Á aðalfundi Evrópuhreyfingarinnar í Iðnó fyrr í þessum mánuði sat Vilhjálmur Egilsson hagfræðingur og fyrrum alþingismaður í pallborði með þeim Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur og Ragnheiði Elfu Þorsteinsdóttur til þess að ræða stöðu Íslands í Evrópu.
Þar lýsti Vilhjálmur því viðhorfi að almenn pólitísk rök væru þyngri á metaskálunum en þröng efnahagsleg sjónarmið þegar að því kæmi að svara spurningunni um fulla aðild Íslands að Evrópusambandinu.
Í þessu samhengi lagði hann áherslu á að velsæld Íslands réðist fremur af framlagi okkar í alþjóðlegu samstarfi en hinu, sem við þiggjum af öðrum.
Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir fyrrum utanríkisráðherra og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra hafa fyrir og eftir stjórnarskiptin rætt um viðbrögð Íslands við breyttum aðstæðum í heiminum frá svipuðu sjónarhorni.
Þrátt fyrir skörp skil milli núverandi og fyrrverandi ríkisstjórna hafa utanríkisráðherrar beggja talað um að á svo viðsjárverðum tímum skipti mestu máli fyrir Ísland að vera verðugur bandamaður í samfélagi ríkja, sem byggja á sömu gildum um lýðræði og viðskiptafrelsi.
Þessi boðskapur utanríkisráðherranna verður ekki skilinn á annan veg en að hugmyndafræði eða almenn pólitísk sjónarmið eigi að vera undirstaða ákvarðana um aðlögun Íslands að nýjum aðstæðum.
Þau viðhorf, sem Viðhjálmur Egilsson setti fram á fundi Evrópuhreyfingarinnar, birtast skýrt í bók, sem hann gaf út fyrr á þessu ári og ber heitið: Vegferð til farsældar, sýn Sjálfstæðismanns til sextíu ára.
Uppistaða bókarinnar er frjálslynd hugmyndafræði og lýsing á því hvernig hún ásamt velferðarpólitíkinni hefur ráðið ákvörðunum um þjóðfélagslegar umbætur undanfarna áratugi og stærstu skrefunum inn í alþjóðasamfélagið: Inn í NATO, síðar inn í EFTA og loks inn á innri markað Evrópusambandsins.
Ívafið í bókinni eru svo fjörlegar sögur um menn og málefni sem tengjast framvindu hlutanna í gegnum tíðina.
Í umfjöllun sinni um Ísland í alþjóðasamfélaginu dregur Vilhjálmur réttilega fram að enginn einn fær ráðið öllu sem hann vill og allir þurfa að aðlaga sig með einum eða öðrum hætti að samborgurum sínum.
Síðan segir hann: „Almennt verður að segjast að Ísland hefur litið afar þröngt á hagsmuni sína í alþjóðasamfélaginu og fyrst og fremst verið að spá í á hverju væri hægt að hagnast en minna hvað væri hægt að leggja af mörkum.“
Síðan setur hann fram það mat sitt að flestar þjóðir, sem gengið hafa til liðs við Evrópusambandið, hafi gert það fremur á öðrum forsendum en beint efnahagslegum.
Hann telur að tvennt geti breytt viðhorfum Íslendinga til Evrópusambandsins:
Annars vegar ef Bandaríkjamenn hverfa aftur til þeirrar stefnu að láta sig ekki varða málefni Evrópu og viðgang lýðræðis og frelsis í álfunni.
Hins vegar sé svo spurningin hvernig við almennt lítum á stöðu okkar í heiminum:
„Viljum við hugsa meira um það hvað við getum lagt af mörkum og hvort við höfum skyldur við aðrar frjálsar lýðræðisþjóðir og þörf þeirra fyrir frið, sterkar varnir og lýðræði sem við njótum ávaxtanna af?
Þegar upp er staðið kemur öll velsæld Íslendinga frá því sem við höfum fram að færa til annarra þjóða, hvort heldur það eru vörur eða þjónusta.“
Niðurstaða hans er þessi: Örlög okkar munu væntanlega ráðast saman með viðskipta- og vinaþjóðum.
Sú hugsun, sem Vilhjálmur Egilsson lýsir í bók sinni og reifaði á fundi Evrópuhreyfingarinnar, er afar áhugaverður og málefnalegur skerfur til umræðunnar.
Hugleiðingar hans verða ekki skildar á þann veg að Evrópusambandið hafi ekki efnahagslega þýðingu.
Vilhjálmur er fyrst og fremst að benda á að til þess að koma hreyfingu á hlutina skipti mestu máli að þjóðin og stjórnmálin hafi skilning á mikilvægi þess að leggja meira af mörkum í samvinnu þjóða, sem deila sömu gildum og við.
Þessi sýn sjálfstæðismanns til sextíu ára er framlag til að lyfta flókinni umræðu upp á hærra plan.
