveggja vikna fresti.“
Það er því engin furða þó að villtar kanínar í borgarlandinu hafi skipt hundruðum á tímabili áður en Villikanínur gripu inn í og hófu björgunarstarf sitt. Eins og áður segir hafa fjölmargar þeirra eignast heimili sem gæludýr. Þeim sem eftir eru úti er gefið daglega. Sú spurning vaknar hvernig gæludýr kanínur séu. Gréta segir að almennt séu þær álíka gæfar og kettir.
„Þær vilja ekki allar láta klappa sér en langflestar vilja samt félagsskap. Þær taka oft við nammi úr hendi og þess háttar. Annars eru þetta bara yndisleg dýr. Þær eru gáfaðar og mjög hreinlegar. Þær verða margar líka strax kassavanar á fyrsta degi, jafnvel ógeldar kanínur, og pissa og kúka í klósettið sitt. Ég er til dæmis með eina hér og ég er líka með ketti. Hún fer bara frjáls um húsið og gerir þarfir sínar í klósettið sitt.“
Gréta segir mjög mikilvægt að hafa kanínur ekki í búrum. „Þær þurfa pláss og frelsi bara eins og kettir,“ segir hún og bendir á að kanínur hafist best við lausar á heimilinu en ef það þarf að afmarka þeim pláss þá í rúmgóðum hvolpagerðum innandyra en ekki í búrum og ekki úti.
Ef þú, ágæti lesandi, rekst á veika kanínu á víðavangi eða á óvenjulegum stað geturðu haft samband við Villikanínur á Facebook-síðu samtakanna eða í gegnum netfangið villikaninur@gmail.com. Þau sem gætu haft áhuga á að eignast kanínu sem gæludýr geta haft samband sama hætti. Villikanínur eru líka á Instagram og TikTok undir „villikanínur“.
Einnig er vert að gera þess að starfsemi Villikanína er fjárfrek, m.a. vegna þess að allar kanínur eru geldar, örmerktar og bólusettar, og samtökin njóta engra styrkja fyrir utan frjáls framlög einstaklinga. Þeim sem vilja leggja þessari mikilvægu starfsemi lið er bent á eftirfarandi reikningsupplýsingar:
Kt. 590520-1010 reikn. 0133-26-45
