fbpx
Mánudagur 16.júní 2025
Eyjan

Helmingur aflaheimilda í höndum 50 einstaklinga – tengdir í gegnum fjölskyldubönd

Eyjan
Mánudaginn 16. júní 2025 17:00

Ekki missa af Helstu tíðindum dagsins í pósthólfið þitt

Lesa nánar

Um helmingur allra aflaheimilda í íslenskum sjávarútvegi er í eigu 50 einstaklinga, margir þeirra eru tengdir fjölskylduböndum. Þessar eignir eru að mestu í höndum fárra stórra fjölskyldna sem jafnframt fara með stjórn stærstu útgerðarfélaga landsins, að því er fram kemur í nýjustu Sjávarútvegsskýrslu Heimildarinnar.

Yfirráð fárra stórfyrirtækja

Stóru útgerðirnar ráða yfirgnæfandi hluta aflaheimilda. Tuttugu stærstu útgerðirnar fara með yfir 78% þeirra og margar þeirra tengjast í gegnum eignabönd og eiga minni útgerðir. Þrátt fyrir að Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi vísi í minni útgerðir þegar rætt er um veiðigjöld, eru það í raun stærstu félögin sem halda kvótanum.

Óbreytt yfirráð þrátt fyrir markaðsskráningu

Brim hf., stærsta útgerð landsins, fer með samtals 12,16% aflaheimilda með dótturfélögum og hefur einnig hlut í öðrum útgerðum. Guðmundur Kristjánsson, stærsti eigandi Brims, á einnig Útgerðarfélag Reykjavíkur – eitt stærsta útgerðarfélag landsins. Fjölskylda hans heldur nær 50% hlut í Brimi.

Tvær fjölskyldur ráða Ísfélaginu

Guðbjörg Matthíasdóttir og erfingjar Marteins Haraldssonar eiga saman 60,55% í Ísfélaginu, sem á 6,82% aflaheimilda. Þrátt fyrir markaðsskráningu eru stjórn félagsins og yfirráð áfram í höndum þessara fjölskyldna.

Samherji og Síldarvinnslan – flókin eignatengsl

Fjölskyldur á bak við Samherja, Gjögur og Vísi eru lykilaðilar að eignarhaldi í Síldarvinnslunni, fjórðu stærstu útgerð landsins. Þessar fjórar fjölskyldur eiga saman yfir 50% í félaginu, sem sjálft á nær 12% aflaheimilda. Samherji og tengd félög eiga samtals 23% aflaheimilda. Samkeppniseftirlitið og Fiskistofa hafa átt erfitt með að greina þessi eignatengsl.

Auðurinn nýttur víða

Árið 1997 réðu sömu fyrirtæki og nú eiga 70 % aflaheimilda yfir 30% aflaheimilda. Þegar kvótakerfið var gert varanlegt og kvóti varð viðskiptaleg eign, jókst fjármögnunargeta útgerða stórlega. Fjölmargir útgerðareigendur hafa síðan notað arðinn til fjárfestinga víða, meðal annars í fjölmiðlum. Árið 2009 keyptu nokkur stórútgerðarfélög Árvakur (útgefanda Morgunblaðsins) til að hafa áhrif á umræðu, samkvæmt fyrrverandi útgefanda blaðsins.

Kaupfélag Skagfirðinga byggir á kvóta

Kaupfélag Skagfirðinga á FISK-Seafood, sem hefur 5,66% aflaheimilda, og stóran hlut í Vinnslustöðinni með 4,25%. Félagið hefur einnig fjárfest í fjölmörgum öðrum greinum, m.a. matvælaframleiðslu, veitingum, afþreyingu og fjölmiðlum, og er stærsti eigandi Mjólkursamsölunnar. Samkeppniseftirlitið bannaði fyrirtækinu að kaupa mæjónesfyrirtækið Gunnars ehf. árið 2023 eins og frægt varð.

Guðbjörg Matthíasdóttir – fjárfestingaveldið

Eigandi Ísfélagsins, Guðbjörg Matthíasdóttir, keypti þó Gunnars í gegnum annað félag sitt, Mylluna-Ora, sem hún á að mestu með fjölskyldu sinni. Það félag á fjölmörg matvælafyrirtæki, s.s. Mylluna, Frón og Ora, auk helmingshlutar í innflutningsrisanum Ó. Johnson & Kaaber. Hún á einnig Fastus, sem hefur sameinað nokkur fyrirtæki og er virkt í heildsölu á vörum til veitingareksturs og heilbrigðisvörum. Hún er auk þess hluthafi í Klíníkinni, Dominos á Íslandi og Morgunblaðinu.

Samherjafjölskyldan fjárfestir víða

Þorsteinn Már Baldvinsson og Kristján Vilhelmsson – áður eigendur Samherja – hafa flutt hluta auðsins yfir í fjárfestingafélagið Kaldbak. Það á m.a. hluti í Högum, Sjóvá, Jarðborunum og fleiri félögum. Þeir eiga einnig hlut í Eimskip, m.a. með fyrrverandi eiginkonu Þorsteins.

Skýrsla um krosseignatengsl í vinnslu

Á Alþingi hefur verið samþykkt að láta vinna skýrslu um eignatengsl stærstu útgerða og tengdra aðila. Skýrslan, sem unnin verður af atvinnuvegaráðuneytinu, á að taka til eignarhalds tuttugu stærstu útgerðarfélaga, tengdra félaga og krosseignatengsla, með hliðsjón af samkeppnislögum.

Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá. DV áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg. Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.

Fleiri fréttir

Pennar

Mest lesið

Nýlegt

Eyjan
Fyrir 3 dögum

Obba og Hanna sýna á sér aðra hlið – Ekki gott að lenda á eftir Þorgerði Katrínu í ræðustól af einfaldri ástæðu

Obba og Hanna sýna á sér aðra hlið – Ekki gott að lenda á eftir Þorgerði Katrínu í ræðustól af einfaldri ástæðu
EyjanFastir pennar
Fyrir 3 dögum

Nína Richter skrifar: Andlitin sem enginn man

Nína Richter skrifar: Andlitin sem enginn man
EyjanFastir pennar
Fyrir 5 dögum

Thomas Möller skrifar: Hvað mun sagan segja?

Thomas Möller skrifar: Hvað mun sagan segja?
Eyjan
Fyrir 6 dögum

Orðið á götunni: Svandís þarf ekki að leita langt yfir skammt að samstarfsaðila

Orðið á götunni: Svandís þarf ekki að leita langt yfir skammt að samstarfsaðila
Eyjan
Fyrir 1 viku

Hallgrímur Helgason: Auðvörn allra tíma – Samtök fjármagnseigenda í sjávarútvegi beita leppum sínum

Hallgrímur Helgason: Auðvörn allra tíma – Samtök fjármagnseigenda í sjávarútvegi beita leppum sínum
EyjanFastir pennar
Fyrir 1 viku

Sigmundur Ernir skrifar: Þetta er það sem stórútgerðin fær í afslátt hjá þjóð sinni

Sigmundur Ernir skrifar: Þetta er það sem stórútgerðin fær í afslátt hjá þjóð sinni
Eyjan
Fyrir 1 viku

Orðið á götunni: Verkalýðsforstjórar kasta grjóti úr glerhúsi

Orðið á götunni: Verkalýðsforstjórar kasta grjóti úr glerhúsi
EyjanFastir pennar
Fyrir 1 viku

Þorsteinn Pálsson skrifar: Reiptog lýðræðis og hagsmuna

Þorsteinn Pálsson skrifar: Reiptog lýðræðis og hagsmuna